|
Latyn
|
Сложноподчинённые предложения с придаточными уступительными
Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
|
|
Автор: Татьяна Валяева
Звук  : Камария Оразаева
|
В таких предложениях действие главного предложения совершается вопреки условиям придаточного предложения, поэтому на русский язык такие конструкции часто переводятся как: «Хоть и ..., ...» или «Хотя ..., но ...».
Образуются сложноподчинённые предложения с придаточными уступительными следующими способами:
| 1.
|
|
| | 2.
|
| са/се + м, қ/к, ң, ңдар/ңдер и др. личные окончания-2 |
| |
|
|
| | 3.
|
|
| | 4.
|
| ған/ген, қан/кен + ына/іне |
| |
|
|
| | 5.
|
| ған/ген, қан/кен + ым/ім, ымыз/іміз, ың/ің и др. притяж. оконч. 1, 2, 3 лица |
| |
|
|
| | 6.
|
|
Примеры:
1.
Күн салқын болғанмен, жатақхана жылы. – Хоть день и холодный, но в общежитие тепло.
Мен шаршағанмен, тамақ пісірдім. – Хоть я и устал, но еду приготовил.
Олар маған көмектескенмен, мен бәрiн өзiм iстедім. – Хоть они мне и помогали, но я всё сделал сам.
2.
Тез жүрсе де, пойызға үлгермей қалды. – Хоть он и ехал быстро, но на поезд не успел.
Демалысқа шықсам да, ешқайда бара алмадым. – Хоть я и вышел в отпуск, но никуда не смог поехать.
Ертең күн суық болса да, тауға барасыз ба? – Хоть завтра день и холодным будет, в горы пойдёте?
3.
Ақшасы бола тұра, ол ештеңе сатып алмады. – Хоть и были у него деньги, он ничего не купил.
Сабақ оқуға уақыттары аз бола тұра, емтиханды жақсы тапсырды. –
Хотя у них мало времени на подготовку урока было, но экзамен сдали хорошо.
4.
Шымбұлақта қалың қар жауғанына қарамастан, қысқы маусым қарашада ашылады. – Хотя (несмотря на то, что)
на Шымбулаке выпал густой снег, зимний сезон откроется в ноябре.
Бас прокуратураның үндеуіне қарамастан, бес қалада адамдар митингіге шықты. – Несмотря на призыв генеральной
прокуратуры, в пяти городах люди вышли на митинг.
5.
Екеуіміз бір мектепте оқығанымыз болмаса, жақын таныс емеспіз. – Хотя мы оба учились в одной школе,
мы не близкие знакомые.
Аздап суық тиіп қалғаны болмаса, жақсымын. – Хотя меня немного прихватила простуда, я в порядке.<
Конструкция «ған/ген, қан/кен + ша/ше» переводится как «Чем ..., лучше ... .»
6.
Босқа уақыт жоғалтқанша, одан да үй жұмысын жаса. – Чем зря время терять, лучше домашнюю работу делай.
Жүзігің алтын болғанша, жүзің жарқын болсын. – Чем золотое кольцо, лучше пусть будет светлое лицо.
Көп өмір сүріп, күмістей жалтырағанша, аз өмір сүріп, алтындай жарқыра. – Чем долго жить, и серебром блистать,
лучше мало живи, да золотом сверкай.
✔ Конструкция «ған/ген, қан/кен + ша/ше» участвует также в образовании сложноподчинённых предложений с придаточными времени.
© Татьяна Валяева 2007–2020
http://kaz-tili.kz/
|
