Казахский язык
Мынау, анау, бұл, сол...
Способы отрицания
Закон сингармонизма
Ответы на вопросы
Употребление причастий
Популярные конструкции
Вывески
Бойынша/сәйкес
Разбор грамматики
Новые слова
Полезные фразы
Предложения
Анекдоты
Новости
Диалоги
 Kaizen метод
 1 
 2 
 3 
 4 
 5 
 6 
 7 
 8 
 9 
 10 
 11 
 12 
 13 
 14 
 15 
 16 
 17 
 18 
 19 
 20 
 21 
 22 
 23 
 24 
 Онлайн-Марафон
 1 
 2 
 3 
 Қаз 
 

Онлайн-Марафон: Казахский язык за год

Страница 2  (дни с 21 по 40)

Автор: Андрей Якубин   Телеграм-канал «Казахский язык за год»

📅 21-КҮН / 21-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

💬 СҰРАҚ ҚОЮДАН ҚОРЫҚПАҢЫЗ
НЕ БОЙТЕСЬ ЗАДАВАТЬ ВОПРОСЫ

📌 Глагол дня: сұрау – просить, спрашивать

Кеше қазақ тілі марафонында қызықты тақырып болды.
Вчера была интересная тема на марафоне казахского языка.

Бірақ маған көсемше мен күрделі етістіктің айырмашылығы түсініксіз болды.
Но мне было непонятно, чем отличается деепричастие от сложного глагола в казахском языке.

Басында Telegram чатында сұрауға ұялдым.
В начале я постеснялся спросить в чате в Телеграме.

Кейін әр жарияланымнан кейін сұрақ қою сілтемесі пайда болғанын байқадым.
Потом я заметил, что после каждой публикации появилась ссылка, чтобы задавать вопросы.

Мен сілтемені басып, күрделі сұрақтарды талқылауға арналған чатқа кірдім.
Я нажал по ссылке и попал в чат для обсуждения сложных вопросов.

«Ешкім жауап бермесе де, бәрі жақсы», – деп ойладым.
«Ну никто не ответит, не страшно», — подумал я.

Мен чатта сұрағымды қойдым.
В чате я задал свой вопрос.

Маған Ренат пен Нұрлан жауап берді, көмектесті, енді мен түсіндім.
Мне ответили Ренат и Нурлан, помогли, теперь я разобрался.

Қиын кезде көмектесіп, бағыт беретін достардың болғаны жақсы.
Хорошо, когда есть друзья, которые помогают в трудностях, подсказывают.

Енді мен де көсемше мен күрделі етістіктің айырмашылығын білемін, басқаларға да айта аламын.
Теперь я знаю, чем отличается деепричастие от сложного глагола и могу другим подсказать.

Достар, сұрақ қоюдан ұялмаңыздар!
Друзья, не стесняйтесь задавать вопросы.

Қауымдастық — әртүрлі түсініксіз нәрселерді талқылау үшін бар.
Сообщество для того и существует, чтобы обсуждать разные непонятные вопросы.

📘 ГРАММАТИКА | БҰЙРЫҚ РАЙ — ПОВЕЛИТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ

📌 Примеры из текста: Сұрақ қоюдан қорықпаңыз! — Не бойтесь задавать вопросы Сұрақ қоюдан ұялмаңыздар! — Не стесняйтесь задавать вопросы

🔹 Бұйрық рай — это форма глагола, с помощью которой выражают просьбу, приказ или совет.

🔹 Как образуется?

✅ Утвердительная форма: — основа глагола (для «ты») — + -ңыз / -ңіз (вежливо: Вы) — + -ыңдар / -іңдер (для «вы, друзья») — + -ңыздар / -ңіздер (вежливо: Вы, несколько человек)

🚫 Отрицательная форма: — + -па / -пе (не делай!) — + -паңыз / -пеңіз (не делайте, вежливо) — + -паңдар / -пеңдер (не делайте, друзья) — + -паңыздар / -пеңіздер (не делайте, уважаемые)

🔹 Пример с глаголом “қорқу” – бояться - Қорықпа! - Не бойся! - Қорықпаңыз! - Не бойтесь! - Қорықпаңдар! - Не бойтесь, друзья! - Қорықпаңыздар! - Не бойтесь, уважаемые!

🔹 Дополнительные примеры:
– Тыңда! Сабақты мұқият тыңда. → Слушай! Внимательно слушай урок.
– Жазба! Қабырғаға ештеңе жазба.→ Не пиши! Не пиши ничего на стене.
– Келіңіз! Мұнда келіңіз, көмектесейін.→ Подойдите! Подойдите сюда, я помогу.
– Айтыңдар! Не ойлап тұрғандарыңды ашық айтыңдар.→ Скажите! Скажите честно, что вы думаете.
– Күлімдеңіздер! Суретке түсерде бәрің күлімдеңіздер.→ Улыбайтесь! Улыбайтесь все, когда будете фотографироваться.


📅 22-КҮН / 22-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

📝 ТІРКЕЛУ — БӘРІ ДЕ СОҒАН БАЙЛАНЫСТЫ!
РЕГИСТРАЦИЯ — С НЕЙ СВЯЗАНО ВСЁ!

📌 Глагол дня: тіркеу – регистрировать

Қазақстанда өмір сүретін әрбір азамат тіркелумен жиі ұшырасады.
Каждый человек, живущий в Казахстане, довольно часто сталкивается с регистрацией.

Біздің дүниеге келген кезінен бастап, өміріміздің маңызды сәттері ресми түрінде тіркеледі.
С самого рождения важные моменты нашей жизни официально фиксируются.

Туған кезде туу туралы куәлік аламыз.
Когда мы рождаемся — получаем свидетельство о рождении.

16 жасқа толғанда жеке куәлік беріледі.
Когда исполняется 16 лет — выдают удостоверение личности.

Мектеп, колледж немесе университет бітіргенде білім туралы құжат аламыз, ол өміріміздегі маңызды белестің дәлелі.
Заканчиваем школу, колледж или университет — получаем документ об образовании, как подтверждение важного этапа в нашей жизни.

Жұмысқа орналасқанда да бұл жағдай жүйеде тіркеледі.
Устраиваемся на работу — и это обстоятельство тоже фиксируется в системе.

Үкімет қайда жұмыс істейтінімізді, қанша табыс табатынымызды, зейнетақы қорымызға қанша ақша түсіп тұратынын біледі.
Правительство знает, где мы работаем, сколько зарабатываем и сколько поступает в пенсионный фонд.

Кейін зейнетке шыққанда, бізге зейнеткер куәлігі беріледі.
Позже, выйдя на пенсию, получаем пенсионное удостоверение.

Мүлік, әлде көлік, немесе пәтер сатып алсақ та міндетті түрінде тіркеу қажет.
Покупаем имущество, машину или квартиру — обязательно нужно зарегистрировать.

Ұялы телефон сатып алсақ, оның IMEI-коды да тіркелуі тиіс.
Покупая мобильный телефон, мы должны зарегистрировать и его IMEI-код.

Өміріміздің аяқталған фактісі де тіркеледі.
Факт окончания нашей жизни тоже регистрируется.

📘 ГРАММАТИКА | ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС — СТРАДАТЕЛЬНЫЙ ЗАЛОГ

📌 Пример из текста:
16 жасқа толғанда жеке куәлік беріледі.
Когда исполняется 16 лет — выдают удостоверение личности.

🧠 Здесь беріледі — форма страдательного залога от глагола беру (давать).

🔹 Что такое страдательный залог?
Это когда действие совершается не кем-то, а над кем-то. Кто выполняет действие — неважно или неизвестно.

🔧 Как образуется?
Суффиксы:
— -ыл / -іл / -л для простых глаголов
— -н для производных и сложных глаголов

🧩 Примеры:
бер (давать) → беріледі — даётся
аш (открывать) → ашылады — открывается
жаз (писать) → жазылады — пишется
таңдау (выбирать) → таңдалады — выбирается
қабылдау (принимать) → қабылданады — принимается
салу (строить) → салынады — строится
түсіну (понимать) → түсініледі — понимается

🧍 Изменение по лицам: Мен әрдайым маңызды жобаларға таңдаламын.
Я всегда отбираюсь на важные проекты.

Сен ертең конференцияға дайындаласың.
Завтра ты будешь готовиться к конференции.

Ол халықаралық байқауға жазылады.
Он записывается на международный конкурс.

Біз жаңа топ ретінде ресми түрде ашыламыз.
Мы официально открываемся как новая группа.

Сіз конкурстан кейін университетке қабылданасыз.
После конкурса вы будете приняты в университет.

Олар алдағы жылы жаңа үйлерге салынады.
В следующем году они будут переселены в новые дома.


📅 23-КҮН / 23-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

🚧 ДИАЛОГ: ӨТЕ АЛМАЙСЫҢ — ТҮГЕЛ ЖЕРДІ ҚАЗЫП ТАСТАДЫ
ДИАЛОГ: НЕ ПРОЕХАТЬ — ВСЁ ПЕРЕКОПАЛИ

📌 Глагол дня: қазу – копать

Биыл біз жұмыс істейтін ғимараттың жанында ылғи бірдеңе қазып жатады.
В этом году возле здания, где мы работаем, постоянно что-то копают.

Көшенің қарама қарсы бетінде құрылыс жүріп жатыр. Сірә, су, кәріз, жылу жүйесін тартып жатқан шығар.
Напротив — стройка. Видимо, прокладывают воду, канализацию, отопление.

Бүгін жұмысқа келсем — жол жабық, өте алмайсың.
Сегодня приехал — всё перекрыто, не проехать.

— Бүгін не қазып жатырсыздар? Қазына іздеп жүрсіздер ме?
— Что сегодня копаете? Клад ищете?

— Бүгін су құбырларына байланысты жұмыстар жүріп жатыр.
— Сегодня работы по водопроводу.

— Бүкіл жерді қазып тастадыңыздар. Қазір мен қайтып тұраққа кірем?
— Всё перекопали. Как теперь попасть на парковку?

— Өкінішке қарай, бүгін сіз кіре алмайсыз. Кешке дейін бітірсек, ертең кіре аласыз.
— К сожалению, сегодня вы не заедете. Если закончим к вечеру — завтра сможете заехать.

— Ал таңертеңнен бері көліктерін тұраққа қойғандар не істейді?
— А если машина уже стоит там с утра?

— Уайымдамаңыз, барлық көлік иелеріне алдын ала ескертілді. Қазіргі уақытта тұрақ бос.
— Не волнуйтесь, всех владельцев предупредили заранее. Сейчас парковка пустая.

— Түсінікті. Сіздерге іске сәт, көңіл-күйіңіз жақсы болсын!
— Понял. Удачи вам и хорошего настроения!

— Рақмет! Сау болыңыз!
— Спасибо! Всего вам доброго!

📘 ГРАММАТИКА | ҚАТЫСТЫҚ АНЫҚТАУЫШ
(Относительное определение)

📌 Пример из текста:
Биыл біз жұмыс істейтін ғимараттың жанында ылғи бірдеңе қазып жатады.
В этом году возле здания, в котором мы работаем, постоянно что-то копают.

🔹 Что это? Суффиксы –йтін / –атын / –етін превращают глагол в определение, которое переводится как:
«который делает», «где живёт», «что знает» и т.д.

🔧 Схема (для простых глаголов):
местоимение + глагол + –йтін / –атын / –етін + существительное

📎 Примеры с простыми глаголами:
• біз істейтін ғимарат — здание, в котором мы работаем
• ол білетін адам — человек, которого он знает
• сен оқитын мектеп — школа, в которой ты учишься
• Олар тұратын үй жаңа. — Дом, в котором они живут, новый

🛠 А если глагол сложный?
В сложных глаголах (оқып жатыр, қарап отыр, жұмыс істеп жатыр) суффикс напрямую не добавляется.
Вместо этого используется форма -ып жатқан / -іп отырған / -ып жүрген и т.п.

🔧 Схема (для сложных глаголов): местоимение + 1-й глагол (-ып/-іп) + жатқан / отырған / жүрген + существительное

📎 Примеры со сложными глаголами:
• біз жұмыс істеп жатқан ғимарат — здание, в котором мы сейчас работаем
• сен қарап отырған фильм — фильм, который ты сейчас смотришь
• ол айтып жатқан әңгіме — рассказ, который он рассказывает
• мен оқып жүрген мектеп — школа, в которой я учусь
• олар тұрып жатқан үй — дом, в котором они живут


📅 24-КҮН / 24-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

☀️ ЖАЗДА ҚАНДАЙ КИІМ КИЮДІ ҰНАТАСЫЗ?
КАКУЮ ОДЕЖДУ ВЫ ЛЮБИТЕ НОСИТЬ ЛЕТОМ?

📌 Глагол дня: кию – надевать

Алматыда жаз өте ыстық — орташа 30-35 градус шамасында.
В Алматы летом очень жарко — в среднем от 30 до 35 градусов.

Бұл шынымен де ыстық, сондықтан адамдар жеңіл киім киеді.
Это действительно жарко, поэтому люди носят лёгкую одежду.

Менің осы мезгілге арналған түрлі түсті футболкаларым бар.
У меня на этот сезон есть футболки разных цветов.

Бірақ мен қара және ақ, суреті жоқ футболкаларды ұнатамын.
Но больше всего я люблю чёрные и белые футболки без рисунков.

Сонымен бірге менде шолақ шалбар мен сыртқа киетін жазғы сланцы — тәпішке бар.
Также у меня есть шорты и уличные тапочки — сланцы.

Кешке немесе салқын күндері джинсы, желбүркеме және кроссовка киемін.
Когда прохладно или вечером, я надеваю джинсы, ветровку и кроссовки.

Мен кәсіпкермін, сондықтан менің жұмыс саламда ресми стиль қажет емес.
Я предприниматель, поэтому моя сфера работы не требует официального стиля.

Сондықтан шалбар, ақ көйлек және туфли кимеймін.
Поэтому я не надеваю брюки, белую рубашку и туфли.

Мен үтіктеуді ұнатпаймын, сондықтан жуғаннан кейін үтіктеуді қажет етпейтін киімдерді сатып алуға тырысамын.
Я не люблю гладить вещи, поэтому стараюсь покупать такие, которым не нужна глажка после стирки.

Кеңседе мен жылдың кез келген мезгілінде үй тәпішкесін киіп жүремін.
В офисе я в любое время года хожу в домашних тапочках.

Үйде әйелім сыйлаған пижаманы киемін.
Дома я одеваю пижаму, которую мне подарила жена.

📘 ГРАММАТИКА | СҰРАУЛЫ СӨЙЛЕМДЕР
Вопросительные предложения в казахском языке

🔹 Сұраулы сөйлем — это вопросительное предложение. В казахском языке его можно построить тремя способами:

1. С помощью вопросительных слов:
кім (кто), не (что), қандай (какой), қайда (где), қашан (когда), қалай (как)...

2. С помощью вопросительных частиц:
ма / ме / ба / бе / па / пе — ставятся в конце.

3. Интонацией:
Утвердительное предложение произносится с вопросительной интонацией.

🔸 Примеры:

– Қандай киім ұнатасыз?
→ Какую одежду вы любите?
– Сіз жазда жеңіл киім киесіз бе?
→ Вы летом носите лёгкую одежду?
– Жеңіл киім киесіз?
→ Вы носите лёгкую одежду? (разговорный вариант)
– Сізге қай түсті футболка ұнайды?
→ Футболка какого цвета вам нравится?
– Сіз не киесіз жазда?
→ Что вы надеваете летом?
– Бұл шалбарды қайдан сатып алдыңыз?
→ Где вы купили эти брюки?
– Киім үтіктеуді ұнатасыз ба?
→ Вы любите гладить одежду?


📅 25-КҮН / 25-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

🐾 КАПОТТЫ АШТЫҚ — ДОС ТАПТЫҚ
ОТКРЫЛИ КАПОТ — НАШЛИ ДРУГА

📌 Глагол дня: тамақтандыру – кормить

Бір ай бұрын шамасында жұбайым үйде отырғанда, көшеден мысықтың мияулағанын естіп қалды.
Примерно месяц назад моя супруга услышала дома, как на улице плачет котёнок.

Ол мысықты тамақтандырамын деп іздеуге шықты, бірақ ұзақ уақыт іздеп таба алмады.
Она вышла искать котёнка, говоря: «я покормлю», но долго не могла найти.

ЛИБО вариант лучше:
Ол оны тамақтандырайын деп іздеуге шықты, бірақ ұзақ уақыт іздеп таба алмады.
Она вышла его искать, чтобы накормить, но долго не могла найти.

Кейінірек оған дыбыс бір көліктің капотының астынан шығып жатқандай көрінді.
Потом ей показалось, что звук доносится из-под капота машины.

Капотта телефон нөмірі жазулы екен — сол нөмірге қоңырау шалды.
На капоте был номер — она позвонила владельцу.

Иесі шығып капотты ашса —ішінде бір безек отыр екен.
Владелец вышел, открыл капот — котёнок как оказалось внутри сидит.

Жұбайым оны үйге әкеліп, балконға орналастырды, өйткені пәтерде бұрыннан өз мысығымыз бар.
Супруга принесла его домой и устроила на балконе, потому что у нас в квартире уже есть свой кот.

Ол оны жуындырып, тамақтандырды. Бірнеше күн бізде тұрды.
Она его вымыла, накормила. Несколько дней он жил у нас.

OLX арқылы оған жақсы жаңа иелерін таптық та, апарып бердік.
Через OLX мы нашли ему хороших новых хозяев и отвезли.

Осы қысқа уақыт ішінде біз оған бауыр басып үлгердік, қоштасу қиын болды.
За это короткое время мы успели привязаться, и прощаться было тяжело.

📘 ГРАММАТИКА | Қалау мәнді бағыныңқы сабақтас сөйлем
(Придаточное предложение цели / выражение намерения)

📌 Пример из текста:
Ол мысықты тамақтандырамын деп іздеуге шықты
→ Она вышла искать котёнка, говоря: «я покормлю», но долго не могла найти.

🧩 Схема образования:
[Глагол-намерение в будущем времени (1 лицо, любое число)] + «деп» + [основной глагол (действие)]

🔹 Глагол-намерение — то, что кто-то собирается сделать (в форме 1 лица будущего времени)
🔹 деп — вводит цель
🔹 Глагол действия — показывает, что реально произошло

Особенность: даже если подлежащее – «ол», «олар», глагол-намерение всё равно будет в 1 лице, потому что выражает внутреннее намерение субъекта (в стиле внутренней речи: «я сделаю...»)

✅ Примеры: Мен саған көмектесейін деп келдім.
→ Я пришёл, чтобы помочь тебе.
Мен саған көмектесемін деп келдім.
→ Я пришёл, говоря "Я тебе помогу".
Ол кітап оқиын деп ерте тұрды. (Более корректный вариант)
→ Он встал рано, чтобы почитать книгу.
Ол кітап оқимын деп ерте тұрды.
→ Он встал рано, говоря: «Я прочитаю книгу»
Біз тауға шығамыз деп дайындалдық.
→ Мы готовились, чтобы подняться в горы.
Олар суретке түсірейік деп фотоаппарат алды. (Более корректный вариант)
→ Они взяли фотоаппарат, чтобы фотографировать.
Олар суретке түсіреміз деп фотоаппарат алды.
→ Они, говоря "мы будем фотографировать", взяли фотоаппарат.
Ол қонақтарды күтемін деп дастарқан жайды. (Более корректный вариант)
→ Она накрыла на стол, чтобы встретить гостей.
Ол қонақтарды күтемін деп дастарқан жайды.
→ Она накрыла на стол, говоря: «Я встречу гостей».


📅 26-КҮН / 26-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

✍️ ЖАҢА ӘДЕТ: НЕГЕ СӨЗДЕРДІ ҚАҒАЗҒА ЖАЗУ ПАЙДАЛЫ?
НОВАЯ ПРИВЫЧКА: ПОЧЕМУ ПОЛЕЗНО ЗАПИСЫВАТЬ СЛОВА НА БУМАГЕ?

📌 Глагол дня: жазу – писать

Жаңа тіл үйренген кезде, таныс емес сөздер кездеседі.
Когда мы учим новый язык, нам встречаются незнакомые слова.

Егер оларды тек оқып өтсек – тез ұмытып қаламыз.
Если просто прочитать их – мы быстро забудем.

Бірақ сөзді қағазға жазсақ – ол жақсырақ есте сақталады!
Но если записать слово на бумаге – оно запоминается лучше!

Жапон ғалымдары қызықты зерттеу жүргізді.
Учёные из Японии провели интересное исследование.

Олар үш топтағы студенттерді салыстырып көрді:
Они сравнили три группы студентов:

Біреулері мәтінді қолмен жазған, екіншілері оны пернетақтада терген, ал үшіншілері тек жай тыңдаған.
Одни писали от руки, вторые печатали на клавиатуре, третьи просто слушали.

Қолмен жазғандар ақпаратты екі есе көп есте сақтады!
Те, кто писал от руки, запомнили в два раза больше информации!

Бұл неге бұлай болады?
Почему так происходит?

Қолмен жазған кезде, ми белсендірек жұмыс істейді.
Когда мы пишем от руки, мозг активнее работает.

Біз әріптің пішіні, қолдың қимылы, сөздің дыбысы туралы ойлаймыз.
Мы думаем о форме букв, движении руки, звучании слова.

Бұл – миға арналған жаттығу сияқты!
Это как тренировка для мозга!

Құр сөз ғана емес, аудармасын да, мысалын да жаз, содан соң достарыңмен бірге талқыла.
Пиши не только слово, но и перевод, пример, а потом обсуждай это с друзьями.

Дәл осылай істесең, көбірек есте сақтайсың.
Именно таким способом ты запомнишь больше.

📘 ГРАММАТИКА | Определения, образованные с помощью аффиксов -дағы / -дегі / -тағы / -тегі

✅ Пример из текста:
Олар үш топтағы студенттерді салыстырып көрді.
Они сравнили три группы студентов
👉 топтағы = из группы / находящиеся в группе

📌 Определения, образованные от существительных в местном падеже (жатыс септік) с добавлением аффикса -ғы / -гі, который указывает на принадлежность, местонахождение или связь с каким-либо местом, объектом или группой.

🛠 Аффикс показывает, где находится предмет или к чему он относится. Отвечают на вопрос "Қай?" (какой? где находящийся?)
и стоят перед существительным, которое определяют.

🧠 Примеры:
• үйдегі кітаптар — домашние книги
• мектептегі оқушылар — ученики школы
• қаладағы адамдар — люди города
• жолдағы көлік — машина на дороге
• сыныптағы бала — ребёнок из класса
• бөлмедегі мысық — кошка в комнате


📅 27-КҮН / 27-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

👥 ТҮСІНІСУ ҮШІН ТІЛДІ ҒАНА БІЛУ ЖЕТКІЛІКСІЗ
ЧТОБЫ ПОНИМАТЬ ДРУГ ДРУГА, ОДНОГО ЯЗЫКА НЕДОСТАТОЧНО

📌 Глагол дня: түсінісу – понимать друг друга

Кейде адамдар бір тілді жақсы білсе де, бірін-бірі түсінбей қалады.
Иногда люди хорошо знают один язык, но всё равно не понимают друг друга.

Бұл неліктен болады? Себебі түсінісу — тек сөздерді айту ғана емес.
Почему так происходит? Потому что понимание — это не просто произносить слова.

Тіл — бұл құрал ғана. Ал шынайы түсіністік үшін одан да көп нәрсе қажет.
Язык — это всего лишь инструмент. А для настоящего понимания нужно больше.

Мысалы, екі адам бірдей тілді қолдануы мүмкін. Бірақ олардың ойлау тәсілі әртүрлі болады.
Например, два человека могут говорить на одном языке, но мыслить по-разному.

Біреуі әзілді жақсы көреді, ал екіншісі оны дұрыс түсінбейді.
Один любит шутить, а другой не понимает этого как шутку.

Немесе сөздердің мағынасы әртүрлі болуы мүмкін. Бір сөз әр адамға әрқалай әсер етеді.
Или одно и то же слово может вызывать разные чувства у разных людей.

Сондықтан, бір бірімізді жақсы түсінісу үшін тілді білуден басқа адамның өзін де түсіну керек.
Поэтому, чтобы хорошо понимать друг друга, нужно понимать не только язык, но и самого человека.

📌 Не істеу керек?
📌 Что нужно делать?

— Зейін салып тыңдау — әңгімені бөлмей оны толықтай тыңдау керек.
— Внимательно слушать — не перебивать, а дослушивать до конца.

— Сұрақ қою — егерде бір нәрсе түсініксіз болса сұраудан қорықпау керек.
— Задавать вопросы — если что-то непонятно, не бояться уточнять.

— Эмпатия — өзіңді басқа адамның орнына қойып көру.
— Эмпатия — попробовать представить себя на месте другого.

— Өзге адамның көзқарасына құрметпен қарау — өйткені басқа адамның ойы біздің ойымыздан өзгеше болуы мүмкін. Бұл қалыпты жағдай.
— Уважать чужое мнение — так как другой человек может думать иначе, и это нормальная ситуация.

Нағыз түсіністік жүректен басталады.
Настоящее понимание начинается с сердца.

Ал тілді білу — тек алғашқы қадам ғана.
А знание языка — это лишь первый шаг.

📘 ГРАММАТИКА: Как сказать «попробовать сделать что-то» на казахском?

Чтобы сказать «попробовать», используется форма:
глагол + көру

📌 Пример из текста:
Өзіңді басқа адамның орнына қойып көру
— попробовать поставить себя на место другого человека

📝 Как образуется?
- Возьми глагол
- Добавь окончание: -ып, -іп или -п
- Приставь көру

✅ жазу → жазып көру — попробовать написать
✅ көру → көріп көру — попробовать посмотреть
✅ бару → барып көру — попробовать сходить / пойти

📌 Примеры:

– Айтып көрші.
Попробуй сказать.
– Жазып көрейік.
Давайте попробуем написать.
– Тыңдап көрдім.
Я попробовал послушать.
– Сұрап көремін.
Я попробую спросить.
– Үйреніп көргің келе ме?
Хочешь попробовать научиться?
– Өзіңді басқа адамның орнына қойып көру керек.
Нужно попробовать поставить себя на место другого человека.


📅 28-КҮН / 28-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

📘 МЕН БАСҚА АДАМДАРДА ҚАНДАЙ ҚАСИЕТТЕРДІ БАҒАЛАЙМЫН?
КАКИЕ КАЧЕСТВА Я ЦЕНЮ В ДРУГИХ ЛЮДЯХ?

📌 Глагол дня: бағалау – оценивать, ценить

Мен үшін адамның адалдығы өте маңызды.
Для меня честность человека — очень важное качество.

Шындықты айту әрдайым оңай емес, бірақ мен ондай адамдарды бағалаймын.
Говорить правду всегда бывает непросто, но я уважаю тех, кто это делает.

Адал адамға сенуге болады, өйткені ол бәрін ашық айтады.
Честному человеку можно доверять, потому что он говорит открыто.

Сенімділік те — бағалы қасиет, мен ондай адамдарға әрқашан сенемін.
Надёжность — тоже ценное качество, я всегда доверяю таким людям.

Егер біреу уәде беріп, оны орындайтын болса — мен ондайды жоғары бағалаймын.
Если кто-то дав обещание его выполняет — я это ценю высоко.

Қарапайым әрі кішіпейіл адамдармен қатынасу жеңіл әрі жағымды.
С простыми и скромными людьми легко и приятно общаться.

Ондай адамдармен достасу оңай және достық та шынайы болады.
С такими людьми легко подружиться — и дружба будет искренней.

Мен мейірімділік пен жанашырлықты да жоғары бағалаймын.
Я также очень ценю доброту и сочувствие.

Жанашыр адам — басқаның жағдайына бейжай қарамайтын жан.
Сочувствующий человек — это тот, кто не смотрит с равнодушием на чужую беду.

Ал мейірімді адам әрқашан басқаларға көмектесуге тырысады.
А добрый человек всегда старается помочь другим.

Үнемі жасап жүретін ұсақ істері оның қандай адам екенін көрсетеді.
Даже маленькие поступки, которые он постоянно совершает, показывают, кто он.

Ал сіздер қандай қасиеттерді бағалайсыздар? Пікірлеріңізде жазыңыздар!
А какие качества вы считаете ценными? Напишите в комментариях!

📘 ГРАММАТИКА: Есімшенің осы шақ тұлғасы — причастие настоящего времени

📝 Причастие настоящего времени выражает действие, происходящее в настоящем времени, и выполняет функцию определения. Отвечает на вопрос "какой?"

🔹 Примеры из текста:

▪️ жасап жүретін ұсақ істері — мелкие поступки, которые он постоянно совершает
▪️ уәде орындайтын адам — человек, выполняющий обещания

🛠 Схема образования:
Глагол (основа настоящего времени) + суффикс -атын / -етін / -йтын / -йтін

🔹 Примеры в предложениях:

▪️ Мен түсінетін адаммен сөйлескім келеді.
Я хочу поговорить с человеком, который понимает.
▪️ Бұл — үнемі жазатын дәптерім.
Это моя тетрадь, в которую я регулярно пишу.
▪️ Ол көретін фильм маған да ұнайды.
Мне тоже нравится фильм, который он смотрит.


📅 29-КҮН / 29-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

🦅 БАЙҚАДЫҢЫЗ БА? БҰЛ ЖАЙ ҒАНА ҚҰС ЕМЕС...
ЗАМЕТИЛИ? ЭТО НЕ ПРОСТО ПТИЦА…

📌 Глагол дня: байқау – наблюдать

Сіз Қазақстан туындағы құсты байқадыңыз ба? Бұл - дала бүркіті.
Вы замечали птицу на флаге Казахстана? Это степной орёл.

Ол еркіндік, күш пен қырағылықтың нышаны ретінде таңдалған.
Он выбран как символ свободы, силы и зоркости.

Дала бүркіті — ірі жыртқыш құс, қырандар тұқымдасына жатады.
Степной орёл — крупная хищная птица, относится к отряду ястребиных.

Орташа ұзындығы 70 (жетпіс) см, ал қанат жайымы 2,5 (екі жарым) метрге дейін жетеді.
Средняя длина — 70 см, размах крыльев достигает 2,5 метров.

Көзі өте өткір: бірнеше шақырымнан қозғалыстарды байқайды.
У него очень острое зрение: он замечает движение с нескольких километров.

Сарышұнақ, қоян сияқты аңдарды аулап, аспанда баяу қалықтап ұшады.
Охотится на сусликов, зайцев и медленно парит в небе.

Ұясын жерге, жартастарға немесе ағаш басына салады.
Он строит гнездо на земле, скалах или на вершине дерева.

Көктемде бағытын дәл тауып, ұясына қайтып оралады.
Весной он точно находя путь возвращается к своему гнезду.

Ол адамдар сирек баратын тыныш, ашық аймақтарды таңдайды.
Он выбирает открытые, спокойные районы, куда редко ходит человек.

Қазақстан аумағы — осы түрдің негізгі мекені.
Казахстан — основная территория обитания этого вида.

Әлемдегі дала бүркіттерінің көбі дәл осында ұя салады.
Большинство степных орлов в мире гнездится именно здесь.

Саны азайып барады, сондықтан оны табиғатта байқап қалу — үлкен сәттілік.
Численность сокращается, поэтому увидеть его в природе — большая удача.

📘 ГРАММАТИКА: Спряжение глагола «БАЙҚАУ» по временам и лицам

📝 Давайте разберём, как спрягается глагол «байқау» (замечать).
Формы образуются с помощью личных окончаний (–мын, –сың, –сыз...) и вспомогательных слов (жатыр, жоқ и др.).

🔷 БУДУЩЕЕ / НЕОПРЕДЕЛЁННОЕ ВРЕМЯ
Мен байқаймын / байқамаймын / байқаймын ба?
Сен байқайсың / байқамайсың / байқайсың ба?
Сіз байқайсыз / байқамайсыз / байқайсыз ба?
Біз байқаймыз / байқамаймыз / байқаймыз ба?
Сендер байқайсыңдар / байқамайсыңдар / байқайсыңдар ма?
Сіздер байқайсыздар / байқамайсыздар / байқайсыздар ма?
Ол байқайды / байқамайды / байқай ма?
Олар байқайды / байқамайды / байқай ма?

🔸 НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ
Мен байқап жатырмын / байқап жатқан жоқпын / байқап жатырмын ба?
Сен байқап жатырсың / байқап жатқан жоқсың / байқап жатырсың ба?
Сіз байқап жатырсыз / байқап жатқан жоқсыз / байқап жатырсыз ба?
Біз байқап жатырмыз / байқап жатқан жоқпыз / байқап жатырмыз ба?
Сендер байқап жатырсыңдар / байқап жатқан жоқсыңдар / байқап жатырсыңдар ма?
Сіздер байқап жатырсыздар / байқап жатқан жоқсыздар / байқап жатырсыздар ма?
Ол байқап жатыр / байқап жатқан жоқ / байқап жатыр ма?
Олар байқап жатыр / байқап жатқан жоқ / байқап жатыр ма?

▪️ ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ
Мен байқадым / байқаған жоқпын / байқадым ба?
Сен байқадың / байқаған жоқсың / байқадың ба?
Сіз байқадыңыз / байқаған жоқсыз / байқадыңыз ба?
Біз байқадық / байқаған жоқпыз / байқадық па?
Сендер байқадыңдар / байқаған жоқсыңдар / байқадыңдар ма?
Сіздер байқадыңыздар / байқаған жоқсыздар / байқадыңыздар ма?
Ол байқады / байқаған жоқ / байқады ма?
Олар байқады / байқаған жоқ / байқады ма?


📅 30-КҮН / 30-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

🤯 НЕЛІКТЕН БІЗ ТҮРЛІ АНКЕТА МЕН ФОРМАЛАРДЫ ТОЛТЫРУДЫ ҰНАТПАЙМЫЗ?
ПОЧЕМУ МЫ НЕ ЛЮБИМ ЗАПОЛНЯТЬ АНКЕТЫ И ФОРМЫ?

📌 Глагол дня: толтыру – заполнять

Біз өмір бойы түрлі құжаттарды толтырамыз.
Мы на протяжении жизни заполняем разные документы.

Өтініш, анкета, түйіндеме, сауалнама, жеткізу мекенжайы, банкке өтінім — осындай құжаттарды толтыруға тура келеді.
Заявления, анкеты, резюме, опросы, адреса доставки, банковские заявки — всё это приходится заполнять.

Бұл бізге ұнамайды.
Нам это не нравится.

Бірақ не себептен екенін ойланып көрдіңіз бе?
Но вы задумывались, почему?

Біріншіден, бұл көп уақыт алады.
Во-первых, это занимает много времени.

Кейбір деректерді қайта-қайта жазуға тура келеді.
Некоторые данные приходится вводить снова и снова.

Екіншіден, маңызды құжатта қате кетіп қала ма деп қорқамыз.
Во-вторых, боимся ошибиться — особенно в важных документах.

Үшіншіден, техникалық қиындықтар пайда болады: сайт ашылмайды, ЭЦҚ сұрайды, интернет баяулайды немесе форма жоғалады.
В-третьих, возникают технические трудности: сайт не открывается, требуют ЭЦП, интернет тормозит или форма исчезает.

Кейде не үшін толтырып жатқанымызды өзіміз де түсінбей қаламыз.
Иногда и сами не понимаем, зачем вообще всё это заполняем.

Толтырып біткен соң, бәрін қайтадан бастау керек деп сұрайды — сол кезде шынымен ашуланасың.
А когда уже всё заполнил, просят начать заново — и это действительно раздражает.

Осындай нәрселер жүйкеңді жұқартып, көңіл-күйіңді бұзады.
Всё это выматывает и портит настроение.

Сол себептен көп адам формалардан қашады.
Поэтому многие стараются избегать форм.

Ал сіз ше?
А вы?

Сіз қандай құжатты толтырғыңыз келмейді?
Какой документ вам не хочется заполнять?

📘 ГРАММАТИКА: ҚАЖЕТТІЛІК ФОРМАСЫ | ФОРМА НЕОБХОДИМОСТИ: -уға / -уге тура келу

📍 Пример из текста
Кейбір деректерді қайта-қайта жазуға тура келеді.
Некоторые данные приходится вводить снова и снова.

🔎 Что это такое?
Конструкция -ға / -ге тура келу означает, что человеку приходится или придётся что-то делать.
Выражает вынужденность, необходимость действия.

🛠 Как образуется?
- Основа глагола
- Суффикс -ға / -ге
- Глагол тура келу (в нужной форме)

📄 Примеры глагольной части:
жазуға, баруға, күтуге, айтуға, түсіндіруге

🕓 Формы по времени
▪️ тура келеді (настоящее или ближайшее будущее) — приходится / придётся
▪️ тура келді (прошедшее) — пришлось
▪️ тура келетін болады (отдалённое или подчёркнутое будущее) — придётся
▪️ тура келеді екен (удивление или открытие) — оказывается, приходится
▪️ тура келетін сияқты (предположение) — кажется, придётся

✍️ Примеры в предложениях
- Ауа райы нашар болғандықтан, үйде отыруға тура келді.
Из-за плохой погоды пришлось остаться дома.
- Жиынды кейінге қалдыруға тура келеді.
Придётся отложить собрание.
- Емтиханға дайындалу үшін көп оқуға тура келді.
Чтобы подготовиться к экзамену, пришлось много учиться.
- Ертең қайта баруға тура келетін болады.
Завтра придётся пойти снова.
- Бұл ережені түсіндіруге тура келеді екен.
Оказывается, это правило приходится объяснять.


📅 31-КҮН / 31-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

🗓 ЖОСПАР БОЛСА — БӘРІНЕ ҮЛГЕРЕСІҢ!
ЕСЛИ ЕСТЬ ПЛАН — ВСЁ УСПЕЕШЬ!

📌 Глагол дня: жоспарлау – планировать

Кейде «уақытым жоқ», «үлгермеймін» деп сылтау табамыз.
Иногда мы оправдываемся: «Нет времени», «Не успеваю».

Бірақ шын мәнінде мәселе уақыттың жетіспеушілігінде емес, жоспардың жоқтығында.
Но на самом деле проблема не в нехватке времени, а в отсутствии плана.

Күніңді дұрыс жоспарласаң, бәріне де үлгеруге болады.
Если правильно спланируешь день — можно всё успеть.

Жоспарлау — бұл уақытыңды бағалау, және өзіңе жауапкершілік алу.
Планирование — это ценить своё время а также брать ответственность на себя.

Бүкіл күннің бағытын айқындау үшін таңертеңгі бес минутыңды бөл.
Потрать 5 минут утром, чтобы расставить приоритеты на день.

Бұл — миыңды босатып, күшіңді маңызды нәрселерге жұмсауға мүмкіндік береді.
Это разгружает мозг и позволяет направить силы на важное.

Жоспар нақты мақсат қоюға, қажетсіз істерден арылуға көмектеседі.
План помогает ставить чёткие цели и избавляться от лишнего.

Жоспарсыз күн — белгілерсіз жол сияқты: қайда бара жатқаныңды өзің де білмейсің.
День без плана — как дорога без указателей: сам не знаешь, куда едёшь.

Ал жоспарланған күн — сенімді, жинақы, нәтижелі күн.
А запланированный день — уверенный, собранный и продуктивный.

Аптасына бір рет, мысалы, жексенбі күні 10 минут уақытыңды бөліп, келесі аптаның жоспарын жазып қой да осындай әрекетті әдетке айналдыр.
Раз в неделю, например в воскресенье, выделив 10 минут своего времени, запиши план на следующую неделю и возьми такую деятельность в привычку.

Бүгіннен баста — бұл қиын емес, бірақ пайдасы көп.
Начни с сегодняшнего дня — это несложно, но очень полезно.

📘 ГРАММАТИКА: ҚАТЫСЫМ ЕСІМ — ОТГЛАГОЛЬНОЕ СУЩЕСТВИТЕЛЬНОЕ

🔹 Пример из текста:
Жоспарсыз күн — белгілерсіз жол сияқты: қайда бара жатқаныңды өзің де білмейсің.
День без плана — как дорога без указателей: сам не знаешь, куда едёшь.
(Дословно: ты даже сам не знаешь того, куда ты идёшь)

🧠 Қатысым есім — это отглагольное существительное с притяжательным окончанием.
Оно выражает действие как объект и отвечает на вопрос что? (то, что ты сделал, то, как ты сделал, то, что ты сказал и т.д.)

🔧 Образуется из глагола с помощью:

- аффикса причастия прошедшего времени -ған / -ген / -қан / -кен
- притяжательного окончания (тәуелдік жалғауы) — указывает на «владельца» действия (мой, твой, его и т.п.)
- падежного окончания — в данном примере винительного падежа (-ды / -ді), но другие падежи тоже используются.

🧾 ПРИМЕРЫ С ПРЕДЛОЖЕНИЯМИ
- Сенің мектепке барғаныңды бәрі білді.
Все знали, что ты пошёл в школу.
- Жиналыста қалай сөйлегеніңді естідім.
Я слышал, как ты говорил на собрании.
- Фильмді көргеніңді достарың айтты.
Друзья сказали, что ты смотрел фильм.
- Не істегеніңді маған түсіндірші.
Объясни мне, что ты сделал.
- Сабақты жақсы оқығаныңды мұғалім мақтады.
Учитель похвалил, как хорошо ты учился.
- Әніңді тыңдағаныңды байқадым.
Я заметил, что ты слушал песню.


📅 32-КҮН / 32-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

🚒 ҚАЗАҚСТАН ҚҰТҚАРУШЫЛАРЫ: ОТҚА ДА, СУҒА ДА ТҮСЕТІН ЕРЛЕР
СПАСАТЕЛИ КАЗАХСТАНА: ТЕ, КТО ИДУТ И В ОГОНЬ, И В ВОДУ

📌 Глагол дня: құтқару – спасать

Құтқарушылар — күні-түні кез келген жағдайда көмекке келетін ержүрек мамандар.
Спасатели — это смелые специалисты, которые приходят на помощь в любое время суток.

Олар өрт, су тасқыны, жер сілкінісі, жол апаты секілді төтенше жағдайларда адам өмірін сақтап қалуға тырысады.
Они стараются спасти жизни людей при пожарах, наводнениях, землетрясениях, автокатастрофах.

Қирандының астынан адам іздеу, биік ғимараттардан эвакуациялау, улы газ тараған жерлерде жұмыс істеу — бұның бәрі олардың күнделікті міндеті.
Поиск людей под завалами, эвакуация с высотных зданий, работа в зонах утечки газа — всё это их ежедневная обязанность.

Құтқарушы болу үшін оларға арнайы оқу курсынан өтіп, физикалық және психологиялық сынақтардан өту қажет.
Чтобы стать спасателем им нужно пройти специальное обучение и сдать физические и психологические тесты.

Тек осы дайындықтан кейін ғана оларға нағыз құтқару операцияларына қатысуға рұқсат беріледі.
Только после такой подготовки им разрешается участвовать в настоящих спасательных операциях.

2025 (Екі мың жиырма бес ) жылы Қазақстанда құтқарушылар 500-ден (бес жүзден) астам адам өмірін сақтап қалды.
В 2025 году в Казахстане спасатели спасли более 500 человеческих жизней.

Мысалы, Алматы облысында мамыр айында 20-ға (жиырмаға) жуық адам әртүрлі жағдайда құтқарылды.
Например, в Алматинской области только в мае было спасено около 20 человек в разных ситуациях.

Ерлік көрсеткен құтқарушылар «Ерлігі үшін» медаліне, арнайы төсбелгілерге ие болып алғыс хаттармен марапатталады.
Спасателям, проявившим героизм, присваиваются медали «За отвагу», почётные знаки и награждаются благодарственными письмами.

📘 ГРАММАТИКА: ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС — СТРАДАТЕЛЬНЫЙ ЗАЛОГ

📝 Пример из текста
марапатталады — награждаются
Құтқарушылар «Ерлігі үшін» медаліне, арнайы төсбелгілерге ие болып, алғыс хаттармен марапатталады.

📑 Ырықсыз етіс — это страдательный залог, при котором действие совершается над субъектом, а исполнитель действия не указывается или не важен.

- Подлежащее не выполняет действие, а испытывает его на себе.

- На русский язык чаще всего переводится как:
«был спасён», «награждаются», «переведены» и т.д.

⚙️ Схема образования
- Возьми основу переходного глагола

- Добавь суффикс страдательного залога:
-л, -ыл, -іл, или ын, -ін, если основа глагола заканчивается на л.
(выбор зависит от фонетики слова и гармонии гласных)

- Добавь окончание времени:
-ды / -ді — прошедшее
-ады / -еді — настоящее/будущее

🛠 Примеры образования
🔸 құтқару (спасать) → құтқарыл → құтқарылды — был спасён
🔸 марапаттау (награждать) → марапаттал → марапатталады — награждаются
🔸 беру (давать) → беріл → беріледі — предоставляется

✔️ Примеры в предложениях
🔸 Бала өрттен құтқарылды.
Ребёнок был спасён из пожара.
🔸 Құтқарушылар марапатталады.
Спасатели награждаются.
🔸 Рұқсат арнайы дайындықтан кейін ғана беріледі.
Разрешение даётся только после специальной подготовки.
🔸 Мақала қазақ тіліне аударылды.
Статья была переведена на казахский язык.
🔸 Тапсырма уақытында орындалды.
Задание было выполнено вовремя.


📅 33-КҮН / 33-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

БӘРІ ДЕ ӨЗІҢЕ БЕРГЕН КІШКЕНТАЙ УӘДЕЛЕРДІ ОРЫНДАУДАН БАСТАЛАДЫ.
ВСЁ НАЧИНАЕТСЯ С ВЫПОЛНЕНИЯ МАЛЕНЬКИХ ОБЕЩАНИЙ САМОМУ СЕБЕ.

📌 Глагол дня: орындау – выполнять

Кейде өзіңе берген уәдені орындау қиын.
Иногда выполнить обещание себе бывает трудно.

Басқалар бізге берген уәдені ұмытпаймыз, ал өзімізге келгенде жұмсарып кетеміз.
Обещания, данные нам другими, мы не забываем, а к себе относимся снисходительно.

«Ертең ерте тұрам», «Бүгін жаттығу жасаймын» дейміз, бірақ орындамаймыз.
Говорим: «Завтра встану пораньше», «Сегодня позанимаюсь», но не выполняем.

Себебі өзімізге жеңілдік жасаймыз.
Потому что даём себе поблажки.

Бұл ішкі тәртібімізді бұзады.
Это подрывает внутреннюю дисциплину.

Брайан Трейси айтқандай: «Өзіңе берген уәдені орындасаң — өзіңді құрметтей бастайсың».
Как сказал Брайан Трейси: «Если выполняешь обещание себе — начинаешь уважать себя».

Бұл сөзде шындық бар. Өз сөзіңе берік болу – өзіңе деген сенімді арттырады.
В этих словах есть правда. Быть верным своему слову — укрепляет веру в себя.

Уәде – жай ғана сөз емес, бұл ішкі келісім.
Обещание — это не просто слова, это внутренний договор.

Оны бұзу – ішкі беделіңді әлсіретеді.
Нарушить его — значит ослабить собственный авторитет.

Сен өз сөзіңе сенбесең – басқа кім оған сенеді?
Если ты сам не веришь своему слову — кто тогда поверит?

Сондықтан өз сөзіңді орындау – өзіңе қарай көпір салумен бірдей.
Поэтому выполнять своё слово — это как строить мост к себе.

Уәдені орындау арқылы тәртіп пен өз-өзіңді бақылау дамиды.
Через выполнение обещаний развиваются дисциплина и самоконтроль.

Өзіңе сенсең, әр қадамың нақты әрі нық болады.
Если веришь в себя — каждый шаг будет точным и уверенным.

📘 ГРАММАТИКА: ҰҚСАСТЫҚ МӘНДІ КӨСЕМШЕ
Форма глагола, выражающая сходство или ссылку на чьи-то слова

✅ ПРИМЕР ИЗ ТЕКСТА
Брайан Трейси айтқандай:
«Өзіңе берген уәдені орындасаң — өзіңді құрметтей бастайсың».
Перевод: Как сказал Брайан Трейси:
«Если выполняешь обещание себе — начинаешь уважать себя».

🔧 Ұқсастық мәнді көсемше — это форма глагола с аффиксами
-ған / -ген / -қан / -кен + -дай / -дей / -тай / -тей, которая выражает уподобление.

🔹 В зависимости от контекста она может означать:
— Сравнение — «как будто», «словно»
— Ссылку на источник — «по словам...», «как сказал...»

📌 Форма одна и та же, но значение определяется контекстом:
— если в предложении указан автор / собеседник / источник — это ссылка
— если описано ощущение, поведение, стиль — это сравнение

📑 ПРИМЕРЫ:

Ол жылағандай болды.
Он как будто заплакал.
(сравнение)

Досым ескерткендей, бұл жер шынымен тыныш екен.
Как предупреждал мой друг, здесь действительно спокойно.
(ссылка)

Жаңбыр жауғандай көрінді.
Показалось, как будто идёт дождь.
(сравнение)

Әкем түсіндіргендей, адам уәдесінде тұруы керек.
Как объяснил отец, человек должен держать слово.
(ссылка)

Қорыққандай қарап қалды.
Он застыл, как будто испугался.
(сравнение)

Мұғалім жазғандай, бұл ереже өте маңызды.
Как написал учитель, это правило очень важное.
(ссылка)


📅 34-КҮН / 34-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

🛠 ШЕБЕРХАНАДА БОЛҒАН ДИАЛОГ
ДИАЛОГ В МАСТЕРСКОЙ ПО РЕМОНТУ

📌 Глагол дня: жөндеу – ремонтировать

– Сәлеметсіз бе! Сіз Samsung теледидарларын жөндейсіз бе?
– Здравствуйте! Вы ремонтируете телевизоры Samsung?

– Иә, әрине. Не болып қалды?
– Да, конечно. Что случилось?

– Мен шкафқа жәшік қойып жатқанда теледидарды итеріп қалдым. Ол экран жағымен құлап түсті. Енді бір сызық пайда болды.
– Я ставил ящик на шкаф и случайно задел телевизор. Он упал экраном вниз. Теперь появилась полоска.

– Жарайды, көрейік. Алып келдіңіз бе?
– Хорошо, давайте посмотрим. Вы его принесли?

– Иә, көлікте. Қазір алып келемін. Міне, теледидар.
– Да, в машине. Сейчас принесу. Вот телевизор.

– Жақсы, 20 минуттай күте тұрыңыз.
– Хорошо, подождите минут 20.

(20 минуттан кейін)
(Через 20 минут)

– Қарадық. Экран жөндеуге жатпайды, оны ауыстыру керек. Бағасы — 120 мың теңге.
– Мы посмотрели. Экран не подлежит ремонту, его нужно заменить. Стоимость — 120 тысяч тенге.

– Ойбай, арзан емес екен. Жарайды, келісемін. Жөндеген соң кепілдік бар ма?
– Ого, недёшево. Ладно, согласен. Есть ли гарантия после ремонта?

– Иә, тек ауыстырылған бөлшекке ғана. Мерзімі — 6 ай.
– Да, только на заменённую деталь. Срок — 6 месяцев.

– Жақсы. Төлеуге дайынмын.
– Хорошо. Готов оплатить.

– Теледидарды қалдырып, жөндеу ақысының жартысын төлеңіз. Бір аптадан кейін жөнделіп дайын тұрады.
– Оставьте телевизор, оплатите половину стоимости ремонта. Через неделю он будет готов и отремонтирован.

– Қалай төлесем болады?
– Как я могу оплатить?

– Карта немесе қолма-қол ақшамен. Құжат береміз.
– Картой или наличными. Документ выдадим.

– Міне, қолма-қол ақшамен төлеп жатырмын. Бір аптадан кейін келемін. Жақсылап жөндеп беріңіз!
– Вот, оплачиваю наличными. Приду через неделю. Пожалуйста, хорошо отремонтируйте!

– Рахмет! Сау болыңыз!
– Спасибо! До свидания!

📘 ГРАММАТИКА: ВРЕМЕННЫЕ КОНСТРУКЦИИ В КАЗАХСКОМ ЯЗЫКЕ

📌 Несколько примеров из текста:
20 минуттай күте тұрыңыз.
Подождите около 20 минут.
Бір аптадан кейін жөнделіп дайын тұрады.
Через неделю он будет готов.

❓Какие ещё часто используемые временные конструкции есть в казахском языке? Давайте разберём!

🟦 -дан кейін / -ден кейін / -тан кейін / -тен кейін
Перевод: после / через
Сабақтан кейін үйге барамын.
После урока я пойду домой.

📄 Используется после существительных или глаголов в форме -ғаннан кейін для указания последовательности событий.
🟦 -ға дейін / -ге дейін / -қа дейін / -ке дейін
Перевод: до (какого-либо времени или места)
Сағат төртке дейін жұмыс істеймін.
Я работаю до четырёх часов.

📄 Ставится после объекта или времени, к которому приближается действие.
🟦 -тай / -тей / -дай / -дей
Перевод: примерно, около
Бір сағаттай күттік.
Ждали около часа.

📄 Присоединяется к числительным, указывает примерное количество времени, веса и т.д.
🟦 Қазір
Перевод: сейчас
Мен қазір барамын.
Я сейчас иду.

🟦 Біраздан соң
Перевод: спустя некоторое время
Біраздан соң жаңбыр жауды.
Через некоторое время пошёл дождь.

📄 Сложное наречие. Состоит из біраз (немного) + -дан соң (после).
🟦 Ертең / Бүгін / Кеше / Таңертең / Түсте / Кешке
Перевод: завтра / сегодня / вчера / утром / в обед / вечером
Ертең кездесеміз.
Завтра встретимся.

📓Ниже смотрите словарь временных конструкций


📅 35-КҮН / 35-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

📜 ХАБАРЛАУДЫҢ ТАРИХЫ: ЖАРШЫДАН ЭМОДЗИГЕ ДЕЙІН
ИСТОРИЯ СООБЩЕНИЙ: ОТ ГОНЦА ДО ЭМОДЗИ

📌 Глагол дня: хабарлау – сообщать

Мыңдаған жыл бұрын адамдар жаңалықты жаршылар арқылы хабарлаған, хат апарған шабандоздар далада шапқылаған, көгершіндер аспанда ұшып, хат жеткізген, ал орманда барабандар хабарландыру үшін дабыл қаққан.
Тысячи лет назад люди сообщали новости через гонцов, всадники с письмами скакали по степи, голуби летели в небе, доносили вести, а в джунглях били барабаны, чтобы сообщить тревожную весть.

Кейін адамдар қағазға хат жаза бастады, XIX ғасырда телеграф пен Морзе әліпбиі пайда болды.
Позже люди начали писать письма на бумаге, а в XIX веке появились телеграф и азбука Морзе.

XX ғасырда әлем телефон мен және SMS-пен танысты.
В XX веке мир познакомился с телефоном и SMS.

1992-ші жылы алғашқы «Merry Christmas» сөздерімен жіберілген SMS, бірінші мәтін хабарламасы деп жарияланды.
В 1992 году было отправлено первое SMS со словами «Merry Christmas», которое было объявлено первым текстовым сообщением.

2009 жылы WhatsApp пайда болғанымен, бәрі өзгере бастады.
В 2009 году появился WhatsApp, и всё начало меняться.

Қазір күніне 100 миллиардтан астам хабарлама жіберіледі: мессенджерлер мен әлеуметтік желілерде.
Сейчас ежедневно отправляется более 100 миллиардов сообщений — в мессенджерах и социальных сетях.

Біз сезім, жаңалық, дауыстық хабарламалармен бөлісеміз, бірақ бұл байланыстың ғасырлар бойы дамығанын аңғармаймыз.
Мы делимся чувствами, новостями, голосовыми сообщениями, но не замечаем, как эта связь развивалась веками.

Кеше біз қағазға хат жаздық, бүгін эмодзи мен гиф жібереміз. Ал ертең не болатынын біреу біле ме?
Вчера мы писали бумажные письма, сегодня отправляем эмодзи и гифки. А что будет завтра — кто знает?

📘 ГРАММАТИКА: Спряжение глагола «ХАБАРЛАУ» по временам и лицам:

📝 Давайте разберём, как спрягается глагол «хабарлау» (сообщать).
Формы образуются с помощью личных окончаний (–мын, –сың, –сыз...) и вспомогательных слов (жатыр, жоқ и др.).

🔷 БУДУЩЕЕ / НЕОПРЕДЕЛЁННОЕ ВРЕМЯ
Мен хабарлаймын (Я сообщу, сообщаю) / хабарламаймын (Я не сообщу, не сообщаю) / хабарлаймын ба? (Я сообщу? сообщаю?)
Сен хабарлайсың (Ты сообщишь, сообщаешь) / хабарламайсың / хабарлайсың ба?
Сіз хабарлайсыз (Вы сообщите, сообщаете) / хабарламайсыз / хабарлайсыз ба?
Біз хабарлаймыз (Мы сообщим, сообщаем) / хабарламаймыз / хабарлаймыз ба?
Сендер хабарлайсыңдар (Вы сообщите, сообщаете – неофиц.) / хабарламайсыңдар / хабарлайсыңдар ма?
Сіздер хабарлайсыздар (Вы сообщите, сообщаете – офиц.) / хабарламайсыздар / хабарлайсыздар ма?
Ол хабарлайды (Он/она сообщит, сообщает) / хабарламайды / хабарлай ма?
Олар хабарлайды (Они сообщат, сообщают) / хабарламайды / хабарлай ма?

🔸 НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ
Мен хабарлап жатырмын (Я сейчас сообщаю) / хабарлап жатқан жоқпын / хабарлап жатырмын ба?
Сен хабарлап жатырсың (Ты сейчас сообщаешь) / хабарлап жатқан жоқсың / хабарлап жатырсың ба?
Сіз хабарлап жатырсыз (Вы сейчас сообщаете) / хабарлап жатқан жоқсыз / хабарлап жатырсыз ба?
Біз хабарлап жатырмыз (Мы сейчас сообщаем) / хабарлап жатқан жоқпыз / хабарлап жатырмыз ба?
Сендер хабарлап жатырсыңдар (Вы сейчас сообщаете – неофиц.) / хабарлап жатқан жоқсыңдар / хабарлап жатырсыңдар ма?
Сіздер хабарлап жатырсыздар (Вы сейчас сообщаете – офиц.) / хабарлап жатқан жоқсыздар / хабарлап жатырсыздар ма?
Ол хабарлап жатыр (Он/она сейчас сообщает) / хабарлап жатқан жоқ / хабарлап жатыр ма?
Олар хабарлап жатыр (Они сейчас сообщают) / хабарлап жатқан жоқ / хабарлап жатыр ма?

▪️ ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ
Мен хабарладым (Я сообщил) / хабарлаған жоқпын / хабарладым ба?
Сен хабарладың (Ты сообщил) / хабарлаған жоқсың / хабарладың ба?
Сіз хабарладыңыз (Вы сообщили) / хабарлаған жоқсыз / хабарладыңыз ба?
Біз хабарладық (Мы сообщили) / хабарлаған жоқпыз / хабарладық па?
Сендер хабарладыңдар (Вы сообщили – неофиц.) / хабарлаған жоқсыңдар / хабарладыңдар ма?
Сіздер хабарладыңыздар (Вы сообщили – офиц.) / хабарлаған жоқсыздар / хабарладыңыздар ма?
Ол хабарлады (Он/она сообщил(а)) / хабарлаған жоқ / хабарлады ма?
Олар хабарлады (Они сообщили) / хабарлаған жоқ / хабарлады ма?


📅 36-КҮН / 36-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

🎯 ҰМТЫЛУ – ӨМІРДІҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШІ
ЦЕЛЕУСТРЕМЛЕННОСТЬ – ДВИЖУЩАЯ СИЛА ЖИЗНИ

📌 Глагол дня: ұмтылу – стремиться

Әр адам өмірінде бір мақсатпен өмір сүреді.
Каждый человек живёт с какой-то целью.

Егер адамның мақсаты болмаса, ол өз өзін бос сезінеді, не істерін білмейді, ішінен тығырықтап отырады.
Если у человека нет цели, он чувствует пустоту, не знает, чем заняться, и находится в внутреннем тупике.

Мақсатсыз күндер – мәнсіз күндер.
Дни без цели — это бессмысленные дни.

Ал бір мақсат пайда болған сәтте адамның ішкі оты жана бастайды: ол ойлана бастап, жоспар жасап әрекет ететін болады.
Но как только появляется цель, внутри человека загорается огонь: он начинает думать, строить планы и действовать.

Мақсат – жай ғана армандау емес, ол нақты бағыт береді.
Цель — это не просто мечта, она даёт конкретное направление.

Адам ұмтылған сайын нақты қадамдар жасайды да өз-өзін жақсырақ танып дамиды және қиындықтарды жеңеді.
Чем больше человек стремится, делая практические шаги, тем лучше он узнавая себя, развивается и преодолевает трудности.

Күн сайын кішкентай бір қадам жасаса да – бұл өмірді өзгертетін үлкен күш.
Делать каждый день хоть маленький шаг — это огромная сила, меняющая жизнь.

Мақсатқа ұмтылу адамға мағына, қуат, тұрақтылық береді.
Стремление к цели придаёт человеку смысл, энергию и устойчивость.

Сол себепті, өзіңізге сұрақ қойыңыз: «Мен нені қалаймын?».
Поэтому задайте себе вопрос: «Чего я хочу?»

Егер жауап тапсаңыз — соған ұмтылыңыз. Өйткені шынайы өмір дәл сол сәттен басталады.
Если вы найдёте ответ — стремитесь к нему. Ведь настоящая жизнь начинается именно с этого момента.

📘 ГРАММАТИКА: –ҒАН САЙЫН

📌 Пример из текста
Адам ұмтылған сайын нақты қадамдар жасайды.
Чем больше человек стремится, тем больше он делает конкретных шагов.

📖 Что это? Откуда появилось?
Конструкция –ған сайын используется, чтобы показать зависимость двух действий:
«Чем больше одно происходит — тем больше другое».

Слово сайын произошло от древнетюркского «сай» (раз, часть, повтор).
Позже оно стало использоваться в значении «каждый раз, когда», «по мере того как».
Когда к нему прибавляется причастие на –ған, получается конструкция сравнения, похожая на:
чем больше читаешь — тем больше понимаешь.

🔧 Как образуется?
- Возьми глагол в инфинитиве
(например: ұмтылу — стремиться)

- Добавь суффикс причастия прош. времени –ған / –ген / –қан / –кен
(пример: ұмтылған — стремившийся)

- После этого добавь слово сайын
(получается: ұмтылған сайын — чем больше стремишься)

Примеры
🔹 ұмтылу → Ұмтылған сайын – нәтиже бола бастайды. (Чем больше стремишься — тем быстрее появляется результат.)
🔹 білу → Білген сайын – білгің келе береді.
(Чем больше узнаёшь — тем больше хочется знать.)
🔹 көру → Көрген сайын – ұната бастайсың. (Чем чаще видишь — тем больше начинаешь нравиться.)
🔹 Оқыған сайын – түсіне бастаймын. (Чем больше читаю — тем лучше начинаю понимать.)
🔹 тыңдау → Тыңдаған сайын – бәрі анық бола түседі. (Чем больше слушаешь — тем всё становится яснее.)


📅 37-КҮН / 37-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

📜 ҚАЗАҚСТАНДА ЗАҢ ҚАБЫЛДАУ ТӘРТІБІ
ПОРЯДОК ПРИНЯТИЯ ЗАКОНОВ В КАЗАХСТАНЕ

📌 Глагол дня: заң қабылдау – принимать закон

Қазақстанда заң қабылдау бірнеше кезеңнен өтеді.
Принятие закона в Казахстане проходит через несколько этапов.

Жаңа заң ұсыну құқығы Президентке, Үкіметке және Парламент депутаттарына тиесілі.
Право предложить новый закон принадлежит Президенту, Правительству и депутатам Парламента.

Кейде идея халықтан тарапынан ұсынылса да, азаматтар тікелей заң ұсына алмайды.
Иногда идея исходит от народа, но граждане не могут напрямую предлагать законопроекты.

Жоба алдымен Мәжіліске түсіп, ол жерде депутаттар қарап, қажет болса сарапшыларды тартып, өзгерістер енгізеді.
Проект сначала поступает в Мажилис, где его рассматривают депутаты, при необходимости приглашают экспертов и вносят изменения.

Кейін ол жалпы отырыста талқыланып, дауысқа салынады.
Затем он обсуждается на общем заседании и ставится на голосование.

Мақұлданған соң Сенатқа жіберіледі.
После одобрения он передаётся в Сенат.

Сенат құжатты тексеріп, түзетулер енгізуі мүмкін.
Сенат проверяет документ и может внести правки.

Екі палата келіскенде, заң Президентке жолданады.
Когда обе палаты соглашаются, закон направляется Президенту.

Ол қол қойса – заң күшіне енеді.
Если он подпишет — закон вступает в силу.

Егер қарсылық білдірсе, құжат қайта қаралады.
Если он наложит вето, документ отправляют на пересмотр.

Заң ресми жарияланғаннан кейін немесе онда көрсетілген күннен бастап күшіне енеді.
Закон вступает в силу после официальной публикации или с указанной в нём даты.

Бұл процесс Қазақстандағы заң қабылдау ісінің ашықтығы мен жауапкершілігін көрсетеді.
Этот процесс принятия законов в Казахстане отражает открытость и ответственность законодательного процесса.

📘 ГРАММАТИКА: ЕТІСТІК + АЛУ / АЛМАУ КӨМЕКШІ ЕТІСТІГІ
(Глагол + вспомогательный глагол "алу" / "алмау")

📌 ПРИМЕР ИЗ ТЕКСТА:
Азаматтар тікелей заң ұсына алмайды — граждане не могут напрямую предлагать (законопроекты):
конструкция: ұсыну + алмайды (основной глагол + отрицание способности).

📖 Күрделі етістік, где первый глагол — основной, а второй (алу / алмау) — көмекші етістік, выражающий возможность или способность (или её отсутствие) совершить действие.

[негізгі етістік] + -а/-е/-й + алу (полож./прош./буд) / алмау (отрицание) + жіктік жалғау
▪️ Если основа глагола заканчивается на согласную → добавляется -а алу/алмау
▪️ Если на гласную → добавляется -й алу/алмау

✅ МЫСАЛДАР:
- жазу → жаза алмаймын (настоящее / будущее)
я не могу писать

- көру → көре алдым(прошедшее)
я смог(ла) увидеть

- оқу → оқи алмай жүрмін (настоящее длительное)
я не в состоянии читать (прямо сейчас)

- сөйлеу → сөйлей аласың (будущее)
ты сможешь говорить

- есту → есте алмай қалдық (прошедшее, случайная неспособность)
мы не смогли услышать

- келу → келе алмай жатырмын (настоящее: прямо сейчас не могу прийти) - я не могу прийти (сейчас)
→ келе алып жатырмын (настоящее: Я могу прийти сейчас)

- билеу → билей алмай қалады (будущее, неожиданная неспособность)
он/она не сможет станцевать

- түсіну → түсіне алмай жүрсіңдер (настоящее: вы никак не можете понять)
вы не можете понять (до сих пор)


📅 38-КҮН / 38-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

💔 СӨЗДІҢ КҮШІ БАР
СИЛА СЛОВ

📌 Глагол дня: ренжіту – обижать

Қазақ тілінде «Сөз сүйектен, таяқ еттен ғана өтеді» деген мақал бар.
В казахском языке есть такая пословица: «Слово проникает глубже кости, а палка — только в мясо».

Кейде бір ауыз сөз адамды ренжітіп қана қоймай, ішкі жан дүниеңді алай-дүлей етеді.
Иногда одно только слово не просто обижает, а переворачивает всю твою душу.

Осындай сөздер жүректе мәңгілікке сақталып, адамның өміріне де ықпал етуі мүмкін.
Такие слова могут навсегда сохраниться в сердце и повлиять на жизнь человека.

Ғалымдар сөздің адамның көңіл-күйіне ғана емес, денсаулығына да әсері болатынын дәлелдеген.
Учёные доказали, что слова влияют не только на настроение человека, но и на его здоровье.

Жаман сөздер ренжіген адамның миында қорқыныш пен уайым тудыратын гормондарды іске қосады.
Плохие слова активируют в мозге обиженного человека гормоны, вызывающие страх и тревогу.

Адам көңілі қалған кезде өзін ешкімге қажетсіз нашар сезінуі мүмкін.
Когда человек разочарован, он может почувствовать себя никому не нужным и плохим.

Ал жылы, жылы сөздер керісінше — ренжіген адамды жұбатып, өзіне деген сенімін оятады.
А тёплые, добрые слова, наоборот, утешают обиженного человека и возвращают ему веру в себя.

Ренжіген адамға айтылған қарапайым ғана жылы сөз көңілді көтеріп, адамның ойын да өзгертуі мүмкін.
Простое тёплое слово, сказанное обиженному человеку, может поднять настроение и изменить его мысли.

Сондықтан адамның көңілін сөзбен қалдырмай, не айтатынымызды ойланып сөйлеген жөн.
Поэтому, чтобы не ранить человека словами, лучше думать, прежде чем что-то сказать.

🟦 ГРАММАТИКА: «–ҚАНА / –ҒАНА ҚОЙМАЙ» ҚҰРЫЛЫМЫ
(Не только делает, но делает)

📌 ПРИМЕР ИЗ ТЕКСТА:
Кейде бір ауыз сөз адамды ренжітіп қана қоймай, ішкі жан дүниеңді алай-дүлей етеді.
Иногда одно только слово не просто обижает, а переворачивает всю твою душу.

📖 «–қана / –ғана қоймай» — это грамматическая конструкция, которая означает:
👉 «не только делает что-то, но и делает ещё что-то».
Используется с глаголами и выражает, что к одному действию добавляется второе.

🔹 Первая часть — деепричастие (форма на –ып / –іп / –п).
🔹 ғана / қана — частица «только», подбирается по гармонии гласных.
🔹 қоймай — деепричастие от глагола қою в отрицательной форме: «не ограничившись».
🔹 Второе действие.

🧾 ПРИМЕРЫ ПРЕДЛОЖЕНИЙ:
Ол бізге көмектесіп қана қоймай, бар жұмысымызды өзі істеп берді.
Он не только помог нам, но и сам выполнил всю работу.

Мұғалім түсіндіріп ғана қоймай, тақтаға жазып көрсетті.
Учитель не только объяснил, но и показал на доске.

Ол кешігіп қана қоймай, кешірім де сұрамады.
Он не только опоздал, но и не извинился.

Балалар сурет салып ғана қоймай, оны безендіріп шықты.
Дети не только нарисовали рисунок, но и украсили его.

Ол пікір айтып ғана қоймай, мысал да келтірді.
Он не только высказал мнение, но и привёл пример.


📅 39-КҮН / 39-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

🧠 ОЙЛАНУ — ЖАН ДҮНИЕГЕ САЯХАТ
РАЗМЫШЛЕНИЕ — ПУТЕШЕСТВИЕ ПО ВНУТРЕННЕМУ МИРУ

📌 Глагол дня: ойлану – размышлять

Адам — ойлана алатын тіршілік иесі.
Человек — мыслящее существо.

Ойлану — жай ғана шешім қабылдау емес, ол — біздің ішкі әлеміміздің көрінісі.
Размышление — это не просто принятие решений, это целый мир внутри нас.

Ми тіпті ұйықтап жатқанда да жұмысын тоқтатпайды: естеліктерді реттеп, керектісін қалтырып, керексізін өшіреді.
Мозг не прекращает работу даже во сне: сортирует воспоминания, сохраняет важное и удаляет ненужное.

Канадалық ғалымдардың айтуынша, адам күніне шамамен 6200 түрлі ой ойлайды екен.
Канадские учёные утверждают, что у человека за день возникает около 6200 мыслей.

Бұл — ішкі жан-дүниеміздегі үздіксіз қозғалыс.
Это — бесконечное движение в нашем внутреннем мире.

Осы ойларда идеялар, жоспарлар, қорқыныштар, үміт пен шабыт та бар.
В мыслях живут идеи, планы, страхи, надежды и вдохновение.

Ішкі әлем — бұл біздің басқару орталығымыз.
Внутренний мир — это наш настоящий центр управления.

Қазақтар «Ойланған іс — жартылай біткен іс» дейді.
У казахов говорят: «То, что обдумано — уже наполовину сделано».

Яғни, ойда пайда болған нәрсені ерте ме, кеш пе — шынайы өмірде біз жүзеге асырамыз.
То, что рождается в мыслях, мы потом воплощаем в реальной жизни.

Біздің кейбір ойларымыз әнге, өлеңге немесе өнерге айналып, шығармашылық қабілетімізді аша түседі.
Некоторые наши мысли превращаются в стихи, рассказы или произведения искусства и раскрывают творческий потенциал.

Кейде адам еш себепсіз жымияды.
Иногда человек улыбается без причины.

Бәлкім, оның ішкі әлемінде бір нәрсе болған шығар, және ол жүзінен көрінді.
Возможно, в его внутреннем мире что то произошло, и это отразилась на его лице.

📘 ГРАММАТИКА: Суффиксы –лық / –лік / –тық / –тік / –дық / –дік
Как образуются абстрактные существительные и прилагательные в казахском языке

✳️ Пример из текста
Ішкі әлем — бұл біздің басқару орталығымыз.
👉 орта + -лық = орталық
📍 орта — середина
📍 орталық — центр (как учреждение или система)

📐 Как это работает?
[основа: существительное / прилагательное / глагол] + –лық / –лік / –тық / –тік / –дық / –дік → новое слово

🧩 Суффиксы –лық / –лік и их варианты создают:
🔹 абстрактные понятия (как «безопасность», «дружба», «системность»)
🔹 относительные прилагательные (как «городской», «сельский», «государственный»)

🔠 От каких слов можно образовать?
🔸 Из прилагательных → получается отвлечённое существительное:
қауіпсіз → қауіпсіздік (безопасный → безопасность)

🔹 Из существительных → получается абстрактное существительное или прилагательное:
орта → орталық (середина → центр)
қала → қалалық (город → городской)

🔻Из глаголов → получается существительное или прилагательное, связанное с действием:
сақтау → сақтық (хранить → осторожность)
басқару → басқарулық (управлять → управленческий)


📅 40-КҮН / 40-Й ДЕНЬ

📹 Видео к уроку

🙏 ҚҰДАЙҒА СЕНУ ДЕГЕН НЕ?
ЧТО ЗНАЧИТ ВЕРИТЬ В БОГА?

📌 Глагол дня: Құдайға сену – верить в Бога

Құдайға сену — бұл әлемді жаратқан және басқарып тұрған Ерекше күштің барына жүрекпен сену.
Вера в Бога — это глубокая внутренняя убеждённость в существовании Высшей силы, которая создала мир и управляет им.

Әр халықтың өз діні бар: христиандық, ислам, иудаизм, буддизм, индуизм және басқалары.
У каждого народа есть своя религия: христианство, ислам, иудаизм, буддизм, индуизм и другие.

Бұл діндер Құдайды әртүрлі сипаттайды, Құдайға сенуді, дұға жасауды және дұрыс өмір сүруді өзінше үйретеді.
Эти религии по-разному описывают Бога и объясняют путь веры в Него, молитву и правильный образ жизни.

Кей адамдар Құдайға сенсе де, ешбір дінді ұстанбайды — олар деистер деп аталады.
Некоторые люди верят в Бога, но не следуют ни одной религии — их называют деистами.

Агностиктер күмәнмен қарайды, ал атеистер Құдайды жоқ деп санайды.
Агностики сомневаются, а атеисты считают, что Бога нет.

Діни сенімімізге қарамастан, біздің құндылығымызды ісіміз, сөзіміз, ниетіміз бен адалдығымыз айқындайды.
Независимо от наших религиозных убеждений нашу ценность определяют наши поступки, слова, намерения и честность.

Ньютон Құдайға сенді және ғылымға да үлкен үлес қосты.
Ньютон верил в Бога и внёс большой вклад в науку.

Хокинг Құдайға сенбесе де, ғарышты зерттеп, адамзатты қызықтырды.
Хотя Хокинг не верил в Бога, он исследовал космос и вдохновил человечество.

Сондықтан адам дінге сенсе де, сенбесе де жақсы болып, игілікті әрі ұлы істер жасай алады.
Поэтому человек может быть хорошим и совершить что-то доброе и великое независимо от принадлежности к религии.

📘 ГРАММАТИКА: ПАДЕЖНЫЕ И ЛИЧНЫЕ ОКОНЧАНИЯ

📍 Пример предложения из текста:
Діни сенімімізге қарамастан, біздің құндылығымызды ісіміз, сөзіміз, ниетіміз бен адалдығымыз айқындайды.

🔹 сенімімізге
= сенім (вера) + –іміз (наша) + –ге (к)
👉 к нашей вере

🔹 құндылығымызды
= құндылық (ценность) + –ымыз (наша) + –ды (кого? что?)
👉 нашу ценность

🧩 Септіктер – падежные окончания :
1. Атау септік — Кто? Что?
🔸 Окончания: нет
🔹 Мысал: адам — человек

2. Ілік септік — Кімнің? Ненің? (чей?)
🔸 Окончания: –ның, –нің, –дың, –дің, –тың, –тің
🔹 Пример: баланың кітабы — книга ребёнка

3. Барыс септік — Кімге? Неге? Қайда? (кому? куда?)
🔸 Окончания: –ға, –ге, –қа, –ке
🔹 Пример: мектепке бардым — пошёл в школу

4. Табыс септік — Кімді? Нені? (кого? что?)
🔸 Окончания: –ны, –ні, –ды, –ді, –ты, –ті
🔹 Пример: кітапты оқыдым — прочитал книгу

5. Жатыс септік — Қайда? Неде? (где?)
🔸 Окончания: –да, –де, –та, –те
🔹 Пример: үйде болдым — был дома

6. Шығыс септік — Қайдан? Неден? (откуда?)
🔸 Окончания: –дан, –ден, –тан, –тен
🔹 Пример: ауылдан келдім — приехал из аула

7. Көмектес септік — Кіммен? Немен? (с кем? с чем?)
🔸 Окончания: –мен, –бен, –пен
🔹 Пример: досымен келді — пришёл с другом

👥 Притяжательные окончания (чей?):
1 лицо ед.ч. –ым / –ім / –м
👉 досым — мой друг

2 лицо ед.ч. –ың / –ің / –ң
👉 атың — твоё имя

2 лицо ед.ч. (уваж.) –ыңыз / –іңіз
👉 атыңыз — Ваше имя

3 лицо ед.ч. –ы / –і / –сы / –сі
👉 үйі — его дом

1 лицо мн.ч. –ымыз / –іміз
👉 мектебіміз — наша школа

2 лицо мн.ч. –ларың / –лерің
👉 достарың — ваши друзья

2 лицо мн.ч. (уваж.) –ларыңыз / –леріңіз
👉 оқушыларыңыз — Ваши ученики

3 лицо мн.ч. –лары / –лері
👉 балалары — их дети

📌 Окончания подбираются в зависимости от последней буквы слова (гласная/согласная, звонкая/глухая)

✍️ Мысалдар / Примеры:
🔹 Менің досым мектепке барды.
Мой друг пошёл в школу.
🔹 Оның үйі үлкен.
Его дом большой.
🔹 Біздің мұғаліміміз жақсы түсіндіреді.
Наш учитель хорошо объясняет.
🔹 Сенің атың кім?
Как твоё имя?





© Татьяна Валяева,  2007–2025
 <<  Марафон, стр.1 Вернуться к началу Марафон, стр.3  >> 

Цвета текста на сайте             Telegram-канал «Казахский язык. Просто о сложном»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга


Авторский сайт Татьяны Валяевой