|
Qaz
|
Причастия будущего времени
|
|
Автор: Татьяна Валяева
Озвучила:  Камария Оразаева
|
При образовании причастий будущего времени используются суффиксы 'ар/ер/р'.
Причастия будущего времени переводить с казахского языка приходится со словом «который», так как причастий будущего времени в русском языке нет.
Примеры:
қайтар адам – человек, который вернётся
барар жер – место, в которое пойдут
төлер есеп – счёт, который будет оплачен
сөйлер сөз – слово, которое скажут
Отрицательная форма образуется с помощью отрицательных суффиксов 'ба/бе, па/пе, ма/ме', после которых добавляется суффикс 'с' (как и в глаголах будущего предположительного времени):
келмес – который не придёт
ойламас – который не подумает
Ақыл жетпес айла жоқ, батылдық алмас қамал жоқ. – Нет хитростей умом непостижимых, нет крепостей, которых не берёт смелость.
Причастия могут употребляться в значении существительных, тогда к ним добавляются любые окончания существительных (множественное число, притяжательные, падежные). Примеры:
Мен айтарымды айттым. – Что я хотел сказать, сказал.
Қайтарда мен саған соғамын. – При возвращении я к тебе заеду.
Склонение по падежам:
|
Атау септік
| барар
| келер
| оқыр
| сөйлер
|
|
Шығыс септік
| барардан
| келерден
| оқырдан
| сөйлерден
|
|
Жатыс септік
| барарда
| келерде
| оқырда
| сөйлерде
|
|
Барыс септік
| барарға
| келерге
| оқырға
| сөйлерге
|
|
Ілік септік
| барардың
| келердің
| оқырдың
| сөйлердің
|
|
Табыс септік
| барарды
| келерді
| оқырды
| сөйлерді
|
|
Көмектес септік
| –
| –
| –
| –
|
Склонение по падежам, отрицательная форма:
|
Атау септік
| бармас
| келмес
| оқымас
| сөйлемес
|
|
Шығыс септік
| бармастан
| келместен
| оқымастан
| сөйлеместен
|
|
Жатыс септік
| бармаста
| келместе
| оқымаста
| сөйлеместе
|
|
Барыс септік
| бармасқа
| келмеске
| оқымасқа
| сөйлемеске
|
|
Ілік септік
| бармастың
| келместің
| оқымастың
| сөйлеместің
|
|
Табыс септік
| бармасты
| келместі
| оқымасты
| сөйлеместі
|
|
Көмектес септік
| –
| –
| –
| –
|
Примеры с притяжательными окончаниями:
|
ед. число | мн. число
| |
менің жазарым | біздің жазарымыз
| |
сенің жазарың | сендердің жазарларың
| |
сіздің жазарыңыз | сіздердің жазарларыңыз
| |
оның жазары | олардың жазарлары
|
| |
|
ед. число | мн. число
| |
менің көрерім | біздің көреріміз
| |
сенің көрерің | сендердің көрерлерің
| |
сіздің көреріңіз | сіздердің көрерлеріңіз
| |
оның көрері | олардың көрерлері
|
|
Причастия будущего времени намерения образуются с помощью суффиксов 'бақ/бек, пақ/пек, мақ/мек'.
Примеры:
айтылмақ сөз – слова, которые собираются сказать
ақтармақ сыр – тайна, которую намереваются открыть
қайтып келмек досымыз – наш друг, который намеревается вернуться
Автордың айтпақ ойы қандай? – Какую мысль намеревается сказать автор?
Автор әртүрлі жан-жануарды пайдалана отырып, айтпақ ойын солардың бейнесі арқылы жеткізуге тырысады. – Автор, используя различный животный мир, через эти образы старается донести мысль, которую намерен сказать.
Бұл менің жазбақ ойым еді ғой. – Это же была мысль, которую я намеревался написать.
Склонение по падежам:
|
Атау септік
| бармақ
| келмек
| жазбақ
| сөйлемек
|
|
Шығыс септік
| бармақтан
| келмектен
| жазбақтан
| сөйлемектен
|
|
Жатыс септік
| бармақта
| келмекте
| жазбақта
| сөйлемекте
|
|
Барыс септік
| бармаққа
| келмекке
| жазбаққа
| сөйлемекке
|
|
Ілік септік
| бармақтың
| келмектің
| жазбақтың
| сөйлемектің
|
|
Табыс септік
| бармақты
| келмекті
| жазбақты
| сөйлемекті
|
|
Көмектес септік
| –
| –
| –
| –
|
Причастия с суффиксами 'ар/ер/р/c', выступая в роли сказуемого, участвуют в образовании Будущего предположительного времени глагола.
Причастия с суффиксами 'бақ/бек, пақ/пек, мақ/мек', выступая в роли сказуемого, участвуют в образовании Будущего времени намерения.
© Татьяна Валяева, 2007–2025
