Кирил
|
Глаголы-исключения
|
|
Автор: Татьяна Валяева
|
1. Список глаголов, к которым при отбрасывании суффикса 'u' добавляются буквы 'y' или 'ı' в зависимости от твёрдости или мягкости слова.
Первым идёт глагол в неопределённой форме, вторым глагол в повелительном наклонении 2-го лица единственного числа и третьим глагол в переходном времени 3-го лица.
abyrju, abyrjy, abyrjidy
ağaiynsu, ağaiynsy, ağaiynsidy
adalsu, adalsy, adalsidy
adamsu, adamsy, adamsidy
ainu, ainy, ainidy
aqylgöisu, aqylgöisı, aqylgöisidı
aqylsu, aqylsy, aqylsidy
aqynsu, aqynsy, aqynsidy
alju, aljy, aljidy
añdu, añdy, añdidy
añqausu, añqausy, añqausidy
añqu, añqy, añqidy
apşu, apşy, apşidy
arzu, arzy, arzidy
aru, ary, aridy
arşu, arşy, arşidy
astamsu, astamsy, astamsidy
atqu, atqy, atqidy
aunaqşu, aunaqşy, aunaqşidy
auytqu, auytqy, auytqidy
aiarsu, aiarsy, aiarsidy
* aşu, aşy, aşidy
aiaqsu, aiaqsy, aiaqsidy
äzıldegensu, äzıldegensı, äzıldegensidı
äkımsu, äkımsı, äkımsidı
äsemsu, äsemsı, äsemsidı
äspensu, äspensı, äspensidı
balqu, balqy, balqidy
baluansu, baluansy, baluansidy
batpansu, batpansy, batpansidy
batyrsu, batyrsy, batyrsidy
batyrymsu, batyrymsy, batyrymsidy
baulu, bauly, baulidy
baiausu, baiausy, baiausidy
bälsu, bälsı, bälsidı
bäseñsu, bäseñsı, bäseñsidı
beikünämsu, beikünämsı, beikünämsidı
beiqamsu, beiqamsy, beiqamsidy
beku, bekı, bekidı
beregensu, beregensı, beregensidı
berku, berkı, berkidı
bolğansu, bolğansy, bolğansidy
borju, borjy, borjidy
borsu, borsy, borsidy
bosañsu, bosañsy, bosañsidy
böleksu, böleksı, böleksidı
bötensu, bötensı, bötensidı
buazu, buazy, buazidy
būlqu, būlqy, būlqidy
būlyqsu, būlyqsy, būlyqsidy
byju, byjy, byjidy
byqsu, byqsy, byqsidy
byqu, byqy, byqidy
byqyrsu, byqyrsy, byqyrsidy
bylqu, bylqy, bylqidy
byrşu, byrşy, byrşidy
bılgensu, bılgensı, bılgensidı
bılgırsu, bılgırsı, bılgırsidı
bılgışsu, bılgışsı, bılgışsidı
bıldırgensu, bıldırgensı, bıldırgensidı
damu, damy, damidy
danagöisu, danagöisı, danagöisidı
danasu, danasy, danasidy
dandaisu, dandaisy, dandaisidy
danyşpansu, danyşpansy, danyşpansidy
dañğoisu, dañğoisy, dañğoisidy
dardaisu, dardaisy, dardaisidy
darqansu, darqansy, darqansidy
daru, dary, daridy
dänsu, dänsı, dänsidı
däusu, däusı, däusidı
degdu, degdı, degdidı
döñbekşu, döñbekşı, döñbekşidı
dörekpu, dörekpı, dörekpidı
dümpu, dümpı, dümpidı
düñku, düñkı, düñkidı
dılmarsu, dılmarsy, dılmarsidy
dındarsu, dındarsy, dındarsidy
elegensu, elegensı, elegensidı
eltu, eltı, eltidı
emeksu, emeksı, emeksidı
erkeksu, erkeksı, erkeksidı
erkesu, erkesı, erkesidı
erkınsu, erkınsı, erkınsidı
ersu, ersı, ersidı
* eru, erı, eridı
estu, estı, estidı
esırkegensu, esırkegensı, esırkegensidı
jağymsu, jağymsy, jağymsidy
jadygöisu, jadygöisı, jadygöisidı
jaibaraqatsu, jaibaraqatsy, jaibaraqatsidy
jaidaqsu, jaidaqsy, jaidaqsidy
jaqynsu, jaqynsy, jaqynsidy
jalğyzsu, jalğyzsy, jalğyzsidy
jalqausu, jalqausy, jalqausidy
jalqu, jalqy, jalqidy
janu, jany, janidy
janşu, janşy, janşidy
* jaru, jary, jaridy
jasu, jasy, jasidy
jatalaqşu, jatalaqşy, jatalaqşidy
jeku, jekı, jekidı
jelpu, jelpı, jelpidı
jeñılgensu, jeñılgensı, jeñılgensidı
jeru, jerı, jeridı
jidu, jidı, jididı
jomartsu, jomartsy, jomartsidy
joru, jory, joridy
josu, josy, josidy
jöñku, jöñkı, jöñkidı
juasu, juasy, juasidy
* juu, juy, juidy
jūlqu, jūlqy, jūlqidy
jüitku, jüitkı, jüitkidı
jünju, jünjı, jünjidı
jybyrşu, jybyrşy, jybyrşidy
jylju, jyljy, jyljidy
jylu, jyly, jylidy
jylymsu, jylymsy, jylymsidy
jylymşu, jylymşy, jylymşidy
jıbu, jıbı, jıbidı
jıgıtsu, jıgıtsı, jıgıtsidı
jıpsu, jıpsı, jıpsidı
|
zeku, zekı, zekidı
zeñgu, zeñgı, zeñgidı
zyrğu, zyrğy, zyrğidy
kebersu, kebersı, kebersidı
kebırsu, kebırsı, kebırsidı
kebırteksu, kebırteksı, kebırteksidı
kedeisu, kedeisı, kedeisidı
kemu, kemı, kemidı
keñu, keñı, keñidı
kepsu, kepsı, kepsidı
kerbezsu, kerbezsı, kerbezsidı
kergu, kergı, kergidı
keremetsu, keremetsı, keremetsidı
kersu, kersı, kersidı
köbeñsu, köbeñsı, köbeñsidı
kögılju, kögıljı, kögıljidı
kölgırsu, kölgırsı, kölgırsidı
kölku, kölkı, kölkidı
könsu, könsı, könsidı
könşu, könşı, könşidı
köñırsu, köñırsı, köñırsidı
köpsu, köpsı, köpsidı
köpırşu, köpırşı, köpırşidı
kösemsu, kösemsı, kösemsidı
külımsu, külımsı, külımsidı
kümılju, kümıljı, kümıljidı
künsu, künsı, künsidı
küpsu, küpsı, küpsidı
küpu, küpı, küpidı
kılku, kılkı, kılkidı
kınäzsu, kınäzsı, kınäzsidı
kısımsu, kısımsı, kısımsidı
qabarju, qabarjy, qabarjidy
* qabu, qaby, qabidy
qağyp-sılku, qağyp-sılkı, qağyp-sılkidı
qağylju, qağyljy, qağyljidy
qaju, qajy, qajidy
qaimaqşu, qaimaqşy, qaimaqşidy
qaqsu, qaqsy, qaqsidy
qaqşu, qaqşy, qaqşidy
qalğu, qalğy, qalğidy
qalqu, qalqy, qalqidy
qamqorsu, qamqorsy, qamqorsidy
qamtu, qamty, qamtidy
qañğu, qañğy, qañğidy
qañsu, qañsy, qañsidy
qarbu, qarby, qarbidy
qarğu, qarğy, qarğidy
qarpu, qarpy, qarpidy
qaru, qary, qaridy
qasañsu, qasañsy, qasañsidy
qasu, qasy, qasidy
qobalju, qobaljy, qobaljidy
qojaiynsu, qojaiynsy, qojaiynsidy
qoqsu, qoqsy, qoqsidy
qoqu, qoqy, qoqidy
qoqyrsu, qoqyrsy, qoqyrsidy
qoñyltaqsu, qoñyltaqsy, qoñyltaqsidy
qoru, qory, qoridy
qūbylju, qūbyljy, qūbyljidy
qūdaisu, qūdaisy, qūdaisidy
qūiqylju, qūiqyljy, qūiqyljidy
qūlazu, qūlazy, qūlazidy
qūrğaqsu, qūrğaqsy, qūrğaqsidy
* qūru, qūry, qūridy
qylğu, qylğy, qylğidy
qylpu, qylpy, qylpidy
qylymsu, qylymsy, qylymsidy
qymqu, qymqy, qymqidy
qymtu, qymty, qymtidy
qyñsu, qyñsi, qyñsidy
qyrpu, qyrpy, idy
qyrşu, qyrşy, qyrşidy
qyşu, qyşy, qyşidy
läilu, läilı, läilidı
leku, lekı, lekidı
loblu, lobly, loblidy
loqsu, loqsy, loqsidy
lyqsu, lyqsy, lyqsidy
lyqu, lyqy, lyqidy
lypu, lypy, lypidy
maltu, malty, maltidy
malşu, malşy, malşidy
mandu, mandy, mandidy
mañğazsu, mañğazsy, mañğazsidy
marğausu, marğausy, marğausidy
mardamsu, mardamsy, mardamsidy
mäñgu, mäñgı, mäñgidı
menmensu, menmensı, menmensidı
meñıreusu, meñıreusı, meñıreusidı
moiynsu, moiynsy, moiynsidy
momaqansu, momaqansy, momaqansidy
mūju, mūjy, mūjidy
müju, müjı, müjidı
müläiımsu, müläiımsı, müläiımsidı
mülgu, mülgı, mülgidı
müñku, müñkı, müñkidı
müsäpırsu, müsäpırsı, müsäpırsidı
myğymsu, myğymsy, myğymsidy
myju, myjy, myjidy
myzğu, myzğy, myzğidy
mylqausu, mylqausy, mylqausidy
myrzasu, myrzasy, myrzasidy
mytqu, mytqy, mytqidy
mytu, myty, mytidy
mındetsu, mındetsı, mındetsidı
nalu, naly, nalidy
nūqu, nūqy, nūqidy
obalsu, obalsy, obalsidy
oinaqşu, oinaqşy, oinaqşidy
oqu, oqy, oqidy
orğu, orğy, orğidy
ortqu, ortqy, ortqidy
orşu, orşy, orşidy
ögeisu, ögeisı, ögeisidı
özımsu, özımsı, özımsidı
öksu, öksı, öksidı
ökımsu, ökımsı, ökımsidı
örbu, örbı, örbidı
örekpu, örekpı, örekpidı
örekşu, örekşı, örekşidı
örşu, örşı, örşidı
östu, östı, östidı
ösıp-örbu, ösıp-örbı, ösıp-örbidı
|
paqyrsu, paqyrsy, paqyrsidy
paluansu, paluansy, paluansidy
pañsu, pañsy, pañsidy
* pysu, pysy, pysidy
pysyqsu, pysyqsy, pysyqsidy
renju, renjı, renjidı
salaqsu, salaqsy, salaqsidy
salğansu, salğansy, salğansidy
salğyrtsu, salğyrtsy, salğyrtsidy
salqamsu, salqamsy, salqamsidy
salqynsu, salqynsy, salqynsidy
samarqausu, samarqausy, samarqausidy
samsu, samsy, samsidy
sañğu, sañğy, sañğidy
sapsu, sapsy, sapsidy
sarañsu, sarañsy, sarañsidy
sarqu, sarqy, sarqidy
sarsu, sarsy, sarsidy
saru, sary, saridy
* sasu, sasy, sasidy
saiabyrsu, saiabyrsy, saiabyrsidy
saiaqsu, saiaqsy, saiaqsidy
sänsu, sänsı, sänsidı
säuegeisu, säuegeisı, säuegeisidı
sengensu, sengensı, sengensidı
sepsu, sepsı, sepsidı
sergeksu, sergeksı, sergeksidı
sergu, sergı, sergidı
serpu, serpı, serpidı
serımsu, serımsı, serımsidı
setu, setı, setidı
sireksu, sireksı, sireksidı
sorğu, sorğy, sorğidy
susu, susy, susidy
suu, suy, suidy
süñgu, süñgı, süñgidı
syltu, sylty, syltidy
sylu, syly, sylidy
syñsu, syñsy, syñsidy
sypaiysu, sypaiysy, sypaiysidy
syrğaqsu, syrğaqsy, syrğaqsidy
syrğu, syrğy, syrğidy
syru, syry, syridy
sılku, sılkı, sılkidı
taiqaqsu, taiqaqsy, taiqaqsidy
taiqu, taiqy, taiqidy
talmausu, talmausy, talmausidy
talyqsu, talyqsy, talyqsidy
tamylju, tamyljy, tamyljidy
tantu, tanty, tantidy
* tanu, tany, tanidy
tarpu, tarpy, tarpidy
tartqansu, tartqansy, tartqansidy
tasu, tasy, tasidy
* tatu, taty, tatidy
täkapparsu, täkapparsy, täkapparsidy
tälımsu, tälımsı, tälımsidı
täñırsu, täñırsı, täñırsidı
täuelju, täueljı, täueljidı
täuırsu, täuırsı, täuırsidı
telu, telı, telidı
tepşu, tepşı, tepşidı
terlep-tepşu, terlep-tepşı, terlep-tepşidı
terşu, terşı, terşidı
tetku, tetkı, tetkidı
tobarsu, tobarsy, tobarsidı
toqmeiılsu, toqmeiılsı, toqmeiılsidı
toqu, toqy, toqidy
tolqu, tolqy, tolqidy
tolyqsu, tolyqsy, tolyqsidy
toñazu, toñazy, toñazidy
toru, tory, toridy
tömensu, tömensı, tömensidı
tūşu, tūşy, tūşidy
tüitkılju, tüitkıljı, tüitkıljidı
tüitkılsu, tüitkılsı, tüitkılsidı
tüleju, tülejı, tülejidı
tyqyrşu, tyqyrşy, tyqyrşidy
tynşu, tynşy, tynşidy
typyrşu, typyrşy, typyrşidy
tılmarsu, tılmarsy, tılmarsidy
uylju, uyljy, uyljidy
ūitqu, ūitqy, ūitqidy
ūlu, ūly, ūlidy
ūlyqsu, ūlyqsy, ūlyqsidy
ūñğu, ūñğy, ūñğidy
ülkensu, ülkensı, ülkensidı
üñgu, üñgı, üñgidı
üstemsu, üstemsı, üstemsidı
üsu, üsı, üsidı
şalqu, şalqy, şalqidy
şandu, şandy, şandidy
şanşu, şanşy, şanşidy
şapşu, şapşy, şapşidy
şarpu, şarpy, şarpidy
şeku, şekı, şekidı
şeşensu, şeşensı, şeşensidı
şoqu, şoqy, şoqidy
şorşu, şorşy, şorşidy
şoşu, şoşy, şoşidy
şöju, şöjı, şöjidı
şöku, şökı, şökidı
şöpşu, şöpşı, şöpşidı
şūqu, şūqy, şūqidy
şūlğu, şūlğy, şūlğidy
şüigu, şüigı, şüigidı
şülensu, şülensı, şülensidı
şyju, şyjy, şyjidy
şylqu, şylqy, şylqidy
şymşu, şymşy, şymşidy
şypşu, şypşy, şypşidy
şyrpu, şyrpy, şyrpidy
şıru, şırı, şıridı
ybylju, ybyljy, ybyljidy
ybyrsu, ybyrsy, ybyrsidy
yzğu, yzğy, yzğidy
yñyrsu, yñyrsy, yñyrsidy
yrğu, yrğy, yrğidy
yrşu, yrşy, yrşidy
* ysu, ysy, ysidy
ytqu, ytqy, ytqidy
ılbu, ılbı, ılbidı
ıru, ırı, ıridı
|
Знаком '*' отмечены глаголы, которые имеют несколько значений: в одном значении они являются глаголами-исключениями, а в другом нет.
aşu киснуть, сквашиваться (aşu, aşy, aşidy); aşu открывать, выявлять (aşu, aş, aşady)
eru таять, растворяться (eru, erı, eridı); eru следовать, внимать (eru, er, eredı)
jaru быть обеспеченным (jaru, jary, jaridy); jaru колоть, разрывать (jaru, jar, jarady)
juu быть близким (juu, juy, juidy); juu мыть, обмывать (juu, ju, juady)
qabu стегать, простёгивать (qabu, qaby, qabidy); qabu хватать, ловить (qabu, qap, qabady)
qūru вымирать, пропадать (qūru, qūry, qūridy); qūru строить, устанавливать (qūru, qūr, qūrady)
pysu крепнуть (pysu, pysy, pysidy); pysu пугаться, скручиваться (pysu, pys, pysady)
sasu вонять (sasu, sasy, sasidy); sasu суетиться, теряться (sasu, sas, sasady)
tanu узнавать, знакомиться (tanu, tany, tanidy); tanu отказываться, отрекаться (tanu, tan, tanady)
tatu приобретать вкус, заслуживать (tatu, taty, tatidy); tatu кушать, узнавать, испытывать (tatu, tat, tatady)
ysu нагреваться, теплеть (ysu, ysy, ysidy); ysu тереть, натирать (ysu, ys, ysady)
Ко всем этим глаголам-исключениям легко добавлять отрицательные суффиксы, возможно лишь два варианта 'ma, me':
abyrjyma, arşyma, tanyma, qobaljyma и т.д.
renjıme, estıme, erıme, kemıme и т.д.
Обратите внимание, что ещё пять глаголов приобретают своеобразные формы:
baiu, baiy, baiidy
keiu, keiı, keiidı
qaiu, qaiy, qaiidy
moiu, moiy, moiidy
ūiu, ūiy, ūiidy
|
© Татьяна Валяева, 20072023
|