Бұйра қыз (чукотка ертегісі) 
Звук: Маида Байбугина
Аудио сказки (скачать mp3)
Баяғыда түлкі мен аю болыпты.
Олар күнде балық аулапты. 
Бір күні оларға бір қыз келді. 
Сәлеметсіздер ме! Не істеп жатырсыздар? 
Кет, қыз, сенің шашың ода-дода, балықты қорқытасың, деді түлкі. 
Жоқ, бұл қыз ода-дода емес, ол бұйра, деді аю. 
Бір уақытта жел тұрды, қар жауды. Қыз тоңды. Аю өз тонын қызға берді. 
Қыз үйіне келді. 
Сен тонды қайдан алдың? деді шешесі. 
Аю берді. 
Аю жақсы екен, оны қонаққа шақыр, деді шешесі. 
Аю қызға қонаққа келді. Аю және қыз шай iшті, балық жеді. 
Сосын қыз аюға үлкен балықтарды берді. 
Балықтарды балаларыңызға апарыңыз, деді қыз. 
Рахмет! дедi аю. 
Жолда аюдың алдынан түлкі шықты. 
Аю, сен балықтарды қайдан алдың? 
Бұйра қыз берді, деді аю. 
Түлкі қызға келді. 
Бұйра қыз, маған балық берші. Менің де балық жегім келеді, деді түлкі. 
Қыз үндемеді, есікті ашпады. 
"Аю өте қу. Бұйра қызды мақтап, балық алды", деп ойлады түлкі. 
Ал аю қу емес, ол мейірімді болды. 
Кудрявая девочка (чукотская сказка)
Давным-давно лиса и медведь жили. Они каждый день рыбу ловили.
Однажды к ним одна девочка пришла:
Здравствуйте! Что вы делаете?
Уходи, девочка, твои волосы лохматые, рыбу испугаешь, – сказала лиса.
Нет, эта девочка не лохматая, она кудрявая, – сказал медведь.
В какое-то время ветер стоял (дул), снег выпал. Девочка замёрзла. Медведь свою шубу девочке дал.
Девочка домой пришла.
Ты шубу откуда взяла? – спросила её мама.
Медведь дал.
Медведь хороший, оказывается, его в гости пригласи, – сказала мама.
Медведь девочке в гости пришёл. Медведь и девочка чай пили, рыбу ели.
Потом девочка медведю большие рыбины дала.
Рыбу вашим деткам отнесите, – сказала девочка.
Спасибо! – сказал медведь.
По дороге навстречу медведю лиса вышла.
Медведь, ты рыбу где взял?
Кудрявая девочка дала, – сказал медведь.
Лиса к девочке пришла.
Кудрявая девочка, мне рыбу дай, пожалуйста. Я тоже рыбу кушать хочу, – сказала лиса.
Девочка не ответила (не подала голос), дверь не открыла.
"Медведь очень хитрый. Кудрявую девочку похвалив, рыбу взял", – подумала лиса.
А медведь не хитрым, он добрым был.
Скрыть перевод
Сұрақтарға жауап беріңдер:
1) Қашан түлкі мен аю болыпты?
2) Олар не аулапты?
3) Бір күні оларға кім келді?
4) Қыз не деді?
5) Түлкі не деді?
6) Аю не деді?
7) Бір уақытта не болды?
8) Аю не істеді?
9) Қыздың шешесі не деді?
10) Аю кімге қонаққа келді?
11) Қыз аюға не берді?
12) Аюдың алдынан не шықты?
13) Түлкі қызға не деді?
14) Түлкі не деп ойлады?
15) Аю қандай?
"Рас", "өтірік" немесе "білмеймін" деп жауап беріңдер:
1) Түлкі мен балық күнде балық аулады.
2) Аю өз тонын қызға берді.
3) Аю және қыз кофе ішті.
4) Аюдың алдынан қой шықты.
5) Қыз нешеде болды?
6) Қыздың аты кім?
Көп нүктенің орнына керекті сөздерді жазыңдар:
Баяғыда түлкі мен аю .................... . Олар .................... балық аулапты.
Бір .................... оларға бір қыз келді:
Сәлеметсіздер ме! Не .................... жатырсыздар?
Кет, қыз, сенің шашың ода-дода, балықты ...................., деді түлкі.
Жоқ, бұл қыз ода-дода емес, ол бұйра, деді аю.
Бір .................... жел тұрды, қар жауды. Қыз тоңды. Аю өз тонын қызға .................... . Қыз .................... келді.
Сен тонды .................... алдың? деді шешесі.
Аю берді.
Аю жақсы екен, оны қонаққа ...................., деді шешесі.
Аю қызға .................... келді. Аю және қыз .................... ішті, балық жеді. Сосын қыз аюға үлкен .................... берді.
Балықтарды балаларыңызға ...................., деді қыз.
Рахмет! .................... аю.
Жолда аюдың алдынан түлкі .................... .
Бұйра қыз берді, деді аю.
Түлкі бұйра қызға келді.
Бұйра қыз, .................... балық берші. Менің де балық жегім ...................., деді түлкі.
Бірақ қыз үндемеді, .................... ашпады.
«Аю өте ...................., бұйра қызды мақтап, балық алды» .................... ойлады түлкі.
Ал аю қу ...................., ол мейірімді болды.
Керекті сөздер:
қайдан, болыпты, шықты, алдың, шай, қорқытасың, істеп, үйіне, берді, шақыр, күні, уақытта, күнде, есікті, қонаққа, апарыңыз, деді, деп, маған, балықтарды, келеді, емес, қу.
Текст на казахском языке взят из:
«Түлкі мен қаздар». Сост., перевод А.М. Кудайбергеновой. Алматы. Раритет, 2002.
© Татьяна Валяева 20072021
http://kaz-tili.kz/
|