|
Qaz
|
Спряжение глаголов 'жабу' и 'тебу'
|
|
Автор: Татьяна Валяева
|
Основа приведённых здесь глаголов оканчивается на 'п'.
При добавлении к основе суффиксов, начинающихся на гласную букву, а также в неопределённой форме, глухая 'п' в основе глагола переходит в звонкую 'б'.
При добавлении суффиксов 'ып' или 'іп' согласная 'б' заменяется на 'у'.
Слово 'жабу' твёрдое, поэтому к основе глагола 'жап' добавляются твёрдые суффиксы и окончания.
Слово 'тебу' мягкое, поэтому к основе глагола 'теп' добавляются мягкие суффиксы и окончания.
Спряжение глагола 'жабу'
|
| Настоящее
время
| Переходное
время
| Будущее пред-
полож. время
| Будущее время
намерения
| Прошедшее
время
| Условное
наклонение
|
мен
| жауып жатырмын
| жабамын
| жабармын
| жаппақпын
| жаптым
| жапсам
|
біз
| жауып жатырмыз
| жабамыз
| жабармыз
| жаппақпыз
| жаптық
| жапсақ
|
сен
| жауып жатырсың
| жабасың
| жабарсың
| жаппақсың
| жаптың
| жапсаң
|
сендер
| жауып жатырсыңдар
| жабасыңдар
| жабарсыңдар
| жаппақсыңдар
| жаптыңдар
| жапсаңдар
|
сіз
| жауып жатырсыз
| жабасыз
| жабарсыз
| жаппақсыз
| жаптыңыз
| жапсаңыз
|
сіздер
| жауып жатырсыздар
| жабасыздар
| жабарсыздар
| жаппақсыздар
| жаптыңыздар
| жапсаңыздар
|
ол
| жауып жатыр
| жабады
| жабар
| жаппақ
| жапты
| жапса
|
олар
| жауып жатыр
| жабады
| жабар
| жаппақ
| жапты
| жапса
|
|
| Давнопрошедшее
очевидное время
| Давнопрошедшее
неочевидн. время
| Переходное
прошедшее время
| Повелительное
наклонение
| Желательное
наклонение
|
мен
| жапқанмын
| жауыппын
| жабатынмын
| жабайын
| менің жапқым келеді
|
біз
| жапқанбыз
| жауыппыз
| жабатынбыз
| жабайық
| біздің жапқымыз келеді
|
сен
| жапқансың
| жауыпсың
| жабатынсың
| жап
| сенің жапқың келеді
|
сендер
| жапқансыңдар
| жауыпсыңдар
| жабатынсыңдар
| жабыңдар
| сендердің жапқыларың келеді
|
сіз
| жапқансыз
| жауыпсыз
| жабатынсыз
| жабыңыз
| сіздің жапқыңыз келеді
|
сіздер
| жапқансыздар
| жауыпсыздар
| жабатынсыздар
| жабыңыздар
| сіздердің жапқыларыңыз келеді
|
ол
| жапқан
| жауыпты
| жабатын
| жапсын
| оның жапқысы келеді
|
олар
| жапқан
| жауыпты
| жабатын
| жапсын
| олардың жапқылары келеді
|
Отрицание
|
| Настоящее
время
| Переходное
время
| Будущее пред-
полож. время
| Будущее время
намерения
| Прошедшее
время
| Условное
наклонение
|
мен
| жауып жатқан жоқпын
| жаппаймын
| жаппаспын
| жаппақ емеспін
| жаппадым
| жаппасам
|
біз
| жауып жатқан жоқпыз
| жаппаймыз
| жаппаспыз
| жаппақ емеспіз
| жаппадық
| жаппасақ
|
сен
| жауып жатқан жоқсың
| жаппайсың
| жаппассың
| жаппақ емессің
| жаппадың
| жаппасаң
|
сендер
| жауып жатқан жоқсыңдар
| жаппайсыңдар
| жаппассыңдар
| жаппақ емессіңдер
| жаппадыңдар
| жаппасаңдар
|
сіз
| жауып жатқан жоқсыз
| жаппайсыз
| жаппассыз
| жаппақ емессіз
| жаппадыңыз
| жаппасаңыз
|
сіздер
| жауып жатқан жоқсыздар
| жаппайсыздар
| жаппассыздар
| жаппақ емессіздер
| жаппадыңыздар
| жаппасаңыздар
|
ол
| жауып жатқан жоқ
| жаппайды
| жаппас
| жаппақ емес
| жаппады
| жаппаса
|
олар
| жауып жатқан жоқ
| жаппайды
| жаппас
| жаппақ емес
| жаппады
| жаппаса
|
|
| Давнопрошедшее
очевидное время
| Давнопрошедшее
неочевидн. время
| Переходное
прошедшее время
| Повелительное
наклонение
| Желательное
наклонение
|
мен
| жапқан жоқпын
| жаппаппын
| жаппайтынмын
| жаппайын
| менің жапқым келмейді
|
біз
| жапқан жоқпыз
| жаппаппыз
| жаппайтынбыз
| жаппайық
| біздің жапқымыз келмейді
|
сен
| жапқан жоқсың
| жаппапсың
| жаппайтынсың
| жаппа
| сенің жапқың келмейді
|
сендер
| жапқан жоқсыңдар
| жаппапсыңдар
| жаппайтынсыңдар
| жаппаңдар
| сендердің жапқыларың келмейді
|
сіз
| жапқан жоқсыз
| жаппапсыз
| жаппайтынсыз
| жаппаңыз
| сіздің жапқыңыз келмейді
|
сіздер
| жапқан жоқсыздар
| жаппапсыздар
| жаппайтынсыздар
| жаппаңыздар
| сіздердің жапқыларыңыз келмейді
|
ол
| жапқан жоқ
| жаппапты
| жаппайтын
| жаппасын
| оның жапқысы келмейді
|
олар
| жапқан жоқ
| жаппапты
| жаппайтын
| жаппасын
| олардың жапқылары келмейді
|
Спряжение глагола 'тебу'
|
| Настоящее
время
| Переходное
время
| Будущее пред-
полож. время
| Будущее время
намерения
| Прошедшее
время
| Условное
наклонение
|
мен
| теуіп жатырмын
| тебемін
| тебермін
| теппекпін
| тептім
| тепсем
|
біз
| теуіп жатырмыз
| тебеміз
| теберміз
| теппекпіз
| тептік
| тепсек
|
сен
| теуіп жатырсың
| тебесің
| теберсің
| теппексің
| тептің
| тепсең
|
сендер
| теуіп жатырсыңдар
| тебесіңдер
| теберсіңдер
| теппексіңдер
| тептіңдер
| тепсеңдер
|
сіз
| теуіп жатырсыз
| тебесіз
| теберсіз
| теппексіз
| тептіңіз
| тепсеңіз
|
сіздер
| теуіп жатырсыздар
| тебесіздер
| теберсіздер
| теппексіздер
| тептіңіздер
| тепсеңіздер
|
ол
| теуіп жатыр
| тебеді
| тебер
| теппек
| тепті
| тепсе
|
олар
| теуіп жатыр
| тебеді
| тебер
| теппек
| тепті
| тепсе
|
|
| Давнопрошедшее
очевидное время
| Давнопрошедшее
неочевидн. время
| Переходное
прошедшее время
| Повелительное
наклонение
| Желательное
наклонение
|
мен
| тепкенмін
| теуіппін
| тебетінмін
| тебейін
| менің тепкім келеді
|
біз
| тепкенбіз
| теуіппіз
| тебетінбіз
| тебейік
| біздің тепкіміз келеді
|
сен
| тепкенсің
| теуіпсің
| тебетінсің
| теп
| сенің тепкің келеді
|
сендер
| тепкенсіңдер
| теуіпсіңдер
| тебетінсіңдер
| тебіңдер
| сендердің тепкілерің келеді
|
сіз
| тепкенсіз
| теуіпсіз
| тебетінсіз
| тебіңіз
| сіздің тепкіңіз келеді
|
сіздер
| тепкенсіздер
| теуіпсіздер
| тебетінсіздер
| тебіңіздер
| сіздердің тепкілеріңіз келеді
|
ол
| тепкен
| теуіпті
| тебетін
| тепсін
| оның тепкісі келеді
|
олар
| тепкен
| теуіпті
| тебетін
| тепсін
| олардың тепкілері келеді
|
Отрицание
|
| Настоящее
время
| Переходное
время
| Будущее пред-
полож. время
| Будущее время
намерения
| Прошедшее
время
| Условное
наклонение
|
мен
| теуіп жатқан жоқпын
| теппеймін
| теппеспін
| теппек емеспін
| теппедім
| теппесем
|
біз
| теуіп жатқан жоқпыз
| теппейміз
| теппеспіз
| теппек емеспіз
| теппедік
| теппесек
|
сен
| теуіп жатқан жоқсың
| теппейсің
| теппессің
| теппек емессің
| теппедің
| теппесең
|
сендер
| теуіп жатқан жоқсыңдар
| теппейсіңдер
| теппессіңдер
| теппек емессіңдер
| теппедіңдер
| теппесеңдер
|
сіз
| теуіп жатқан жоқсыз
| теппейсіз
| теппессіз
| теппек емессіз
| теппедіңіз
| теппесеңіз
|
сіздер
| теуіп жатқан жоқсыздар
| теппейсіздер
| теппессіздер
| теппек емессіздер
| теппедіңіздер
| теппесеңіздер
|
ол
| теуіп жатқан жоқ
| теппейді
| теппес
| теппек емес
| теппеді
| теппесе
|
олар
| теуіп жатқан жоқ
| теппейді
| теппес
| теппек емес
| теппеді
| теппесе
|
|
| Давнопрошедшее
очевидное время
| Давнопрошедшее
неочевидн. время
| Переходное
прошедшее время
| Повелительное
наклонение
| Желательное
наклонение
|
мен
| тепкен жоқпын
| теппеппін
| теппейтінмін
| теппейін
| менің тепкім келмейді
|
біз
| тепкен жоқпыз
| теппеппіз
| теппейтінбіз
| теппейік
| біздің тепкіміз келмейді
|
сен
| тепкен жоқсың
| теппепсің
| теппейтінсің
| теппе
| сенің тепкің келмейді
|
сендер
| тепкен жоқсыңдар
| теппепсіңдер
| теппейтінсіңдер
| теппеңдер
| сендердің тепкілерің келмейді
|
сіз
| тепкен жоқсыз
| теппепсіз
| теппейтінсіз
| теппеңіз
| сіздің тепкіңіз келмейді
|
сіздер
| тепкен жоқсыздар
| теппепсіздер
| теппейтінсіздер
| теппеңіздер
| сіздердің тепкілеріңіз келмейді
|
ол
| тепкен жоқ
| теппепті
| теппейтін
| теппесін
| оның тепкісі келмейді
|
олар
| тепкен жоқ
| теппепті
| теппейтін
| теппесін
| олардың тепкілері келмейді
|
Также спрягаются и другие глаголы, основа которых оканчивается на 'п'.
Возьмём для примера глаголы 'қабу, табу, шабу, кебу, өбу, себу'. Из таблиц видно, что к глаголам добавляются одинаковые суффиксы и окончания.
Твёрдые
|
жабу | жап | жаб+ады | жап+пайды | жап+қан
| |
қабу | қап | қаб+ады | қап+пайды | қап+қан
| |
табу | тап | таб+ады | тап+пайды | тап+қан
| |
шабу | шап | шаб+ады | шап+пайды | шап+қан
|
| |
Мягкие
|
тебу | теп | теб+еді | теп+пейді | теп+кен
| |
кебу | кеп | кеб+еді | кеп+пейді | кеп+кен
| |
өбу | өп | өб+еді | өп+пейді | өп+кен
| |
себу | сеп | себ+еді | сеп+пейді | сеп+кен
|
|
При добавлении суффикса 'іп' к глаголу 'өбу' согласная 'б' в основе глагола не заменяется на 'у': 'өб+іп'.
© Татьяна Валяева, 2007–2025
