Кирил   Latyn	Послелоги дательно-направительного падежа дейін, қарай, жуық, қарсы
Автор: Татьяна Валяева Озвучили:   Камария Оразаева   Айдана Қойшығұл   Исеке (ISSAI, KazakhTTS2)

С данными послелогами существительные и местоимения употребляются в дательно-направительном падеже (Барыс септік).
Окончания дательно-направительного падежа: 'ға/ге, қа/ке, на/не, а/е'.

дейін  шейін

до

сабаққа дейін – до урока

  Сағат үшке дейін. – До трёх часов.
  Жұмысқа дейін. – До работы.
  Қыркүйекке шейін. – До сентября.
  Осы күнге шейін. – До этого дня.
  Сағат онға дейін күт. – До десяти часов жди.
  Екіден үшке дейін дүкен жабық. – Магазин закрыт с 2-х до 3-х.
  Ол кеше достарымен түнге шейін отырды. – Вчера она засиделась допоздна со своими друзьями.
  Бастаған істі соңына дейін жеткізу керек. – Начатое дело надо доводить до конца.

қарай

к, по направлению к

дүкенге қарай – к магазину

  Үйге қарай. – К дому.
  Түске қарай. – К обеду.
  Көпірге қарай. – К мосту.
  Күннің соңына қарай. – К концу дня.
  Автобус аялдамасына қарай. – К автобусной остановке.
  Дүкенге қарай жүр. – Иди к магазину.
  Доп себетке қарай ұшты. – Мяч полетел в корзину.
  Ол кассаға қарай беттеді. – Она направилась к кассе.
  Араб жазуы неге оңнан солға қарай жазылады? – Почему арабская графика пишется справа на лево?

салым

к (с временами года)

жазға салым – к лету

  Күзге салым. – К осени.
  Ол жазға салым Қазақстанға келеді. – К лету он приедет в Казахстан.

жуық

около, близко

жүзге жуық – около ста

  Онға жуық. – Около десяти.
  Менде жүзге жуық марка бар. – У меня около ста марок есть.
  Ол тіс дәрігеріне он жылға жуық бармады. – Он не ходил к зубному врачу около десяти лет.
  Алаңшада жүзге жуық адам болды. – На площадке было около ста человек.

сәйкес

согласно, по

жоспарға сәйкес – по плану

  Заңға сәйкес. – В соответствии с законом.
  Ережеге сәйкес. – Согласно правилу.
  Жаңа ережеге сәйкес. – Согласно новому правилу.
  Үй жұмысы: тақырыпқа сәйкес мысалдар құрастыру. – Домашняя работа: cоставить примеры согласно теме.
  Конституцияға сәйкес адам құқықтары. – Права человека в соответствии с конституцией.

сай

согласно,  в соответствии с

тапсырмаға сай – в соответствии с заданием

  Жауабына сай. – В соответствии с его ответом.
  Оқу бағдарламасына сай. – Согласно учебной программе.

байланысты

в связи с (из-за)

ақшаға байланысты – в связи с деньгами

  Мамандыққа байланысты. – В связи с профессией.
  Оқуға байланысты сұрақтар. – Вопросы в связи с учёбой.
  Алматы облысында қар көшкініне байланысты ескерту жарияланды. – В связи со снежной лавиной в алматинской области объявлено предупреждение.

орай

к, в связи с

осыған орай – в связи с этим

  Өкiнiшке орай. – К сожалению.
  Мерекеге орай. – В связи с праздником.
  Қала күніне орай. – В связи с днём города.
  Астанада Тәуелсіздік күніне орай отшашу болады. – В столице будет салют в связи с Днём независимости.

қарсы

против

ағысқа қарсы – против течения

  Әжімге қарсы. – Против морщин.
  Жемқорлыққа қарсы күрес. – Борьба против коррупции.
  Тұмауға қарсы екпе керек пе? – Нужна ли прививка против гриппа?
  Аллергияға қарсы қандай дәрі-дәрмекті рецептісіз алуға болады? – Какие лекарства от аллергии можно взять без рецепта?

қарама-қарсы

напротив

емханаға қарама-қарсы –  напротив поликлиники

  Дүкен аялдамаға қарама-қарсы тұр. – Магазин напротив остановки.
  Теледидар диванға қарама-қарсы тұр. – Телевизор стоит напротив дивана.
  Менің үйiм үйiңе қарама-қарсы тұр. – Мой дом напротив твоего дома.

бола

из-за

ақшаға бола – из-за денег

  Осы мәселеге бола. – Из-за этой проблемы.
  Ол жұмысқа бола ерте тұрады. – Из-за работы он рано встаёт.

таман

к, близ, около

түске таман – к обеду

  Үйге таман. – Близ дома.

тарта

около, до

жиырмаға тарта – около двадцати

  Мыңға тарта. – Около тысячи.

таяу

близко, скоро

қалаға таяу – близко к городу

Некоторые слова из таблиц могут иметь другие значения, при которых они не будут являться послелогами.

Упражнения. Послелоги