Уақыт қанша? – Сколько времени?
Сағат қанша? / Сағат неше? – Который час?
Сағат қанша болды? – Который час? (буквально: сколько часов было?)
|
Сағат бір.
Один час.
|
|
|
Сағат екі.
Два часа.
|
|
|
Сағат үш.
Три часа.
|
|
|
Сағат төрт.
Четыре часа.
|
|
|
Сағат бес.
Пять часов.
|
|
|
Сағат алты.
Шесть часов.
|
|
|
Сағат жеті.
Семь часов.
|
|
|
Сағат сегіз.
Восемь часов.
|
|
|
Сағат тоғыз.
Девять часов.
|
|
|
Сағат он.
Десять часов.
|
|
|
Сағат он бір.
Одиннацать часов.
|
|
|
Сағат он екі.
Двеннадцать часов.
|
|
Примеры:
Қазір сағат он. – Сейчас десять часов.
Қазір сағат жеті болды. – Сейчас семь часов (было).
Қазір сағат тура екі. – Сейчас ровно два.
Қазір сағат тура он болды. – Сейчас ровно десять.
Тура сағат сегіз / Сағат тура сегіз. – Ровно восемь часов.
Слово 'сағат' может опускаться, если понятно по контексту, что речь идёт о конкретном времени на часах. Но если слово 'сағат' ставится, то обязательно перед числительным.
После числительного 'сағат' обозначает «период времени».
Үш сағат өтті. – Прошло три часа.
Азамат күніне екі сағат жүзеді. – Азамат плавает два часа в день.
Олар төрт сағат кезекте тұрды. – Они простояли в очереди четыре часа.
Уточнять время суток можно с помощью слов:
таңғы / таңертеңгі – утреннее, кешкі – вечернее
түскі / күндізгі – дневное, түнгі – ночное
Примеры:
Кешкі сағат жеті. – Семь часов вечера.
Таңғы сағат сегіз. – Восемь часов утра.
Күндізгі сағат үш. – Три часа дня.
Половина часа выражается с помощью слова 'жарым'.
|
Сағат үш жарым.
Три с половиной часа.
|
|
|
Сағат жеті жарым.
Семь с половиной часов.
|
|
|
Сағат бес жарым.
Пять с половиной часов.
|
|
|
Сағат он жарым.
Десять с половиной часов.
|
|
Теперь рассмотрим рисунок, по которому мы сможем определять время, в зависимости от расположения минутной стрелки. Если минутная стрелка указывает вверх, значит, часы показывают ровное количество часов – 'тура'.
Если минутная стрелка внизу, то на часах половина часа – 'жарым'. Если минутная стрелка с правой стороны, то мы называем количество минут, прошедших от определённого часа: кету – проходить, кетті – прошло.
Если минутная стрелка с левой стороны, то мы называем количество минут, оставшихся до определённого часа: қалу – оставаться, қалды – осталось.
Рассмотрим примеры, когда минутная стрелка справа (кетті).
|
Сағат екіден он бес минут кетті.
Два часа пятнадцать минут.
|
Буквальный перевод: от двух часов пятнадцать минут прошло. К числительному, показывающему количество часов, добавляется окончание исходного падежа.
cағат бірден – от 1
cағат екіден – от 2
cағат үштен – от 3
cағат төрттен – от 4
cағат бестен – от 5
cағат алтыдан – от 6
|
cағат жетіден – от 7
cағат сегізден – от 8
cағат тоғыздан – от 9
cағат оннан – от 10
cағат он бірден – от 11
cағат он екіден – от 12
|
Ещё примеры:
|
Сағат жетіден жиырма бес минут кетті.
Семь часов двадцать пять минут.
|
|
Сағат оннан бес минут кетті.
Десять часов пять минут.
|
|
Сағат бестен он минут кетті.
Пять часов десять минут.
|
Рассмотрим примеры, когда минутная стрелка слева (қалды).
|
Сағат алтыға он бес минут қалды.
Без пятнадцати минут шесть.
|
Буквальный перевод: до шести часов пятнадцать минут осталось. К числительному, показывающему количество часов, добавляется окончание дательно-направительного падежа.
cағат бірге – до 1
cағат екіге – до 2
cағат үшке – до 3
cағат төртке – до 4
cағат беске – до 5
cағат алтыға – до 6
|
cағат жетіге – до 7
cағат сегізге – до 8
cағат тоғызға – до 9
cағат онға – до 10
cағат он бірге – до 11
cағат он екіге – до 12
|
Ещё примеры:
|
Сағат бірге жиырма минут қалды.
Без двадцати минут час.
|
|
Сағат беске бес минут қалды.
Без пяти минут пять.
|
|
Сағат жетіге жиырма бес минут қалды.
Без двадцати пяти минут семь.
|
Вместо 'қалды' можно говорить 'бар':
Сағат үшке жиырма минут бар. – Без двадцати минут три.
Сағат сегізге он минут бар. – Без десяти минут восемь.
Сағат екіге бес минут бар. – Без пяти минут два.
Во сколько?
Уақыт қаншада? – В какое время?
Сағат қаншада? / Сағат нешеде? – Во сколько? / В котором часу?
При ответе на эти вопросы к числительным добавляются окончания местного падежа.
|
Сағат бірде.
В час.
|
|
|
Сағат екіде.
В два часа.
|
|
|
Сағат үште.
В три часа.
|
|
|
Сағат төртте.
В четыре часа.
|
|
|
Сағат бесте.
В пять часов.
|
|
|
Сағат алтыда.
В шесть часов.
|
|
|
Сағат жетіде.
В семь часов.
|
|
|
Сағат сегізде.
В восемь часов.
|
|
|
Сағат тоғызда.
В девять часов.
|
|
|
Сағат онда.
В десять часов.
|
|
|
Сағат он бірде.
В одиннацать часов.
|
|
|
Сағат он екіде.
В двеннадцать часов.
|
|
В половину какого-либо часа окончание добавляется к слову 'жарым'.
|
Сағат үш жарымда.
В три с половиной часа.
|
|
|
Сағат жеті жарымда.
В семь с половиной часов.
|
|
|
Сағат бес жарымда.
В пять с половиной часов.
|
|
|
Сағат он жарымда.
В десять с половиной часов.
|
|
Примеры:
Кино сағат үште басталады. – Кино начинается в три часа.
Менің сабағым таңертең сағат тоғызда басталады. – Мои уроки начинаются в девять утра.
Дүкен сағат онда жабылады. – Магазин закрывается в десять часов.
Пойыз кешкі сағат жетіде келді. – Поезд пришёл в семь часов вечера.
Мен таңертең сағат сегізде тұрамын. – Я встаю в восемь часов утра.
Семинар сағат екі жарымда аяқталды. – Семинар закончился в два с половиной часа.
Когда время называется с помощью глаголов 'кету' и 'қалу', окончание местного падежа добавляются к причастной форме этих глаголов: 'кеткенде' – когда прошло, 'қалғанда' – когда осталось.
|
Сағат жетіден жиырма бес минут кеткенде.
В семь часов двадцать пять минут.
|
|
Сағат оннан бес минут кеткенде.
В десять часов пять минут.
|
|
Сағат екіден он бес минут кеткенде.
В два часа пятнадцать минут.
|
|
Сағат бірге жиырма минут қалғанда.
Без двадцати минут час.
|
|
Сағат беске бес минут қалғанда.
Без пяти минут пять.
|
|
Сағат алтыға он бес минут қалғанда.
Без пятнадцати минут шесть.
|
Примеры:
Жан мектепке үштен жиырма кеткенде келді. – Жан пришёл в школу в три двадцать.
Сегізден он бес кеткенде телефон шырылдады. – Телефон зазвонил в восемь пятнадцать.
Алан жұмысқа сағат жетіге жиырма минут қалғанда үйден шықты. – Алан вышел из дома на работу без двадцати семь.
Тоғызға он сегіз минут қалғанда екінші сабақ басталды. – Второй урок начался без восемнадцати девять.
Сабағымыз екіден он бес минут кеткенде аяқталды. – Наши уроки закончились в два пятнадцать.
По данной теме:
© Татьяна Валяева, 2007–2024
