Казахский язык
Главная
Существительные
Послелоги
Прилагательные
Числительные
Местоимения
Наречия, Союзы
Личные окончания
Глаголы
Вспомогательные глаголы
Причастия
 Деепричастия
Конструкции
Предложения
  Проверь себя!
  Упражнения
   Грамматика детям
  Удивительный мир
Видеокурс
   Разговорник
Фразеологизмы
   Книга для чтения
С казахским не шутят?
Рассказы
Сказки
Песни
Полезное
Словарь
Ссылки
Автор
Учебники
Кудайбергенова
1 класс
2 класс
3 класс
4 класс
Досмамбетова
2 класс
3 класс
4 класс
       Словарь в картинках
Разноцветные слова
    1    
    2    
    3    
    4    
    5    
    6    
    7    
    8    
    9    
    10    
   Стихи детям
    1    
    2    
Адаптивные стихи
Мультфильмы
Аю мен маса
Қу қой
Қой мен серке
Животные
Африкалық піл
Аллигатор
Көгілдір акула
Көк кит
Арыстан
Панда
Қасқыр
Кобра
Дельфин
Керік
Ягуар
Кенгуру
Ақ аю
Жайра
Тиін
Қоңыр қоян
Қолтырауын
Шимпанзе
Жарғанат
Сегізаяқ
Мүйізтұмсық
Сурикат
 Қаз 
 

Жайра

Дикобраз


      Жайра – сүтқоректілер класы кеміргіштер отрядының бір тұқымдасы. Денесін ұзындығы 42 см­ге дейін жететін тікенек тәрізді түк басқан.
      Бұл атау француз тіліндегі «porcd epine» – «тікенекті доңыз» деген сөзден шыққан.
      Жайраның француз, латын тілдеріндегі атауы «тікенді доңыз» дегенді білдіреді. Бірақ жайра – доңыз емес, ірі кеміргіш.
      Жайра – тікенегі ең ұзын сүтқоректі. Ол икемсіз, баяу қимылдайды.
      Дене тұрқы – 60–90 см, құйрығының ұзындығы – 8–10 см, салмағы 15–27 келі тартады. Жайраның ең ірісі – айдарлы жайра. Еуразия, Оңтүстік Азия мен Африканың тропиктік, субтропиктік аймақтарында тіршілік етеді.
      Арқасында, екі бүйірінде және құйрығында инелері болады. Терісінің түсі әр алуан, қоңыр, сұр, ақ түстілері де болады.
      Жайраның табанында жүні болмайды, бұл оның ағашқа өрмелеуіне ыңғайлы.
      Жапырақтармен, өсімдік бұтағымен, жоңышқамен, жабайы қырыққабатпен қоректенеді. Қыста ағаштың қабығын жейді. Ағаштарға өрмелеп, азық іздейді. Негізінен, түн жануары, бірақ кейде күндіз де қорек іздеуге шығады.
      Қазақстанда Талас Алатауында, Қаратауда, Маңғыстау түбегінде үнді жайрасы мекендейді. Ол Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.
      Жайра көбінесе жеке­дара өмір сүреді.
      Дұшпаны жақындағанда жайра оған теріс бұрылып, ұзын да қайратты қыл аралас ұзын тікенекті инелерін тікірейтіп тұрады.
      Жайра жылына бір рет төлдейді. Буаздық мерзімі – үш ай.
      Жаңа туылған жайралар өте әлсіз, денесіндегі инелері алғашында жұмсақ жүн сияқты болады. Тек бір аптадан кейін ғана инелері өз күшіне енеді.


Перевод на русский: Татьяна Валяева

Текст на казахском языке взят из:
Жануарлар. - Алматы: «Аруна» баспасы.- 208 бет. – Сер.: «1100 қызықты деректер». Ағылшын тілінен аударған. Ү. Кеңесбаева.



© Татьяна Валяева,  2007–2024
 <<  Ақ аю Вернуться к началу Тиін  >> 

Цвета текста на сайте             Telegram-канал «Казахский язык. Просто о сложном»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга


Авторский сайт Татьяны Валяевой