|
|
Әділдік
|
| |
Автор: Ыбырай Алтынсарин
|
Хусейін қазының терезесінің түбіне келіп, екі жаман киімді тіленші:
– Құдай үшін қайыр беріңіз, – деді.
– Құдай өзі берер, барыңыз, – деді қазы.
– Пайғамбар ақы үшін.
– Ей, тіленшілер, енді басымды ауыртпай кетіңіз, – деп ашуланып, қазы оқып отырған кітабын жерге атып ұрды.
– Аһ, қазы, бейшарашылыққа бір нәрсе берсеңші,– деп тіленшілер кетпей, жылап тұрды.
Сонда қазы ыза болып, ұшып тұрып, жұмыскерлерін шақырып бұйырды:
– Мынау бір-екі қыдырыңдыны зынданға тастаңыз, – деп. Бірақ ол арада тіленшілер жоқ болып кетті.
Мұнан соң үш күн өткен соң, қазыға көп қонақтар келіп, той болды. Қазының үйінің іші жарқыраған алтын, шамасыз сәулет, өзі терезесін ашып, сол терезе түбінде мүфтимен12 әңгімелесіп, көзін Бағдаттың қаласына салып отыр екен. Сол уақытта терезе тұсына ана -күнгі екі тіленші тағы келді.
– Қуаныштарыңыз қайырлы болсын, қазы, осы қуаныш үстінде бізді де бір нәрсе беріп қуантыңыз, – деп жылап тұрды.
Сонда қазы қасындағы мүфтиге айтты:
– Осы екі қыдырыңды тіленшілер екінші рет келіп беймаза етеді, қалипа қазіреті осындайларға жаза бұйырмайды. Сөйтсе де, бұл жолы бұйрықсыз да болса, осы екі тіленшіні ұстатып, кісендетемін, Бағдаттай қаланың сынын бұзып, қыдырып жүрмесін, – деп, адамдарын шақырды.
Сол уақытта екінші тіленшінің өздері де үйге кіріп келіп, үстіндегі ескі киімдерін тастап, біреуі айбатты дауыспен ақырды:
– Қазы, мен сені қазы қойғанымда: жұртқа қайырлы, байға, жарлыға бірдей, ақ-сарағат би болар ма екен? – деп үміт етіп едім, бұл жаңылысыма тоба қылдым. Жапар! Мынау оңбаған құртты алып, әділдікпен жазасын бер, жұртым көріп - білсің патша құрығы ұзын екенін, ерте ме, кеш пе қылған жамандық патшаға білінбей қалмайтынын, білінсе үлкен-кішілікке қарамай, жаза тартатынын, – деп.
Жиылған қонақтар бұларды танып, аяқтарына құлап жығылысты. Тіленші болып келіп жүрген Һарунрашит деген қалипа патшасы, қасындағы Жапар деген уәзірі екен.
Справедливость
К окну казы Хусаина подошли двое оборванных нищих и стали умолять:
– Подайте милостыню, ради бога.
– Бог подаст, идите, – ответил казы.
– Подайте, ради пророка.
– Эй, нищие, не морочьте мне больше голову, идите! – сказал казы и, рассердившись, бросил на пол книгу, которую читал.
– Ах, казы, ради нашей нужды, дайте чего-нибудь,– просили нищие, не уходя и плача.
Тогда рассерженный казы порывисто поднялся с места, позвал своих слуг и приказал, чтобы они отвели и сбросили нищих в подземелье.
Однако нищие тотчас же быстро скрылись.
Через три дня после этого у казы собралось много гостей и началось пиршество. Дом казы блистал золотом и дорогой обстановкой. Сам он сидел возле того же самого окна и, разговаривая с муфтием, смотрел на Багдад. В это время к окну опять подошли те же двое нищих.
– Поздравляем вас по случаю праздника, судья. Подайте же нам чего-нибудь в честь нашего праздника, – просили нищие, плача и не отходя от окна.
Тогда казы говорит рядом сидящему муфтию;
– Эти двое бродяг второй раз приходят и надоедают мне. Благородный халиф таких не велит наказывать. Всё же на этот раз, хотя и нет такого приказа, велю этих двух изловить, заковать в кандалы и посадить. Пусть они не бродяжничают и не портят красивый вид несравненного города Багдада.
Сказал и позвал своих слуг.
В это время нищие вошли в дом, сбросили с себя ветхие одежды. И один из них строгим голосом закричал:
– Казы! Когда я тебя назначал судьей, то надеялся, что ты будешь судьей справедливым, одинаково будешь относиться и к богатым и к бедным. Однако я вижу, что ошибся, и раскаиваюсь. Жапар! Забери этого негодного старика и справедливо накажи. Пусть мой народ увидит и узнает, что гнев халифа везде может настигнуть провинившегося и что рано или поздно дурные дела становятся известными халифу. И если они становятся ему известными, то, не взирая на то, большой или малый пост занимает виновный, он будет наказан.
Собравшиеся гости узнали пришедших и пали ниц. Это, приняв вид нищих, пришли халиф Гарун-аль-Ра-шид и его визирь Жапар.
Перевод на русский: Н. Кальменов. «И. Алтынсарин. Собрание сочинений в трёх томах». Алма-Ата, 1975 г.
Скрыть текст
© Татьяна Валяева, 2007–2024
|
