Казахский язык
Главная
Существительные
Послелоги
Прилагательные
Числительные
Местоимения
Наречия, Союзы
Личные окончания
Глаголы
Вспомогательные глаголы
Причастия
 Деепричастия
Конструкции
Предложения
  Проверь себя!
  Упражнения
   Грамматика детям
  Удивительный мир
Видеокурс
   Разговорник
Фразеологизмы
   Книга для чтения
С казахским не шутят?
Рассказы
Сказки
Песни
Полезное
Словарь
Ссылки
Автор
Производные глаголы
Залоги глагола
Неопределённая форма
Глаголы-исключения
Общие таблицы
Ударение
Настоящее время
Переходное время
Прошедшее время
Условное наклонение
Желательное наклонение
Повелительное наклонение
Будущее предположительное время
Будущее время намерения
Давнопрошедшее время (очевид)
Давнопрошедшее время (неочевид)
Переходное прошедшее время
    Таблицы спряжения глаголов
Наклонения глагола (дополнение)
        Условное
        Желательное
        Повелительное
 Кирил
 Latyn 

Глаголы-исключения

Грамматика казахского языка. Просто о сложном

Автор: Татьяна Валяева

1. Список глаголов, к которым при отбрасывании суффикса 'u' добавляются буквы 'y' или 'ı' в зависимости от твёрдости или мягкости слова.

Первым идёт глагол в неопределённой форме, вторым – глагол в повелительном наклонении 2-го лица единственного числа и третьим – глагол в переходном времени 3-го лица.

abyrju,  abyrjy,  abyrjidy
ağaiynsu,  ağaiynsy,  ağaiynsidy
adalsu,  adalsy,  adalsidy
adamsu,  adamsy,  adamsidy
ainu,  ainy,  ainidy
aqylgöisu,  aqylgöisı,  aqylgöisi
aqylsu,  aqylsy,  aqylsidy
aqynsu,  aqynsy,  aqynsidy
alju,  aljy,  aljidy
añdu,  añdy,  añdidy
añqausu,  añqausy,  añqausidy
añqu,  añqy,  añqidy
apşu,  apşy,  apşidy
arzu,  arzy,  arzidy
aru,  ary,  aridy
arşu,  arşy,  arşidy
astamsu,  astamsy,  astamsidy
atqu,  atqy,  atqidy
aunaqşu,  aunaqşy,  aunaqşidy
auytqu,  auytqy,  auytqidy
aiarsu,  aiarsy,  aiarsidy
* aşu,  aşy,  aşidy
aiaqsu,  aiaqsy,  aiaqsidy

äzıldegensu,  äzıldegensı,  äzıldegensi
äkımsu,  äkımsı,  äkımsi
äsemsu,  äsemsı,  äsemsi
äspensu,  äspensı,  äspensi

balqu,  balqy,  balqidy
baluansu,  baluansy,  baluansidy
batpansu,  batpansy,  batpansidy
batyrsu,  batyrsy,  batyrsidy
batyrymsu,  batyrymsy,
         batyrymsidy
baulu,  bauly,  baulidy
baiausu,  baiausy,  baiausidy
bälsu,  bälsı,  bälsi
bäseñsu,  bäseñsı,  bäseñsi
beikünämsu,  beikünämsı,
         beikünämsi
beiqamsu,  beiqamsy,  beiqamsidy
beku,  bekı,  beki
beregensu,  beregensı,  beregensi
berku,  berkı,  berki
bolğansu,  bolğansy,  bolğansidy
borju,  borjy,  borjidy
borsu,  borsy,  borsidy
bosañsu,  bosañsy,  bosañsidy
böleksu,  böleksı,  böleksi
bötensu,  bötensı,  bötensi
buazu,  buazy,  buazidy
būlqu,  būlqy,  būlqidy
būlyqsu,  būlyqsy,  būlyqsidy
byju,  byjy,  byjidy
byqsu,  byqsy,  byqsidy
byqu,  byqy,  byqidy
byqyrsu,  byqyrsy,  byqyrsidy
bylqu,  bylqy,  bylqidy
byrşu,  byrşy,  byrşidy
bılgensu,  bılgensı,  bılgensi
bılgırsu,  bılgırsı,  bılgırsi
bılgışsu,  bılgışsı,  bılgışsi
bıldırgensu,  bıldırgensı,  bıldırgensi

damu,  damy,  damidy
danagöisu,  danagöisı,  danagöisi
danasu,  danasy,  danasidy
dandaisu,  dandaisy,  dandaisidy
danyşpansu,  danyşpansy,
         danyşpansidy
dañğoisu,  dañğoisy,  dañğoisidy
dardaisu,  dardaisy,  dardaisidy
darqansu,  darqansy,  darqansidy
daru,  dary,  daridy
dänsu,  dänsı,  dänsi
däusu,  däusı,  däusi
degdu,  degdı,  degdi
döñbekşu,  döñbekşı,  döñbekşi
dörekpu,  dörekpı,  dörekpi
dümpu,  dümpı,  dümpi
düñku,  düñkı,  düñki
dılmarsu,  dılmarsy,  dılmarsidy
dındarsu,  dındarsy,  dındarsidy

elegensu,  elegensı,  elegensi
eltu,  eltı,  elti
emeksu,  emeksı,  emeksi
erkeksu,  erkeksı,  erkeksi
erkesu,  erkesı,  erkesi
erkınsu,  erkınsı,  erkınsi
ersu,  ersı,  ersi
* eru,  erı,  eri
estu,  estı,  esti
esırkegensu,  esırkegensı,  esırkegensi

jağymsu,  jağymsy,  jağymsidy
jadygöisu,  jadygöisı,  jadygöisi
jaibaraqatsu,  jaibaraqatsy,
         jaibaraqatsidy
jaidaqsu,  jaidaqsy,  jaidaqsidy
jaqynsu,  jaqynsy,  jaqynsidy
jalğyzsu,  jalğyzsy,  jalğyzsidy
jalqausu, jalqausy,  jalqausidy
jalqu,  jalqy,  jalqidy
janu,  jany,  janidy
janşu,  janşy,  janşidy
* jaru,  jary,  jaridy
jasu,  jasy,  jasidy
jatalaqşu,  jatalaqşy,
         jatalaqşidy
jeku,  jekı,  jeki
jelpu,  jelpı,  jelpi
jeñılgensu,  jeñılgensı,  jeñılgensi
jeru,  jerı,  jeri
jidu,  jidı,  jidi
jomartsu,  jomartsy,  jomartsidy
joru,  jory,  joridy
josu,  josy,  josidy
jöñku,  jöñkı,  jöñki
juasu,  juasy,  juasidy
* juu,  juy,  juidy
jūlqu,  jūlqy,  jūlqidy
jüitku,  jüitkı,  jüitki
jünju,  jünjı,  jünji
jybyrşu,  jybyrşy,  jybyrşidy
jylju,  jyljy,  jyljidy
jylu,  jyly,  jylidy
jylymsu,  jylymsy,  jylymsidy
jylymşu,  jylymşy,  jylymşidy
jıbu,  jıbı,  jıbi
jıgıtsu,  jıgıtsı,  jıgıtsi
jıpsu,  jıpsı,  jıpsi
zeku,  zekı, zeki
zeñgu,  zeñgı,  zeñgi
zyrğu,  zyrğy,  zyrğidy

kebersu,  kebersı,  kebersi
kebırsu,  kebırsı,  kebırsi
kebırteksu,  kebırteksı,  kebırteksi
kedeisu,  kedeisı,  kedeisi
kemu,  kemı,  kemi
keñu, keñı,  keñi
kepsu,  kepsı,  kepsi
kerbezsu,  kerbezsı,  kerbezsi
kergu,  kergı,  kergi
keremetsu,  keremetsı,  keremetsi
kersu,  kersı,  kersi
köbeñsu,  köbeñsı,  köbeñsi
kögılju,  kögıljı,  kögılji
kölgırsu,  kölgırsı,  kölgırsi
kölku,  kölkı,  kölki
könsu,  könsı,  könsi
könşu,  könşı,  könşi
köñırsu,  köñırsı,  köñırsi
köpsu,  köpsı,  köpsi
köpırşu,  köpırşı,  köpırşi
kösemsu,  kösemsı,  kösemsi
külımsu,  külımsı,  külımsi
kümılju,  kümıljı,  kümılji
künsu,  künsı,  künsi
küpsu,  küpsı,  küpsi
küpu,  küpı,  küpi
kılku,  kılkı,  kılki
kınäzsu,  kınäzsı,  kınäzsi
kısımsu,  kısımsı,  kısımsi

qabarju,  qabarjy,  qabarjidy
* qabu,  qaby,  qabidy
qağyp-sılku,  qağyp-sılkı,
         qağyp-sılki
qağylju,  qağyljy,  qağyljidy
qaju,  qajy,  qajidy
qaimaqşu,  qaimaqşy,  qaimaqşidy
qaqsu,  qaqsy,  qaqsidy
qaqşu,  qaqşy,  qaqşidy
qalğu,  qalğy,  qalğidy
qalqu,  qalqy,  qalqidy
qamqorsu,  qamqorsy,  qamqorsidy
qamtu,  qamty,  qamtidy
qañğu,  qañğy,  qañğidy
qañsu,  qañsy,  qañsidy
qarbu,  qarby,  qarbidy
qarğu,  qarğy,  qarğidy
qarpu,  qarpy,  qarpidy
qaru,  qary,  qaridy
qasañsu,  qasañsy,  qasañsidy
qasu,  qasy,  qasidy
qobalju,  qobaljy,  qobaljidy
qojaiynsu,  qojaiynsy,
         qojaiynsidy
qoqsu,  qoqsy,  qoqsidy
qoqu,  qoqy,  qoqidy
qoqyrsu,  qoqyrsy,  qoqyrsidy
qoñyltaqsu,  qoñyltaqsy,
         qoñyltaqsidy
qoru,  qory,  qoridy
qūbylju,  qūbyljy,  qūbyljidy
qūdaisu,  qūdaisy,  qūdaisidy
qūiqylju,  qūiqyljy,  qūiqyljidy
qūlazu,  qūlazy,  qūlazidy
qūrğaqsu,  qūrğaqsy,  qūrğaqsidy
* qūru,  qūry,  qūridy
qylğu,  qylğy,  qylğidy
qylpu,  qylpy,  qylpidy
qylymsu,  qylymsy,  qylymsidy
qymqu,  qymqy,  qymqidy
qymtu,  qymty,  qymtidy
qyñsu,  qyñsi,  qyñsidy
qyrpu,  qyrpy,  idy
qyrşu,  qyrşy,  qyrşidy
qyşu,  qyşy,  qyşidy

läilu,  läilı,  läili
leku,  lekı,  leki
loblu,  lobly,  loblidy
loqsu,  loqsy,  loqsidy
lyqsu,  lyqsy,  lyqsidy
lyqu,  lyqy,  lyqidy
lypu,  lypy,  lypidy

maltu,  malty,  maltidy
malşu,  malşy,  malşidy
mandu,  mandy,  mandidy
mañğazsu,  mañğazsy,  mañğazsidy
marğausu,  marğausy,  marğausidy
mardamsu,  mardamsy,  mardamsidy
mäñgu,  mäñgı,  mäñgi
menmensu,  menmensı,  menmensi
meñıreusu,  meñıreusı,  meñıreusi
moiynsu,  moiynsy,  moiynsidy
momaqansu,  momaqansy,
         momaqansidy
mūju,  mūjy,  mūjidy
müju,  müjı,  müji
müläiımsu,  müläiımsı,  müläiımsi
mülgu,  mülgı,  mülgi
müñku,  müñkı,  müñki
müsäpırsu,  müsäpırsı,  müsäpırsi
myğymsu,  myğymsy,  myğymsidy
myju,  myjy,  myjidy
myzğu,  myzğy,  myzğidy
mylqausu,  mylqausy,  mylqausidy
myrzasu,  myrzasy,  myrzasidy
mytqu,  mytqy,  mytqidy
mytu,  myty,  mytidy
mındetsu,  mındetsı,  mındetsi

nalu,  naly,  nalidy
nūqu,  nūqy,  nūqidy

obalsu,  obalsy,  obalsidy
oinaqşu,  oinaqşy,  oinaqşidy
oqu,  oqy,  oqidy
orğu,  orğy,  orğidy
ortqu,  ortqy,  ortqidy
orşu,  orşy,  orşidy

ögeisu,  ögeisı,  ögeisi
özımsu,  özımsı,  özımsi
öksu,  öksı,  öksi
ökımsu,  ökımsı,  ökımsi
örbu,  örbı,  örbi
örekpu,  örekpı,  örekpi
örekşu,  örekşı,  örekşi
örşu,  örşı,  örşi
östu,  östı,  östi
ösıp-örbu,  ösıp-örbı,  ösıp-örbi
paqyrsu,  paqyrsy,  paqyrsidy
paluansu,  paluansy,  paluansidy
pañsu,  pañsy,  pañsidy
* pysu,  pysy,  pysidy
pysyqsu,  pysyqsy,  pysyqsidy

renju,  renjı,  renji

salaqsu,  salaqsy,  salaqsidy
salğansu,  salğansy,  salğansidy
salğyrtsu, salğyrtsy,  salğyrtsidy
salqamsu,  salqamsy,  salqamsidy
salqynsu,  salqynsy,  salqynsidy
samarqausu,  samarqausy,  samarqausidy
samsu,  samsy,  samsidy
sañğu,  sañğy,  sañğidy
sapsu,  sapsy,  sapsidy
sarañsu,  sarañsy,  sarañsidy
sarqu,  sarqy,  sarqidy
sarsu,  sarsy,  sarsidy
saru,  sary,  saridy
* sasu,  sasy,  sasidy
saiabyrsu,  saiabyrsy, saiabyrsidy
saiaqsu,  saiaqsy,  saiaqsidy
sänsu,  sänsı,  sänsi
säuegeisu,  säuegeisı,  säuegeisi
sengensu,  sengensı,  sengensi
sepsu,  sepsı,  sepsi
sergeksu,  sergeksı,  sergeksi
sergu,  sergı,  sergi
serpu,  serpı,  serpi
serımsu,  serımsı,  serımsi
setu,  setı,  seti
sireksu,  sireksı,  sireksi
sorğu,  sorğy,  sorğidy
susu,  susy,  susidy
suu,  suy,  suidy
süñgu,  süñgı,  süñgi
syltu,  sylty,  syltidy
sylu,  syly,  sylidy
syñsu,  syñsy,  syñsidy
sypaiysu,  sypaiysy,  sypaiysidy
syrğaqsu,  syrğaqsy,  syrğaqsidy
syrğu,  syrğy,  syrğidy
syru,  syry,  syridy
sılku,  sılkı,  sılki

taiqaqsu,  taiqaqsy,  taiqaqsidy
taiqu,  taiqy,  taiqidy
talmausu,  talmausy,  talmausidy
talyqsu,  talyqsy,  talyqsidy
tamylju,  tamyljy,  tamyljidy
tantu,  tanty, tantidy
* tanu,  tany,  tanidy
tarpu,  tarpy,  tarpidy
tartqansu,  tartqansy,  tartqansidy
tasu,  tasy,  tasidy
* tatu, taty,  tatidy
täkapparsu,  täkapparsy,  täkapparsidy
tälımsu,  tälımsı,  tälımsi
täñırsu,  täñırsı,  täñırsi
täuelju,  täueljı,  täuelji
täuırsu,  täuırsı,  täuırsi
telu,  telı,  teli
tepşu,  tepşı,  tepşi
terlep-tepşu,  terlep-tepşı,  terlep-tepşi
terşu,  terşı,  terşi
tetku,  tetkı,  tetki
tobarsu,  tobarsy,  tobarsi
toqmeiılsu,  toqmeiılsı,  toqmeiılsi
toqu,  toqy,  toqidy
tolqu,  tolqy, tolqidy
tolyqsu,  tolyqsy,  tolyqsidy
toñazu,  toñazy,  toñazidy
toru,  tory,  toridy
tömensu,  tömensı,  tömensi
tūşu,  tūşy,  tūşidy
tüitkılju,  tüitkıljı,  tüitkılji
tüitkılsu,  tüitkılsı,  tüitkılsi
tüleju,  tülejı,  tüleji
tyqyrşu,  tyqyrşy,  tyqyrşidy
tynşu,  tynşy,  tynşidy
typyrşu,  typyrşy,  typyrşidy
tılmarsu,  tılmarsy,  tılmarsidy

uylju, uyljy, uyljidy

ūitqu,  ūitqy,  ūitqidy
ūlu,  ūly,  ūlidy
ūlyqsu,  ūlyqsy,  ūlyqsidy
ūñğu,  ūñğy,  ūñğidy

ülkensu,  ülkensı,  ülkensi
üñgu,  üñgı,  üñgi
üstemsu,  üstemsı,  üstemsi
üsu,  üsı,  üsi

şalqu,  şalqy,  şalqidy
şandu,  şandy,  şandidy
şanşu,  şanşy,  şanşidy
şapşu,  şapşy,  şapşidy
şarpu,  şarpy,  şarpidy
şeku,  şekı,  şeki
şeşensu,  şeşensı,  şeşensi
şoqu,  şoqy,  şoqidy
şorşu,  şorşy,  şorşidy
şoşu,  şoşy,  şoşidy
şöju,  şöjı,  şöji
şöku,  şökı,  şöki
şöpşu,  şöpşı,  şöpşi
şūqu,  şūqy,  şūqidy
şūlğu,  şūlğy,  şūlğidy
şüigu,  şüigı,  şüigi
şülensu,  şülensı,  şülensi
şyju,  şyjy,  şyjidy
şylqu,  şylqy,  şylqidy
şymşu,  şymşy,  şymşidy
şypşu,  şypşy,  şypşidy
şyrpu,  şyrpy,  şyrpidy
şıru,  şırı,  şıri

ybylju,  ybyljy,  ybyljidy
ybyrsu,  ybyrsy,  ybyrsidy
yzğu,  yzğy,  yzğidy
yñyrsu,  yñyrsy,  yñyrsidy
yrğu,  yrğy,  yrğidy
yrşu,  yrşy,  yrşidy
* ysu,  ysy,  ysidy
ytqu,  ytqy,  ytqidy

ılbu,  ılbı,  ılbi
ıru,  ırı,  ıri

Знаком '*' отмечены глаголы, которые имеют несколько значений: в одном значении они являются глаголами-исключениями, а в другом нет.
aşu – киснуть, сквашиваться (aşu, aşy, aşidy);   aşu – открывать, выявлять (aşu, aş, aşady)
eru – таять, растворяться (eru, erı, eri);   eru – следовать, внимать (eru, er, ere)
jaru – быть обеспеченным (jaru, jary, jaridy);   jaru – колоть, разрывать (jaru, jar, jarady)
juu – быть близким (juu, juy, juidy);   juu – мыть, обмывать (juu, ju, juady)
qabu – стегать, простёгивать (qabu, qaby, qabidy);   qabu – хватать, ловить (qabu, qap, qabady)
qūru – вымирать, пропадать (qūru, qūry, qūridy);   qūru – строить, устанавливать (qūru, qūr, qūrady)
pysu – крепнуть (pysu, pysy, pysidy);   pysu – пугаться, скручиваться (pysu, pys, pysady)
sasu – вонять (sasu, sasy, sasidy);   sasu – суетиться, теряться (sasu, sas, sasady)
tanu – узнавать, знакомиться (tanu, tany, tanidy);   tanu – отказываться, отрекаться (tanu, tan, tanady)
tatu – приобретать вкус, заслуживать (tatu, taty, tatidy);   tatu – кушать, узнавать, испытывать (tatu, tat, tatady)
ysu – нагреваться, теплеть (ysu, ysy, ysidy);   ysu – тереть, натирать (ysu, ys, ysady)

Ко всем этим глаголам-исключениям легко добавлять отрицательные суффиксы, возможно лишь два варианта – 'ma, me':
abyrjyma, arşyma, tanyma, qobaljyma   и т.д.
renjıme, estıme, erıme, kemıme   и т.д.

Обратите внимание, что ещё пять глаголов приобретают своеобразные формы:

baiu,  baiy,  baiidy
keiu,  keiı,  keii
qaiu,  qaiy,  qaiidy
moiu,  moiy,  moiidy
ūiu,  ūiy,  ūiidy



© Татьяна Валяева,  2007–2023
 <<  Неопределённая форма глагола Вернуться к началу Общие таблицы  >> 

Главная             Цвета текста на сайте             Телеграм-канал «Сөйлесейік»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга