Latyn
|
3. Указательные местоимения
Сілтеу есімдіктер
|
|
Автор: Татьяна Валяева
Звук : Камария Оразаева; : Айдана Қойшығұл
|
бұл, осы, мына, мынау это, эта, этот
сол, ана, анау то, та, тот
мiне вот
әнi, әне, әнеки, сонау вон тот, та
|
Указательные местоимения бұл, мынау являются синонимами и указывают на предмет в близи говорящего. В предложении могут быть
1) подлежащим:
Бұл (мынау) қыз. Это девочка. 
Мынау (бұл) терезе. Это окно. 
Мынау не? Это что? 
Бұл кітап. Это книга.
или 2) определением:
Бұл қыз жақсы. Эта девочка хорошая. 
Мынау үй жаңа. Этот дом новый.
Во втором случае, когда местоимения бұл и мынау являются определениями, они могут заменятся на осы и мына:
Осы қыз жақсы. Эта девочка хорошая. 
Мына үй жаңа. Этот дом новый.
Указательное местоимение анау употребляется при указании на лицо или предмет, находящийся вдали от говорящего. И если в предложении является определением, то может заменятся на сол или ана:
Анау қыз. То девочка. 
Анау терезе. То окно. 
Анау жаман үстел. Тот стол плохой. 
Ана қыз жақсы. Та девочка хорошая. 
Сол үй жаңа. Тот дом новый.
Указательные местоимения могут принимать форму множественного числа:
бұл
| бұлар эти, это
|
мынау, мына
| мыналар эти, это
|
осы
| осылар эти, это
|
анау, ана
| аналар те, то
|
сол
| солар те, то
|
Но в форме множественного числа местоимения употребляются только в функции подлежащего, например:
Бұлар дәптерлер. Это тетради. 
Аналар жаңа үйлер. То новые дома.
Но в функции определения будет:
Бұл үстелдер жаман. Эти столы плохие. 
Ана үйлер жаңа. Те дома новые.
Указательные местоимения склоняются по падежам и приобретают своеобразные формы, которые нужно запомнить:
Атау
Шығыс
Жатыс
Барыс
Iлiк
Табыс
Көмектес
|
бұл
бұдан
бұнда
бұған
бұның
бұны
бұнымен
|
сол
содан
сонда
соған
соның
соны
сонымен
|
осы
осыдан
осында
осыған
осының
осыны
осымен
|
ана(у)
анадан
анада
анаған
ананың
ананы
анамен
|
мына(у)
мынадан
мынада
мынаған
мынаның
мынаны
мынамен
|
Во множественном числе:
Атау
Шығыс
Жатыс
Барыс
Iлiк
Табыс
Көмектес
|
бұлар
бұлардан
бұларда
бұларға
бұлардың
бұларды
бұлармен
|
солар
солардан
соларда
соларға
солардың
соларды
солармен
|
осылар
осылардан
осыларда
осыларға
осылардың
осыларды
осылармен
|
аналар
аналардан
аналарда
аналарға
аналардың
аналарды
аналармен
|
мыналар
мыналардан
мыналарда
мыналарға
мыналардың
мыналарды
мыналармен
|
Примеры:
бұдан кейін после этого 
Бұнда менің кітабым жоқ. Здесь моей книги нет. 
Мұнда оның үйi тұр. Здесь его дом стоит. 
Мен осында отырмын. Я здесь сижу. 
Жан анда тұр. Жан там стоит. 
Мынаны кім айтты? Это кто сказал? 
Қаламды ал, осымен жаз. Ручку возьми, ей пиши. 
Сен осыны кiмнен естiдің? Ты это от кого услышал? 
Бұл студенттер, бұлардың сабақтары қиын. Это студенты, их уроки трудные. 
Бөлмеде шкаф бар, содан бір кітап ал. В комнате шкаф есть, из него одну книгу возьми.
© Татьяна Валяева 20072019
http://kaz-tili.kz/
|