|
Онлайн-Марафон: Казахский язык за год
Страница 2 (дни с 21 по 40)
|
|
Автор: Андрей Якубин Телеграм-канал «Казахский язык за год»
📅 21-КҮН / 21-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
💬 СҰРАҚ ҚОЮДАН ҚОРЫҚПАҢЫЗ
НЕ БОЙТЕСЬ ЗАДАВАТЬ ВОПРОСЫ
📌 Глагол дня: сұрау – просить, спрашивать
Кеше қазақ тілі марафонында қызықты тақырып болды.
Вчера была интересная тема на марафоне казахского языка.
Бірақ маған көсемше мен күрделі етістіктің айырмашылығы түсініксіз болды.
Но мне было непонятно, чем отличается деепричастие от сложного глагола в казахском языке.
Басында Telegram чатында сұрауға ұялдым.
В начале я постеснялся спросить в чате в Телеграме.
Кейін әр жарияланымнан кейін сұрақ қою сілтемесі пайда болғанын байқадым.
Потом я заметил, что после каждой публикации появилась ссылка, чтобы задавать вопросы.
Мен сілтемені басып, күрделі сұрақтарды талқылауға арналған чатқа кірдім.
Я нажал по ссылке и попал в чат для обсуждения сложных вопросов.
«Ешкім жауап бермесе де, бәрі жақсы», – деп ойладым.
«Ну никто не ответит, не страшно», — подумал я.
Мен чатта сұрағымды қойдым.
В чате я задал свой вопрос.
Маған Ренат пен Нұрлан жауап берді, көмектесті, енді мен түсіндім.
Мне ответили Ренат и Нурлан, помогли, теперь я разобрался.
Қиын кезде көмектесіп, бағыт беретін достардың болғаны жақсы.
Хорошо, когда есть друзья, которые помогают в трудностях, подсказывают.
Енді мен де көсемше мен күрделі етістіктің айырмашылығын білемін, басқаларға да айта аламын.
Теперь я знаю, чем отличается деепричастие от сложного глагола и могу другим подсказать.
Достар, сұрақ қоюдан ұялмаңыздар!
Друзья, не стесняйтесь задавать вопросы.
Қауымдастық — әртүрлі түсініксіз нәрселерді талқылау үшін бар.
Сообщество для того и существует, чтобы обсуждать разные непонятные вопросы.
📘 ГРАММАТИКА | БҰЙРЫҚ РАЙ — ПОВЕЛИТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
📌 Примеры из текста:
Сұрақ қоюдан қорықпаңыз! — Не бойтесь задавать вопросы
Сұрақ қоюдан ұялмаңыздар! — Не стесняйтесь задавать вопросы
🔹 Бұйрық рай — это форма глагола, с помощью которой выражают просьбу, приказ или совет.
🔹 Как образуется?
✅ Утвердительная форма:
— основа глагола (для «ты»)
— + -ңыз / -ңіз (вежливо: Вы)
— + -ыңдар / -іңдер (для «вы, друзья»)
— + -ңыздар / -ңіздер (вежливо: Вы, несколько человек)
🚫 Отрицательная форма:
— + -па / -пе (не делай!)
— + -паңыз / -пеңіз (не делайте, вежливо)
— + -паңдар / -пеңдер (не делайте, друзья)
— + -паңыздар / -пеңіздер (не делайте, уважаемые)
🔹 Пример с глаголом “қорқу” – бояться
- Қорықпа! - Не бойся!
- Қорықпаңыз! - Не бойтесь!
- Қорықпаңдар! - Не бойтесь, друзья!
- Қорықпаңыздар! - Не бойтесь, уважаемые!
🔹 Дополнительные примеры:
– Тыңда! Сабақты мұқият тыңда. → Слушай! Внимательно слушай урок.
– Жазба! Қабырғаға ештеңе жазба.→ Не пиши! Не пиши ничего на стене.
– Келіңіз! Мұнда келіңіз, көмектесейін.→ Подойдите! Подойдите сюда, я помогу.
– Айтыңдар! Не ойлап тұрғандарыңды ашық айтыңдар.→ Скажите! Скажите честно, что вы думаете.
– Күлімдеңіздер! Суретке түсерде бәрің күлімдеңіздер.→ Улыбайтесь! Улыбайтесь все, когда будете фотографироваться.
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
сұрақ — вопрос
қою — ставить, задавать (в значении «задать вопрос»)
қоюдан қорықпаңыз — не бойтесь задавать (-дан — от действия, қорқу — бояться, -паңыз — вежливая отрицательная форма)
кеше — вчера
қазақ тілі — казахский язык
марафон — марафон
марафонында — на марафоне (-нда — местный падеж)
қызықты — интересный
тақырып — тема
болды — была, состоялась
бірақ — но
маған — мне (дательный падеж от мен)
көсемше — деепричастие (особая форма глагола)
күрделі етістік — сложный глагол (күрделі — сложный, етістік — глагол)
айырмашылығы — различие, отличие (айырмашылық — разница, -ы — его/её)
түсініксіз — непонятный, непонятно
басында — в начале (бас — начало/голова, -ында — местный падеж)
Telegram чатында — в чате Телеграма (чат, -нда — местный падеж)
сұрауға — чтобы спросить (сұрау — спрашивать, -ға — направит. падеж)
ұялдым — постеснялся (ұялу — стесняться, -дым — я в прош. времени)
кейін — потом
әр жарияланымнан кейін — после каждой публикации
(әр — каждый, жарияланым — публикация, --нан — от, кейін — после)
сұрақ қою сілтемесі — ссылка для вопросов
(сілтеме — ссылка, -сі — её)
пайда болғанын — что появилась (пайда болу — появиться)
байқадым — заметил (байқау — замечать, -дым — я)
сілтемені басып — нажав на ссылку (басу — нажимать, -п — деепричастие)
күрделі сұрақтар — сложные вопросы
талқылауға арналған — предназначенный для обсуждения
(талқылау — обсуждение, арналған — предназначенный)
чат — чат
кірдім — зашёл (кіру — входить, -дім — я)
ешкім — никто
жауап бермесе де — даже если не ответит
(жауап беру — отвечать, -месе — если не, де — даже)
бәрі жақсы — всё хорошо
деп ойладым — подумал я
(деп — «мол», ойлау — думать, -дым — я)
чатта — в чате
сұрағымды — мой вопрос (винит. падеж от сұрағым)
қойдым — задал (қою — задавать, -дым — я)
жауап берді — ответил
көмектесті — помог
енді — теперь
түсіндім — понял (түсіну — понимать, -дім — я)
қиын кезде — в трудный момент
(қиын — трудный, кез — время, -де — в)
көмектесіп — помогая (деепричастие от көмектесу)
бағыт беру — направлять, подсказывать (бағыт — направление, беру — давать)
достардың болғаны жақсы — хорошо, когда есть друзья
білемін — знаю (білу — знать, -мін — я)
басқаларға — другим (дательный падеж от басқалар — другие)
айта аламын — могу сказать (айту — говорить, айта алу — мочь сказать)
ұялмаңыздар — не стесняйтесь (вежливая форма во множественном числе)
қауымдастық — сообщество
әртүрлі — различные, разные
түсініксіз нәрселер — непонятные вещи (нәрсе — вещь)
талқылау үшін бар — существует, чтобы обсуждать
(талқылау — обсуждение, үшін — для, бар — есть)
Скрыть словарь
📅 22-КҮН / 22-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
📝 ТІРКЕЛУ — БӘРІ ДЕ СОҒАН БАЙЛАНЫСТЫ!
РЕГИСТРАЦИЯ — С НЕЙ СВЯЗАНО ВСЁ!
📌 Глагол дня: тіркеу – регистрировать
Қазақстанда өмір сүретін әрбір азамат тіркелумен жиі ұшырасады.
Каждый человек, живущий в Казахстане, довольно часто сталкивается с регистрацией.
Біздің дүниеге келген кезінен бастап, өміріміздің маңызды сәттері ресми түрінде тіркеледі.
С самого рождения важные моменты нашей жизни официально фиксируются.
Туған кезде туу туралы куәлік аламыз.
Когда мы рождаемся — получаем свидетельство о рождении.
16 жасқа толғанда жеке куәлік беріледі.
Когда исполняется 16 лет — выдают удостоверение личности.
Мектеп, колледж немесе университет бітіргенде білім туралы құжат аламыз, ол өміріміздегі маңызды белестің дәлелі.
Заканчиваем школу, колледж или университет — получаем документ об образовании, как подтверждение важного этапа в нашей жизни.
Жұмысқа орналасқанда да бұл жағдай жүйеде тіркеледі.
Устраиваемся на работу — и это обстоятельство тоже фиксируется в системе.
Үкімет қайда жұмыс істейтінімізді, қанша табыс табатынымызды, зейнетақы қорымызға қанша ақша түсіп тұратынын біледі.
Правительство знает, где мы работаем, сколько зарабатываем и сколько поступает в пенсионный фонд.
Кейін зейнетке шыққанда, бізге зейнеткер куәлігі беріледі.
Позже, выйдя на пенсию, получаем пенсионное удостоверение.
Мүлік, әлде көлік, немесе пәтер сатып алсақ та міндетті түрінде тіркеу қажет.
Покупаем имущество, машину или квартиру — обязательно нужно зарегистрировать.
Ұялы телефон сатып алсақ, оның IMEI-коды да тіркелуі тиіс.
Покупая мобильный телефон, мы должны зарегистрировать и его IMEI-код.
Өміріміздің аяқталған фактісі де тіркеледі.
Факт окончания нашей жизни тоже регистрируется.
📘 ГРАММАТИКА | ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС — СТРАДАТЕЛЬНЫЙ ЗАЛОГ
📌 Пример из текста:
16 жасқа толғанда жеке куәлік беріледі.
Когда исполняется 16 лет — выдают удостоверение личности.
🧠 Здесь беріледі — форма страдательного залога от глагола беру (давать).
🔹 Что такое страдательный залог?
Это когда действие совершается не кем-то, а над кем-то. Кто выполняет действие — неважно или неизвестно.
🔧 Как образуется?
Суффиксы:
— -ыл / -іл / -л для простых глаголов
— -н для производных и сложных глаголов
🧩 Примеры:
бер (давать) → беріледі — даётся
аш (открывать) → ашылады — открывается
жаз (писать) → жазылады — пишется
таңдау (выбирать) → таңдалады — выбирается
қабылдау (принимать) → қабылданады — принимается
салу (строить) → салынады — строится
түсіну (понимать) → түсініледі — понимается
🧍 Изменение по лицам:
Мен әрдайым маңызды жобаларға таңдаламын.
Я всегда отбираюсь на важные проекты.
Сен ертең конференцияға дайындаласың.
Завтра ты будешь готовиться к конференции.
Ол халықаралық байқауға жазылады.
Он записывается на международный конкурс.
Біз жаңа топ ретінде ресми түрде ашыламыз.
Мы официально открываемся как новая группа.
Сіз конкурстан кейін университетке қабылданасыз.
После конкурса вы будете приняты в университет.
Олар алдағы жылы жаңа үйлерге салынады.
В следующем году они будут переселены в новые дома.
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
тіркелу — регистрация, регистрироваться (тіркеу — регистрировать, -лу — страдательный залог)
бәрі де соған байланысты — всё зависит от этого, всё с этим связано
(бәрі — всё, соған — с этим, байланысты — связано)
Қазақстанда — в Казахстане
өмір сүретін — живущий (өмір сүру — жить, причастие)
әрбір азамат — каждый гражданин
тіркелумен жиі ұшырасады — часто сталкивается с регистрацией
(тіркелу — регистрация, ұшырасу — сталкиваться, жиі — часто)
дүниеге келген кезінен бастап — с момента рождения
(дүниеге келу — родиться, кез — момент, -інен бастап — начиная с)
өміріміздің маңызды сәттері — важные моменты нашей жизни
(өміріміздің — нашей жизни, маңызды — важные, сәттер — моменты)
ресми түрінде тіркеледі — официально фиксируются
(ресми — официальный, түрінде — в виде, тіркелу — регистрироваться)
туған кезде — при рождении, когда рождаемся
туу туралы куәлік — свидетельство о рождении
(туу — рождение, туралы — о, куәлік — удостоверение, свидетельство)
аламыз — получаем (алу — получать)
16 жасқа толғанда — когда исполняется 16 лет
(жас — возраст, толу — исполняться, толғанда — когда исполняется)
жеке куәлік — удостоверение личности (жеке — личный, куәлік — удостоверение)
беріледі — выдаётся (пассив от беру — давать)
мектеп, колледж немесе университет — школа, колледж или университет
бітіргенде — при окончании, когда заканчиваем
(бітіру — закончить, -генде — когда)
білім туралы құжат — документ об образовании
(білім — знание, образование, туралы — о, құжат — документ)
маңызды белестің дәлелі — подтверждение важного этапа
(белес — этап, рубеж, дәлел — доказательство, подтверждение)
жұмысқа орналасқанда — при трудоустройстве, когда устраиваемся на работу
(жұмыс — работа, орналасу — устроиться)
жағдай — ситуация, случай, обстоятельство
жүйеде тіркеледі — фиксируется в системе
(жүйе — система, тіркелу — регистрироваться)
үкімет — правительство
қайда жұмыс істейтінімізді — где мы работаем
(жұмыс істеу — работать, -імізді — что мы...)
қанша табыс табатынымызды — сколько зарабатываем
(табыс — доход, табу — зарабатывать)
зейнетақы қорымызға — в наш пенсионный фонд
(зейнетақы — пенсия, қор — фонд, -ымызға — в наш)
қанша ақша түсіп тұратынын — сколько денег поступает регулярно
(ақша — деньги, түсу — поступать, тұру — продолжительность, регулярность)
біледі — знает
зейнетке шыққанда — при выходе на пенсию
(зейнет — пенсия, шығу — выходить)
зейнеткер куәлігі — пенсионное удостоверение
(зейнеткер — пенсионер, куәлік — удостоверение)
мүлік — имущество
әлде көлік — или транспорт
(әлде — или (в утверждённой форме), көлік — транспорт, машина)
пәтер — квартира
сатып алсақ та — даже если покупаем
(сатып алу — купить, -сақ та — даже если мы)
міндетті түрінде — в обязательном порядке (міндетті — обязательный)
тіркеу қажет — требуется регистрация, нужно зарегистрировать
ұялы телефон — мобильный телефон (ұялы — мобильный, телефон)
IMEI-коды — IMEI-код
тіркелуі тиіс — должен быть зарегистрирован (тиіс — должен)
аяқталған фактісі — факт окончания
(аяқталу — завершение, окончание, факт)
де тіркеледі — тоже фиксируется (де — тоже, тіркелу — быть зарегистрированным)
Скрыть словарь
📅 23-КҮН / 23-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
🚧 ДИАЛОГ: ӨТЕ АЛМАЙСЫҢ — ТҮГЕЛ ЖЕРДІ ҚАЗЫП ТАСТАДЫ
ДИАЛОГ: НЕ ПРОЕХАТЬ — ВСЁ ПЕРЕКОПАЛИ
📌 Глагол дня: қазу – копать
Биыл біз жұмыс істейтін ғимараттың жанында ылғи бірдеңе қазып жатады.
В этом году возле здания, где мы работаем, постоянно что-то копают.
Көшенің қарама қарсы бетінде құрылыс жүріп жатыр. Сірә, су, кәріз, жылу жүйесін тартып жатқан шығар.
Напротив — стройка. Видимо, прокладывают воду, канализацию, отопление.
Бүгін жұмысқа келсем — жол жабық, өте алмайсың.
Сегодня приехал — всё перекрыто, не проехать.
— Бүгін не қазып жатырсыздар? Қазына іздеп жүрсіздер ме?
— Что сегодня копаете? Клад ищете?
— Бүгін су құбырларына байланысты жұмыстар жүріп жатыр.
— Сегодня работы по водопроводу.
— Бүкіл жерді қазып тастадыңыздар. Қазір мен қайтып тұраққа кірем?
— Всё перекопали. Как теперь попасть на парковку?
— Өкінішке қарай, бүгін сіз кіре алмайсыз. Кешке дейін бітірсек, ертең кіре аласыз.
— К сожалению, сегодня вы не заедете. Если закончим к вечеру — завтра сможете заехать.
— Ал таңертеңнен бері көліктерін тұраққа қойғандар не істейді?
— А если машина уже стоит там с утра?
— Уайымдамаңыз, барлық көлік иелеріне алдын ала ескертілді. Қазіргі уақытта тұрақ бос.
— Не волнуйтесь, всех владельцев предупредили заранее. Сейчас парковка пустая.
— Түсінікті. Сіздерге іске сәт, көңіл-күйіңіз жақсы болсын!
— Понял. Удачи вам и хорошего настроения!
— Рақмет! Сау болыңыз!
— Спасибо! Всего вам доброго!
📘 ГРАММАТИКА | ҚАТЫСТЫҚ АНЫҚТАУЫШ
(Относительное определение)
📌 Пример из текста:
Биыл біз жұмыс істейтін ғимараттың жанында ылғи бірдеңе қазып жатады.
В этом году возле здания, в котором мы работаем, постоянно что-то копают.
🔹 Что это?
Суффиксы –йтін / –атын / –етін превращают глагол в определение, которое переводится как:
«который делает», «где живёт», «что знает» и т.д.
🔧 Схема (для простых глаголов):
местоимение + глагол + –йтін / –атын / –етін + существительное
📎 Примеры с простыми глаголами:
• біз істейтін ғимарат — здание, в котором мы работаем
• ол білетін адам — человек, которого он знает
• сен оқитын мектеп — школа, в которой ты учишься
• Олар тұратын үй жаңа. — Дом, в котором они живут, новый
🛠 А если глагол сложный?
В сложных глаголах (оқып жатыр, қарап отыр, жұмыс істеп жатыр) суффикс напрямую не добавляется.
Вместо этого используется форма -ып жатқан / -іп отырған / -ып жүрген и т.п.
🔧 Схема (для сложных глаголов):
местоимение + 1-й глагол (-ып/-іп) + жатқан / отырған / жүрген + существительное
📎 Примеры со сложными глаголами:
• біз жұмыс істеп жатқан ғимарат — здание, в котором мы сейчас работаем
• сен қарап отырған фильм — фильм, который ты сейчас смотришь
• ол айтып жатқан әңгіме — рассказ, который он рассказывает
• мен оқып жүрген мектеп — школа, в которой я учусь
• олар тұрып жатқан үй — дом, в котором они живут
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
өте алмайсың — не проехать, не пройти (өту — проходить, алмау — не мочь)
түгел жерді қазып тастады — всё перекопали
(түгел — весь, полностью, жер — земля, қазып тастау — всё перекопать, выкопать подчистую)
биыл — в этом году
біз жұмыс істейтін — мы, кто работает / где мы работаем
(жұмыс істеу — работать, причастная форма)
ғимарат — здание
жанында — рядом, возле (жаны — бок, -нда — местный падеж)
ылғи — постоянно, всегда
бірдеңе — что-то
қазып жатады — копают (действие в процессе)
(қазу — копать, жату — лежать / делать что-то в процессе)
көшенің қарама қарсы беті — противоположная сторона улицы
(көше — улица, қарама қарсы — напротив, противоположный, бет — сторона)
құрылыс — стройка, строительство
жүріп жатыр — идёт, продолжается
сірә — вероятно, видимо
су, кәріз, жылу жүйесі — вода, канализация, система отопления
(кәріз — канализация, жылу — тепло, жүйе — система)
тартып жатқан шығар — возможно, прокладывают
(тарту — протянуть, жатқан — делающий в процессе, шығар — вероятно)
жұмысқа келсем — когда пришёл на работу
(жұмыс — работа, келу — приходить, -сем — если/когда я пришёл)
жол жабық — дорога закрыта (жол — дорога, жабық — закрытая)
бүгін не қазып жатырсыздар? — что сегодня копаете?
(бүгін — сегодня, не — что, қазып жатырсыздар — вы копаете)
қазына — клад, сокровище
іздеп жүрсіздер ме? — ищете? (іздеу — искать, жүрсіздер — вы в процессе)
құбыр — труба
құбырларға байланысты — связанные с трубами (водопроводные работы)
(байланысты — связаны с...)
жұмыстар — работы
бүкіл — весь, полностью
қазып тастадыңыздар — вы всё перекопали
(қазу — копать, -п тастау — сделать полностью, подчистую)
қазір мен қайтып тұраққа кірем? — как я теперь попаду на парковку?
(қазір — сейчас, қайтып — как теперь, тұрақ — парковка, кіру — заходить)
өкінішке қарай — к сожалению
(өкініш — сожаление, қарай — согласно, по направлению)
кіре алмайсыз — вы не сможете въехать
(кіру — входить, въезжать, алмау — не мочь, -сыз — вы)
кешке дейін — до вечера
бітірсек — если закончим (бітіру — закончить, -сек — если мы)
ертең кіре аласыз — завтра сможете въехать
таңертеңнен бері — с утра
(таңертең — утро, -нен бері — с того времени)
қойғандар — те, кто поставили (қою — ставить, припарковать, причастие)
не істейді? — что будут делать? (істеу — делать)
уайымдамаңыз — не волнуйтесь (уайымдау — переживать, -маңыз — не... вежливо)
барлық көлік иелері — все владельцы машин
(барлық — все, көлік — транспорт, машина, иесі — владелец)
алдын ала ескертілді — были предупреждены заранее
(алдын ала — заранее, ескерту — предупредить, -лді — страд. залог)
қазіргі уақытта — в настоящее время, сейчас
тұрақ бос — парковка пустая (бос — пустой)
түсінікті — понятно
іске сәт! — удачи в работе! (букв. «делу — успеха»)
көңіл-күйіңіз жақсы болсын! — пусть у вас будет хорошее настроение
(көңіл-күй — настроение, жақсы — хорошее, болсын — пусть будет)
рақмет — спасибо
сау болыңыз — до свидания, всего доброго (вежливо)
Скрыть словарь
📅 24-КҮН / 24-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
☀️ ЖАЗДА ҚАНДАЙ КИІМ КИЮДІ ҰНАТАСЫЗ?
КАКУЮ ОДЕЖДУ ВЫ ЛЮБИТЕ НОСИТЬ ЛЕТОМ?
📌 Глагол дня: кию – надевать
Алматыда жаз өте ыстық — орташа 30-35 градус шамасында.
В Алматы летом очень жарко — в среднем от 30 до 35 градусов.
Бұл шынымен де ыстық, сондықтан адамдар жеңіл киім киеді.
Это действительно жарко, поэтому люди носят лёгкую одежду.
Менің осы мезгілге арналған түрлі түсті футболкаларым бар.
У меня на этот сезон есть футболки разных цветов.
Бірақ мен қара және ақ, суреті жоқ футболкаларды ұнатамын.
Но больше всего я люблю чёрные и белые футболки без рисунков.
Сонымен бірге менде шолақ шалбар мен сыртқа киетін жазғы сланцы — тәпішке бар.
Также у меня есть шорты и уличные тапочки — сланцы.
Кешке немесе салқын күндері джинсы, желбүркеме және кроссовка киемін.
Когда прохладно или вечером, я надеваю джинсы, ветровку и кроссовки.
Мен кәсіпкермін, сондықтан менің жұмыс саламда ресми стиль қажет емес.
Я предприниматель, поэтому моя сфера работы не требует официального стиля.
Сондықтан шалбар, ақ көйлек және туфли кимеймін.
Поэтому я не надеваю брюки, белую рубашку и туфли.
Мен үтіктеуді ұнатпаймын, сондықтан жуғаннан кейін үтіктеуді қажет етпейтін киімдерді сатып алуға тырысамын.
Я не люблю гладить вещи, поэтому стараюсь покупать такие, которым не нужна глажка после стирки.
Кеңседе мен жылдың кез келген мезгілінде үй тәпішкесін киіп жүремін.
В офисе я в любое время года хожу в домашних тапочках.
Үйде әйелім сыйлаған пижаманы киемін.
Дома я одеваю пижаму, которую мне подарила жена.
📘 ГРАММАТИКА | СҰРАУЛЫ СӨЙЛЕМДЕР
Вопросительные предложения в казахском языке
🔹 Сұраулы сөйлем — это вопросительное предложение. В казахском языке его можно построить тремя способами:
1. С помощью вопросительных слов:
кім (кто), не (что), қандай (какой), қайда (где), қашан (когда), қалай (как)...
2. С помощью вопросительных частиц:
ма / ме / ба / бе / па / пе — ставятся в конце.
3. Интонацией:
Утвердительное предложение произносится с вопросительной интонацией.
🔸 Примеры:
– Қандай киім ұнатасыз?
→ Какую одежду вы любите?
– Сіз жазда жеңіл киім киесіз бе?
→ Вы летом носите лёгкую одежду?
– Жеңіл киім киесіз?
→ Вы носите лёгкую одежду? (разговорный вариант)
– Сізге қай түсті футболка ұнайды?
→ Футболка какого цвета вам нравится?
– Сіз не киесіз жазда?
→ Что вы надеваете летом?
– Бұл шалбарды қайдан сатып алдыңыз?
→ Где вы купили эти брюки?
– Киім үтіктеуді ұнатасыз ба?
→ Вы любите гладить одежду?
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
жазда — летом (жаз — лето, -да — местный падеж)
қандай киім — какую одежду (қандай — какую, киім — одежда)
киюді ұнатасыз — вы любите носить (кию — надевать, ұнату — любить)
Алматыда — в Алматы (-да — местный падеж)
өте ыстық — очень жарко (өте — очень, ыстық — жаркий)
орташа 30–35 градус шамасында — в среднем около 30–35 градусов
(орташа — в среднем, шамасында — примерно)
шынымен де — действительно, на самом деле
сондықтан — поэтому
адамдар — люди
жеңіл киім — лёгкая одежда (жеңіл — лёгкий, киім — одежда)
киеді — носят (от кию — надевать)
менің — моя, у меня
осы мезгілге арналған — предназначенные для этого сезона
(осы — этот, мезгіл — сезон, арналған — предназначенный)
түрлі түсті футболкаларым — мои футболки разных цветов
(түрлі түсті — разноцветные, футболка — футболка, -ларым — мои)
бар — есть
бірақ — но
қара және ақ — чёрные и белые
суреті жоқ — без рисунка
(сурет — рисунок, жоқ — нет)
футболкаларды ұнатамын — я люблю футболки
сонымен бірге — также, кроме того
менде — у меня
шолақ шалбар — шорты (шолақ — короткий, шалбар — брюки)
сыртқа киетін — для улицы, уличные (букв. «которые надеваются на улицу»)
жазғы сланцы — тәпішке — летние сланцы — тапочки (жазғы — летний, тәпішке — тапочки)
кешке немесе салқын күндері — вечером или в прохладные дни
(кешке — вечером, немесе — или, салқын — прохладный, күн — день, -дері — мн. число)
джинсы, желбүркеме және кроссовка — джинсы, ветровка и кроссовки
(желбүркеме — ветровка, кроссовка — кроссовка)
киемін — я надеваю (кию — надевать)
кәсіпкермін — я предприниматель (кәсіпкер — предприниматель)
жұмыс саламда — в моей сфере работы (жұмыс — работа, сала — сфера, -мда — моя, местный падеж)
ресми стиль — официальный стиль
қажет емес — не требуется, не нужно (қажет — нужно, емес — не)
шалбар, ақ көйлек және туфли — брюки, белая рубашка и туфли
(көйлек — рубашка или платье, туфли — туфли)
кимеймін — не надеваю (кию — надевать, -меймін — не я)
үтіктеуді ұнатпаймын — не люблю гладить (үтіктеу — гладить, ұнатпау — не любить)
жуғаннан кейін — после стирки (жуу — стирать, -ғаннан кейін — после)
үтіктеуді қажет етпейтін — не требующие глажки (қажет ету — требовать, етпейтін — не требующий)
киімдерді — одежду (винительный падеж)
сатып алуға тырысамын — стараюсь покупать
(сатып алу — покупать, тырысу — стараться)
кеңседе — в офисе (кеңсе — офис)
жылдың кез келген мезгілінде — в любое время года
(жыл — год, кез келген — любой, мезгіл — сезон)
үй тәпішкесін — домашние тапочки (үй — дом, тәпішке — тапочки)
киіп жүремін — ношу (киіп — надев, жүру — ходить)
үйде — дома
әйелім — моя жена (әйел — жена, -ім — моя)
сыйлаған — подарила (от сыйлау — дарить, причастие)
пижаманы — пижаму (винительный падеж)
киемін — надеваю
Скрыть словарь
📅 25-КҮН / 25-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
🐾 КАПОТТЫ АШТЫҚ — ДОС ТАПТЫҚ
ОТКРЫЛИ КАПОТ — НАШЛИ ДРУГА
📌 Глагол дня: тамақтандыру – кормить
Бір ай бұрын шамасында жұбайым үйде отырғанда, көшеден мысықтың мияулағанын естіп қалды.
Примерно месяц назад моя супруга услышала дома, как на улице плачет котёнок.
Ол мысықты тамақтандырамын деп іздеуге шықты, бірақ ұзақ уақыт іздеп таба алмады.
Она вышла искать котёнка, говоря: «я покормлю», но долго не могла найти.
ЛИБО вариант лучше:
Ол оны тамақтандырайын деп іздеуге шықты, бірақ ұзақ уақыт іздеп таба алмады.
Она вышла его искать, чтобы накормить, но долго не могла найти.
Кейінірек оған дыбыс бір көліктің капотының астынан шығып жатқандай көрінді.
Потом ей показалось, что звук доносится из-под капота машины.
Капотта телефон нөмірі жазулы екен — сол нөмірге қоңырау шалды.
На капоте был номер — она позвонила владельцу.
Иесі шығып капотты ашса —ішінде бір безек отыр екен.
Владелец вышел, открыл капот — котёнок как оказалось внутри сидит.
Жұбайым оны үйге әкеліп, балконға орналастырды, өйткені пәтерде бұрыннан өз мысығымыз бар.
Супруга принесла его домой и устроила на балконе, потому что у нас в квартире уже есть свой кот.
Ол оны жуындырып, тамақтандырды. Бірнеше күн бізде тұрды.
Она его вымыла, накормила. Несколько дней он жил у нас.
OLX арқылы оған жақсы жаңа иелерін таптық та, апарып бердік.
Через OLX мы нашли ему хороших новых хозяев и отвезли.
Осы қысқа уақыт ішінде біз оған бауыр басып үлгердік, қоштасу қиын болды.
За это короткое время мы успели привязаться, и прощаться было тяжело.
📘 ГРАММАТИКА | Қалау мәнді бағыныңқы сабақтас сөйлем
(Придаточное предложение цели / выражение намерения)
📌 Пример из текста:
Ол мысықты тамақтандырамын деп іздеуге шықты
→ Она вышла искать котёнка, говоря: «я покормлю», но долго не могла найти.
🧩 Схема образования:
[Глагол-намерение в будущем времени (1 лицо, любое число)] + «деп» + [основной глагол (действие)]
🔹 Глагол-намерение — то, что кто-то собирается сделать (в форме 1 лица будущего времени)
🔹 деп — вводит цель
🔹 Глагол действия — показывает, что реально произошло
Особенность: даже если подлежащее – «ол», «олар», глагол-намерение всё равно будет в 1 лице, потому что выражает внутреннее намерение субъекта (в стиле внутренней речи: «я сделаю...»)
✅ Примеры:
Мен саған көмектесейін деп келдім.
→ Я пришёл, чтобы помочь тебе.
Мен саған көмектесемін деп келдім.
→ Я пришёл, говоря "Я тебе помогу".
Ол кітап оқиын деп ерте тұрды. (Более корректный вариант)
→ Он встал рано, чтобы почитать книгу.
Ол кітап оқимын деп ерте тұрды.
→ Он встал рано, говоря: «Я прочитаю книгу»
Біз тауға шығамыз деп дайындалдық.
→ Мы готовились, чтобы подняться в горы.
Олар суретке түсірейік деп фотоаппарат алды. (Более корректный вариант)
→ Они взяли фотоаппарат, чтобы фотографировать.
Олар суретке түсіреміз деп фотоаппарат алды.
→ Они, говоря "мы будем фотографировать", взяли фотоаппарат.
Ол қонақтарды күтемін деп дастарқан жайды. (Более корректный вариант)
→ Она накрыла на стол, чтобы встретить гостей.
Ол қонақтарды күтемін деп дастарқан жайды.
→ Она накрыла на стол, говоря: «Я встречу гостей».
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
капотты аштық — открыли капот
(капот — капот, ашу — открыть, -ты — винит. падеж, -тық — мы)
дос таптық — нашли друга
(дос — друг, табу — найти, -тық — мы)
бір ай бұрын шамасында — примерно месяц назад
(бір ай — один месяц, бұрын — назад, шамасында — около, примерно)
жұбайым — моя супруга (жұбай — супруг(а), -ым — моя)
үйде отырғанда — когда сидела дома
(үйде — дома, отыру — сидеть, -ғанда — когда)
көшеден — с улицы (көше — улица, -ден — из, с)
мысықтың мияулағанын — как мяукал котёнок
(мысық — кот, мияулау — мяукать, -ғанын — как...)
естіп қалды — услышала неожиданно
(есту — слышать, қалу — случайно, неожиданно)
тамақтандырамын деп — чтобы покормить (тамақтандыру — кормить, деп — чтобы, сказуемость)
іздеуге шықты — вышла искать (іздеу — искать, шығу — выйти)
ұзақ уақыт — долгое время (ұзақ — долгий, уақыт — время)
таба алмады — не смогла найти
(табу — найти, алмау — не мочь, -ды — прош. время)
кейінірек — позже
дыбыс — звук
бір көліктің капотының астынан — из-под капота машины
(көлік — машина, капот — капот, асты — низ, -ның астынан — из-под чего-то)
шығып жатқандай көрінді — показалось, что выходит звук
(шығу — выходить, жатқандай — как будто выходит, көріну — казаться)
телефон нөмірі жазулы екен — номер телефона был написан
(нөмір — номер, жазулы — написан, екен — оказывается)
сол нөмірге қоңырау шалды — позвонила на тот номер
(қоңырау шалу — звонить, шалды — позвонила)
иесі — владелец
ашса — если открыл (ашу — открывать)
ішінде — внутри (іш — внутренность, -інде — в...)
бір безек отыр екен — какой-то комочек сидит (в значении: котёнок)
(безек — дрожащий, трепещущий комочек / котёнок, отыру — сидеть)
безек қағу — метаться, суетиться, паниковать, беспокойно двигаться, биться в панике
Здесь «безек» — образное, разговорное название для маленького, суетливого котёнка. Типа: «малыш-вертун», «шустрик»
үйге әкеліп — принеся домой (әкелу — приносить)
балконға орналастырды — устроила на балконе
(балкон — балкон, орналастыру — разместить, устроить)
пәтерде — в квартире
бұрыннан — уже давно
өз мысығымыз — наш кот
(өз — свой, мысық — кот, -ымыз — наш)
жуындырып — вымыв (жуындыру — мыть кого-то, -ып — деепричастие)
тамақтандырды — накормила
бірнеше күн — несколько дней
бізде тұрды — жил у нас (тұру — жить, стоять)
OLX арқылы — через OLX (арқылы — через)
жақсы жаңа иелерін таптық — нашли хороших новых хозяев
(иелер — владельцы, хозяева, табтық — мы нашли)
апарып бердік — отвезли, отдали
(апару — отвозить, беру — давать, -дік — мы в прош. вр.)
қысқа уақыт ішінде — за короткое время
(қысқа — короткий, уақыт — время, ішінде — внутри, за...)
бауыр басып үлгердік — успели привязаться
(бауыр басу — привязаться, үлгеру — успеть, -дік — мы)
қоштасу қиын болды — прощаться было трудно
(қоштасу — прощание, қиын — тяжело, болды — было)
Скрыть словарь
📅 26-КҮН / 26-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
✍️ ЖАҢА ӘДЕТ: НЕГЕ СӨЗДЕРДІ ҚАҒАЗҒА ЖАЗУ ПАЙДАЛЫ?
НОВАЯ ПРИВЫЧКА: ПОЧЕМУ ПОЛЕЗНО ЗАПИСЫВАТЬ СЛОВА НА БУМАГЕ?
📌 Глагол дня: жазу – писать
Жаңа тіл үйренген кезде, таныс емес сөздер кездеседі.
Когда мы учим новый язык, нам встречаются незнакомые слова.
Егер оларды тек оқып өтсек – тез ұмытып қаламыз.
Если просто прочитать их – мы быстро забудем.
Бірақ сөзді қағазға жазсақ – ол жақсырақ есте сақталады!
Но если записать слово на бумаге – оно запоминается лучше!
Жапон ғалымдары қызықты зерттеу жүргізді.
Учёные из Японии провели интересное исследование.
Олар үш топтағы студенттерді салыстырып көрді:
Они сравнили три группы студентов:
Біреулері мәтінді қолмен жазған, екіншілері оны пернетақтада терген, ал үшіншілері тек жай тыңдаған.
Одни писали от руки, вторые печатали на клавиатуре, третьи просто слушали.
Қолмен жазғандар ақпаратты екі есе көп есте сақтады!
Те, кто писал от руки, запомнили в два раза больше информации!
Бұл неге бұлай болады?
Почему так происходит?
Қолмен жазған кезде, ми белсендірек жұмыс істейді.
Когда мы пишем от руки, мозг активнее работает.
Біз әріптің пішіні, қолдың қимылы, сөздің дыбысы туралы ойлаймыз.
Мы думаем о форме букв, движении руки, звучании слова.
Бұл – миға арналған жаттығу сияқты!
Это как тренировка для мозга!
Құр сөз ғана емес, аудармасын да, мысалын да жаз, содан соң достарыңмен бірге талқыла.
Пиши не только слово, но и перевод, пример, а потом обсуждай это с друзьями.
Дәл осылай істесең, көбірек есте сақтайсың.
Именно таким способом ты запомнишь больше.
📘 ГРАММАТИКА | Определения, образованные с помощью аффиксов -дағы / -дегі / -тағы / -тегі
✅ Пример из текста:
Олар үш топтағы студенттерді салыстырып көрді.
Они сравнили три группы студентов
👉 топтағы = из группы / находящиеся в группе
📌 Определения, образованные от существительных в местном падеже (жатыс септік) с добавлением аффикса -ғы / -гі, который указывает на принадлежность, местонахождение или связь с каким-либо местом, объектом или группой.
🛠 Аффикс показывает, где находится предмет или к чему он относится. Отвечают на вопрос "Қай?" (какой? где находящийся?)
и стоят перед существительным, которое определяют.
🧠 Примеры:
• үйдегі кітаптар — домашние книги
• мектептегі оқушылар — ученики школы
• қаладағы адамдар — люди города
• жолдағы көлік — машина на дороге
• сыныптағы бала — ребёнок из класса
• бөлмедегі мысық — кошка в комнате
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
жаңа әдет — новая привычка
(жаңа — новый, әдет — привычка)
неге — почему
сөздерді — слова
(сөз — слово, -дерді — винительный падеж мн. ч.)
қағазға — на бумагу
(қағаз — бумага, -ға — направление, местный падеж)
жазу — писать
пайдалы — полезно
(пайда — польза, -лы — суффикс прилагательного)
үйренген кезде — когда учим
(үйрену — учить, -ген — причастие, кезде — когда)
таныс емес сөздер — незнакомые слова
(таныс — знакомый, емес — не)
кездеседі — встречаются
(кездесу — встречаться, -еді — настоящее время, 3 лицо)
оларды — их
(олар — они, -ды — винительный падеж)
тек оқып өтсек — если просто прочитаем
(оқу — читать, өту — проходить, -сек — если мы)
тез ұмытып қаламыз — быстро забываем
(тез — быстро, ұмыту — забыть, қалу — случайно, -мыз — мы)
бірақ — но
сөзді — слово
(сөз — слово, -ді — винительный падеж)
жазсақ — если запишем
(жазу — писать, -сақ — если мы)
жақсырақ — лучше
(жақсы — хороший, -рақ — сравнительная степень)
есте сақталады — сохраняется в памяти
(есте сақтау — запоминать, -лады — залог, страдательная форма)
жапон ғалымдары — японские учёные
(Жапон — японский, ғалым — учёный, -дары — мн. число)
қызықты зерттеу — интересное исследование
(қызықты — интересный, зерттеу — исследование)
жүргізді — провели
(жүргізу — проводить, -ді — прош. время)
үш топтағы студенттер — студенты из трёх групп
(үш — три, топ — группа, -тағы — принадлежность, студенттер — студенты)
салыстырып көрді — сравнили
(салыстыру — сравнивать, көру — попробовать, -ді — прош. время)
біреулері — одни
(біреу — кто-то один, -лері — множественное число)
мәтінді — текст
(мәтін — текст, -ді — винит. падеж)
қолмен жазған — написали от руки
(қолмен — вручную, жазу — писать, -ған — прошедшее причастие)
екіншілері — вторые
(екінші — второй, -лері — мн. число)
пернетақтада терген — печатали на клавиатуре
(пернетақта — клавиатура, -да — местный падеж, теру — печатать, -ген — прош. прич.)
үшіншілері — третьи
(үшінші — третий, -лері — множественное число)
тек жай тыңдаған — просто слушали
(тек — только, жай — просто, тыңдау — слушать, -ған — прош. прич.)
ақпарат — информация
екі есе көп — в два раза больше
(екі — два, есе — раз, көп — много)
есте сақтады — запомнили
(есте сақтау — запомнить, -ды — прош. время)
бұл неге бұлай болады? — почему это так происходит?
(бұл — это, бұлай — так, болады — происходит)
қолмен жазған кезде — когда пишем от руки
(қолмен — вручную, жазу — писать, -ған — причастие, кезде — когда)
ми — мозг
белсендірек жұмыс істейді — работает активнее
(белсенді — активный, -рек — сравн. степень, жұмыс істеу — работать)
әріптің пішіні — форма буквы
(әріп — буква, -тің — род. падеж, пішін — форма)
қолдың қимылы — движение руки
(қол — рука, -дың — род. падеж, қимыл — движение)
сөздің дыбысы — звук слова
(сөз — слово, дыбыс — звук, -дің — род. падеж)
туралы ойлаймыз — думаем о
(туралы — о, ойлау — думать, -мыз — мы)
миға арналған — предназначено для мозга
(ми — мозг, -ға — направит. падеж, арналған — предназначенный)
жаттығу — упражнение, тренировка
сияқты — как, вроде, похож на
(употребляется для сравнения; напр. «жаттығу сияқты» — как тренировка)
құр сөз ғана емес — не только слово
(құр — пустой, только, лишь, ғана — только, емес — не)
аудармасын да — и перевод тоже
(аударма — перевод, -сын — притяж. суффикс, да — тоже)
мысалын да — и пример тоже
(мысал — пример, -ын — притяж., да — тоже)
жаз — пиши (повелительное наклонение)
содан соң — затем, потом
(содан — оттуда, соң — после)
достарыңмен бірге — вместе с друзьями
(дос — друг, -тарыңмен — с твоими, бірге — вместе)
талқыла — обсуди
(талқылау — обсуждать, повелительное наклонение)
дәл осылай істесең — если сделаешь именно так
(дәл — точно, осылай — так, істеу — делать, -сең — если ты)
көбірек есте сақтайсың — запомнишь больше
(көп — много, -ірек — сравн. степень, есте сақтау — запомнить, -сың — ты)
Скрыть словарь
📅 27-КҮН / 27-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
👥 ТҮСІНІСУ ҮШІН ТІЛДІ ҒАНА БІЛУ ЖЕТКІЛІКСІЗ
ЧТОБЫ ПОНИМАТЬ ДРУГ ДРУГА, ОДНОГО ЯЗЫКА НЕДОСТАТОЧНО
📌 Глагол дня: түсінісу – понимать друг друга
Кейде адамдар бір тілді жақсы білсе де, бірін-бірі түсінбей қалады.
Иногда люди хорошо знают один язык, но всё равно не понимают друг друга.
Бұл неліктен болады? Себебі түсінісу — тек сөздерді айту ғана емес.
Почему так происходит? Потому что понимание — это не просто произносить слова.
Тіл — бұл құрал ғана. Ал шынайы түсіністік үшін одан да көп нәрсе қажет.
Язык — это всего лишь инструмент. А для настоящего понимания нужно больше.
Мысалы, екі адам бірдей тілді қолдануы мүмкін. Бірақ олардың ойлау тәсілі әртүрлі болады.
Например, два человека могут говорить на одном языке, но мыслить по-разному.
Біреуі әзілді жақсы көреді, ал екіншісі оны дұрыс түсінбейді.
Один любит шутить, а другой не понимает этого как шутку.
Немесе сөздердің мағынасы әртүрлі болуы мүмкін. Бір сөз әр адамға әрқалай әсер етеді.
Или одно и то же слово может вызывать разные чувства у разных людей.
Сондықтан, бір бірімізді жақсы түсінісу үшін тілді білуден басқа адамның өзін де түсіну керек.
Поэтому, чтобы хорошо понимать друг друга, нужно понимать не только язык, но и самого человека.
📌 Не істеу керек?
📌 Что нужно делать?
— Зейін салып тыңдау — әңгімені бөлмей оны толықтай тыңдау керек.
— Внимательно слушать — не перебивать, а дослушивать до конца.
— Сұрақ қою — егерде бір нәрсе түсініксіз болса сұраудан қорықпау керек.
— Задавать вопросы — если что-то непонятно, не бояться уточнять.
— Эмпатия — өзіңді басқа адамның орнына қойып көру.
— Эмпатия — попробовать представить себя на месте другого.
— Өзге адамның көзқарасына құрметпен қарау — өйткені басқа адамның ойы біздің ойымыздан өзгеше болуы мүмкін. Бұл қалыпты жағдай.
— Уважать чужое мнение — так как другой человек может думать иначе, и это нормальная ситуация.
Нағыз түсіністік жүректен басталады.
Настоящее понимание начинается с сердца.
Ал тілді білу — тек алғашқы қадам ғана.
А знание языка — это лишь первый шаг.
📘 ГРАММАТИКА: Как сказать «попробовать сделать что-то» на казахском?
Чтобы сказать «попробовать», используется форма:
глагол + көру
📌 Пример из текста:
Өзіңді басқа адамның орнына қойып көру
— попробовать поставить себя на место другого человека
📝 Как образуется?
- Возьми глагол
- Добавь окончание: -ып, -іп или -п
- Приставь көру
✅ жазу → жазып көру — попробовать написать
✅ көру → көріп көру — попробовать посмотреть
✅ бару → барып көру — попробовать сходить / пойти
📌 Примеры:
– Айтып көрші.
Попробуй сказать.
– Жазып көрейік.
Давайте попробуем написать.
– Тыңдап көрдім.
Я попробовал послушать.
– Сұрап көремін.
Я попробую спросить.
– Үйреніп көргің келе ме?
Хочешь попробовать научиться?
– Өзіңді басқа адамның орнына қойып көру керек.
Нужно попробовать поставить себя на место другого человека.
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
түсінісу — понимать друг друга
(түсіну — понимать, -су — взаимность)
үшін — для, чтобы
тілді — язык
(тіл — язык, -ді — винительный падеж)
ғана — только, лишь
білу — знать
жеткіліксіз — недостаточно
(жеткілікті — достаточно, -сіз — без)
кейде — иногда
адамдар — люди
бір тілді — один язык
(бір — один, тіл — язык, -ді — винит. падеж)
жақсы білсе де — даже если хорошо знает
(жақсы — хорошо, білу — знать, -се — если, де — даже)
бірін-бірі — друг друга
(бір — один, -ін — притяжат., повтор — взаимность)
түсінбей қалады — не понимает
(түсіну — понимать, -бей — не, қалу — случайно, остаться)
неліктен — почему, по какой причине
болады — происходит, бывает
себебі — потому что, причина
тек сөздерді айту ғана емес — не только произносить слова
(тек — только, сөздер — слова, -ді — винит. падеж, айту — говорить, ғана емес — не только)
тіл — язык
құрал — инструмент, средство
ғана — лишь, всего лишь
шынайы түсіністік — настоящее понимание
(шынайы — настоящий, түсіністік — понимание)
одан да көп нәрсе — ещё больше вещей
(ол — он/это, -дан — от него, да — тоже, көп — много, нәрсе — вещь)
қажет — нужно, необходимо
мысалы — например
екі адам — два человека
(екі — два, адам — человек)
бірдей тілді қолдануы мүмкін — могут использовать один язык
(бірдей — одинаковый, қолдану — использовать, -уы — дееприч., мүмкін — возможно)
олардың ойлау тәсілі — их способ мышления
(олар — они, -дың — род. падеж, ойлау — думание, тәсіл — способ)
әртүрлі болады — бывает разным
(әртүрлі — разный, болады — бывает)
біреуі — один из них
(біреу — кто-то один, -і — притяж.)
әзілді жақсы көреді — любит шутки
(әзіл — шутка, жақсы көру — любить)
екіншісі — другой, второй
(екінші — второй, -сі — притяж.)
оны дұрыс түсінбейді — не понимает этого правильно
(ол — он/это, -ны — винит. падеж, дұрыс — правильно, түсіну — понимать, -бей — не)
немесе — или
сөздердің мағынасы — значение слов
(сөздер — слова, -дің — род. падеж, мағына — значение)
әртүрлі болуы мүмкін — может быть разным
(әртүрлі — разный, болу — быть, -ы — дееприч., мүмкін — возможно)
бір сөз — одно слово
әр адамға әрқалай әсер етеді — на каждого человека влияет по-разному
(әр — каждый, адам — человек, -ға — направит. падеж, әрқалай — по-разному, әсер ету — влиять, -еді — настоящее время)
бір бірімізді — друг друга
(бір-біріміз — мы друг друга, -ді — винит. падеж)
жақсы түсінісу үшін — чтобы хорошо понять друг друга
(жақсы — хорошо, түсінісу — понимать друг друга, үшін — чтобы)
адамның өзін де түсіну керек — нужно понимать и самого человека
(адам — человек, -ның — род. падеж, өз — сам, -ін — винит. падеж, де — тоже, түсіну — понимать, керек — нужно)
не істеу керек? — что нужно делать?
(не — что, істеу — делать, керек — нужно)
зейін салып тыңдау — слушать внимательно
(зейін — внимание, салу — направлять, тыңдау — слушать)
әңгіме — разговор, беседа
бөлмей — не перебивая
(бөлу — делить, перебивать, -мей — дееприч. с отрицанием)
толықтай тыңдау — слушать полностью
(толық — полностью, -тай — наречие, тыңдау — слушать)
сұрақ қою — задавать вопрос
(сұрақ — вопрос, қою — ставить)
егерде бір нәрсе түсініксіз болса — если что-то непонятно
(егерде — если, бір нәрсе — что-то, түсініксіз — непонятный, болса — если есть)
сұраудан қорықпау керек — не бояться спрашивать
(сұрау — спрашивать, -дан — от, қорқу — бояться, -пау — отрицание, керек — нужно)
эмпатия — эмпатия
өзіңді басқа адамның орнына қойып көру — попробовать поставить себя на место другого
(өзің — ты сам, басқа — другой, адам — человек, орны — место, қою — поставить, көру — попробовать)
өзге адамның көзқарасына құрметпен қарау — уважительно относиться к чужой точке зрения
(өзге — другой, көзқарас — точка зрения, құрметпен — с уважением, қарау — смотреть/относиться)
біздің ойымыздан өзгеше болуы мүмкін — может отличаться от нашего мнения
(біз — мы, -дің — род. падеж, ой — мысль, -ымыз — наш, -дан — от, өзгеше — иной, болуы мүмкін — может быть)
бұл қалыпты жағдай — это нормальное явление
(бұл — это, қалыпты — нормальное, жағдай — ситуация, состояние)
нағыз түсіністік — настоящее понимание
(нағыз — настоящий, түсіністік — понимание)
жүректен басталады — начинается с сердца
(жүрек — сердце, -тен — от, басталу — начинаться)
тілді білу — знание языка
(тіл — язык, -ді — винит. падеж, білу — знать)
алғашқы қадам ғана — лишь первый шаг
(алғашқы — первый, қадам — шаг, ғана — только)
Скрыть словарь
📅 28-КҮН / 28-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
📘 МЕН БАСҚА АДАМДАРДА ҚАНДАЙ ҚАСИЕТТЕРДІ БАҒАЛАЙМЫН?
КАКИЕ КАЧЕСТВА Я ЦЕНЮ В ДРУГИХ ЛЮДЯХ?
📌 Глагол дня: бағалау – оценивать, ценить
Мен үшін адамның адалдығы өте маңызды.
Для меня честность человека — очень важное качество.
Шындықты айту әрдайым оңай емес, бірақ мен ондай адамдарды бағалаймын.
Говорить правду всегда бывает непросто, но я уважаю тех, кто это делает.
Адал адамға сенуге болады, өйткені ол бәрін ашық айтады.
Честному человеку можно доверять, потому что он говорит открыто.
Сенімділік те — бағалы қасиет, мен ондай адамдарға әрқашан сенемін.
Надёжность — тоже ценное качество, я всегда доверяю таким людям.
Егер біреу уәде беріп, оны орындайтын болса — мен ондайды жоғары бағалаймын.
Если кто-то дав обещание его выполняет — я это ценю высоко.
Қарапайым әрі кішіпейіл адамдармен қатынасу жеңіл әрі жағымды.
С простыми и скромными людьми легко и приятно общаться.
Ондай адамдармен достасу оңай және достық та шынайы болады.
С такими людьми легко подружиться — и дружба будет искренней.
Мен мейірімділік пен жанашырлықты да жоғары бағалаймын.
Я также очень ценю доброту и сочувствие.
Жанашыр адам — басқаның жағдайына бейжай қарамайтын жан.
Сочувствующий человек — это тот, кто не смотрит с равнодушием на чужую беду.
Ал мейірімді адам әрқашан басқаларға көмектесуге тырысады.
А добрый человек всегда старается помочь другим.
Үнемі жасап жүретін ұсақ істері оның қандай адам екенін көрсетеді.
Даже маленькие поступки, которые он постоянно совершает, показывают, кто он.
Ал сіздер қандай қасиеттерді бағалайсыздар? Пікірлеріңізде жазыңыздар!
А какие качества вы считаете ценными? Напишите в комментариях!
📘 ГРАММАТИКА: Есімшенің осы шақ тұлғасы — причастие настоящего времени
📝 Причастие настоящего времени выражает действие, происходящее в настоящем времени, и выполняет функцию определения. Отвечает на вопрос "какой?"
🔹 Примеры из текста:
▪️ жасап жүретін ұсақ істері — мелкие поступки, которые он постоянно совершает
▪️ уәде орындайтын адам — человек, выполняющий обещания
🛠 Схема образования:
Глагол (основа настоящего времени) + суффикс -атын / -етін / -йтын / -йтін
🔹 Примеры в предложениях:
▪️ Мен түсінетін адаммен сөйлескім келеді.
Я хочу поговорить с человеком, который понимает.
▪️ Бұл — үнемі жазатын дәптерім.
Это моя тетрадь, в которую я регулярно пишу.
▪️ Ол көретін фильм маған да ұнайды.
Мне тоже нравится фильм, который он смотрит.
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
мен — я
басқа адамдар — другие люди
(басқа — другой, адам — человек)
қандай қасиеттер — какие качества
(қандай — какие, қасиет — качество)
бағалаймын — я ценю
(бағалау — ценить)
мен үшін — для меня
адамның адалдығы — честность человека
(адам — человек, адалдық — честность, -ы — притяжат. форма)
өте маңызды — очень важно
(маңызды — важный)
шындықты айту — говорить правду
(шындық — правда, айту — говорить)
әрдайым — всегда
оңай емес — нелегко
(оңай — легко, емес — не)
бірақ — но
ондай адамдар — такие люди
(ондай — такие)
адал адам — честный человек
(адал — честный, адам — человек)
сенуге болады — можно доверять
(сену — доверять, болады — можно)
өйткені — потому что
ол бәрін ашық айтады — он всё говорит открыто
(бәрі — всё, ашық — открыто, айту — говорить)
сенімділік — надёжность
(сенімді — надёжный, -лік — суффикс)
бағалы қасиет — ценное качество
(бағалы — ценный)
әрқашан — всегда
уәде беру — давать обещание
(уәде — обещание, беру — давать)
орындайтын болса — если выполняет
(орындау — выполнять, -йтын — причастие, -са — если)
ондайды - такое / подобное
жоғары бағалаймын — ценю высоко
(жоғары — высокий, бағалау — ценить)
қарапайым — простой
кішіпейіл — скромный
қатынасу — общаться
(қатынас — общение, -су — форма глагола)
жеңіл — легко
жағымды — приятно
достасу — подружиться
(дос — друг, -тасу — становиться кем-то, образовывать отношения)
оңай — легко
достық — дружба
шынайы — искренний
мейірімділік — доброта
(мейірімді — добрый)
жанашырлық — сочувствие
(жанашыр — сочувствующий, -лық — суффикс)
жанашыр адам — сочувствующий человек
(жан — душа, ашу — открывать → жанашыр — открывающий душу, сочувствующий)
басқаның жағдайы — чужое положение, состояние
(басқа — другой, -ның — род. падеж, жағдай — ситуация)
бейжай қарамайтын жан — человек, который не смотрит равнодушно
(бейжай — равнодушный, қарамау — не смотреть, -йтын — который, жан — человек, душа)
әрқашан — всегда
көмектесуге тырысады — старается помочь
(көмектесу — помогать, тырысу — стараться)
үнемі — постоянно, всё время
жасап жүру — делать регулярно
(жасау — делать, жүру — ходить, переносно — делать что-то постоянно)
ұсақ істер — мелкие поступки
(ұсақ — мелкий, іс — дело)
көрсету — показывать
қандай адам — какой человек
пікір — мнение, комментарий
пікіріңізде жазыңыз — напишите в комментарии
(пікіріңіз — ваш комментарий, жазу — писать)
Скрыть словарь
📅 29-КҮН / 29-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
🦅 БАЙҚАДЫҢЫЗ БА? БҰЛ ЖАЙ ҒАНА ҚҰС ЕМЕС...
ЗАМЕТИЛИ? ЭТО НЕ ПРОСТО ПТИЦА…
📌 Глагол дня: байқау – наблюдать
Сіз Қазақстан туындағы құсты байқадыңыз ба? Бұл - дала бүркіті.
Вы замечали птицу на флаге Казахстана? Это степной орёл.
Ол еркіндік, күш пен қырағылықтың нышаны ретінде таңдалған.
Он выбран как символ свободы, силы и зоркости.
Дала бүркіті — ірі жыртқыш құс, қырандар тұқымдасына жатады.
Степной орёл — крупная хищная птица, относится к отряду ястребиных.
Орташа ұзындығы 70 (жетпіс) см, ал қанат жайымы 2,5 (екі жарым) метрге дейін жетеді.
Средняя длина — 70 см, размах крыльев достигает 2,5 метров.
Көзі өте өткір: бірнеше шақырымнан қозғалыстарды байқайды.
У него очень острое зрение: он замечает движение с нескольких километров.
Сарышұнақ, қоян сияқты аңдарды аулап, аспанда баяу қалықтап ұшады.
Охотится на сусликов, зайцев и медленно парит в небе.
Ұясын жерге, жартастарға немесе ағаш басына салады.
Он строит гнездо на земле, скалах или на вершине дерева.
Көктемде бағытын дәл тауып, ұясына қайтып оралады.
Весной он точно находя путь возвращается к своему гнезду.
Ол адамдар сирек баратын тыныш, ашық аймақтарды таңдайды.
Он выбирает открытые, спокойные районы, куда редко ходит человек.
Қазақстан аумағы — осы түрдің негізгі мекені.
Казахстан — основная территория обитания этого вида.
Әлемдегі дала бүркіттерінің көбі дәл осында ұя салады.
Большинство степных орлов в мире гнездится именно здесь.
Саны азайып барады, сондықтан оны табиғатта байқап қалу — үлкен сәттілік.
Численность сокращается, поэтому увидеть его в природе — большая удача.
📘 ГРАММАТИКА: Спряжение глагола «БАЙҚАУ» по временам и лицам
📝 Давайте разберём, как спрягается глагол «байқау» (замечать).
Формы образуются с помощью личных окончаний (–мын, –сың, –сыз...) и вспомогательных слов (жатыр, жоқ и др.).
🔷 БУДУЩЕЕ / НЕОПРЕДЕЛЁННОЕ ВРЕМЯ
Мен байқаймын / байқамаймын / байқаймын ба?
Сен байқайсың / байқамайсың / байқайсың ба?
Сіз байқайсыз / байқамайсыз / байқайсыз ба?
Біз байқаймыз / байқамаймыз / байқаймыз ба?
Сендер байқайсыңдар / байқамайсыңдар / байқайсыңдар ма?
Сіздер байқайсыздар / байқамайсыздар / байқайсыздар ма?
Ол байқайды / байқамайды / байқай ма?
Олар байқайды / байқамайды / байқай ма?
🔸 НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ
Мен байқап жатырмын / байқап жатқан жоқпын / байқап жатырмын ба?
Сен байқап жатырсың / байқап жатқан жоқсың / байқап жатырсың ба?
Сіз байқап жатырсыз / байқап жатқан жоқсыз / байқап жатырсыз ба?
Біз байқап жатырмыз / байқап жатқан жоқпыз / байқап жатырмыз ба?
Сендер байқап жатырсыңдар / байқап жатқан жоқсыңдар / байқап жатырсыңдар ма?
Сіздер байқап жатырсыздар / байқап жатқан жоқсыздар / байқап жатырсыздар ма?
Ол байқап жатыр / байқап жатқан жоқ / байқап жатыр ма?
Олар байқап жатыр / байқап жатқан жоқ / байқап жатыр ма?
▪️ ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ
Мен байқадым / байқаған жоқпын / байқадым ба?
Сен байқадың / байқаған жоқсың / байқадың ба?
Сіз байқадыңыз / байқаған жоқсыз / байқадыңыз ба?
Біз байқадық / байқаған жоқпыз / байқадық па?
Сендер байқадыңдар / байқаған жоқсыңдар / байқадыңдар ма?
Сіздер байқадыңыздар / байқаған жоқсыздар / байқадыңыздар ма?
Ол байқады / байқаған жоқ / байқады ма?
Олар байқады / байқаған жоқ / байқады ма?
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
байқадыңыз ба — вы заметили?
(байқау — замечать, -дыңыз — прош. время + вежливая форма, ба — вопросительная частица)
бұл — это
жай ғана — просто, всего лишь
(жай — просто, ғана — только)
құс — птица
Қазақстан туы — флаг Казахстана
(ту — флаг, -ы — его)
туындағы құс — птица на флаге
(-нда — местный падеж, құс — птица)
дала бүркіті — степной орёл
(дала — степь, бүркіт — орёл, -і — его)
еркіндік — свобода
(еркін — свободный, -дік — суффикс существительного)
күш — сила
қырағылық — зоркость, бдительность
(қырағы — зоркий, внимательный)
нышан — символ, знак
ретінде — в качестве, как
таңдалған — выбран
(таңдау — выбирать, -лған — причастие прош. времени)
ірі — крупный
жыртқыш құс — хищная птица
(жыртқыш — хищник, құс — птица)
қырандар тұқымдасы — отряд ястребиных
(қыран — орёл, тұқымдас — семейство, -ы — его)
жатады — относится
(жату — относиться, принадлежать)
орташа ұзындығы — средняя длина
(орташа — средний, ұзындық — длина, -ы — его)
қанат жайымы — размах крыльев
(қанат — крыло, жайым — расправление, -ы — его)
метрге дейін жетеді — достигает ... метров
(метр — метр, дейін — до, жетеді — достигает)
көзі өткір — зрение острое
(көз — глаз, өткір — острый)
бірнеше шақырымнан — с нескольких километров
(бірнеше — несколько, шақырым — километр, -нан — от)
қозғалыстарды — движения (винит. падеж)
(қозғалыс — движение)
байқайды — замечает
(байқау — замечать)
сарышұнақ — суслик
қоян — заяц
сияқты — как, вроде
(используется для сравнения)
аңдар — звери, дикие животные
(аң — зверь, животное, -дар — множественное число)
аңдарды — зверей (винит. падеж)
аулау — охотиться
аулап — охотясь (деепричастие от аулау)
аспан — небо
аспанда — в небе
(-да — местный падеж)
баяу — медленно, плавно
қалықтап ұшады — парит (летит плавно)
(қалықтау — парить, ұшу — летать, -ады — 3 лицо)
ұя — гнездо
ұясын — своё гнездо (винит. падеж с притяжательным аффиксом)
салады — строит
(салу — класть, строить)
жерге — на землю
(жер — земля, -ге — направление)
жартастарға — на скалы
(жартас — скала, -тарға — мн. число + направление)
ағаш басына — на вершину дерева
(ағаш — дерево, басы — верх, -на — направление)
көктемде — весной
(көктем — весна, -де — местный падеж)
бағытын — своё направление (винит. падеж, притяжательная форма от бағыт)
дәл — точно
тауып — найдя (деепричастие от табу — находить)
қайтып оралады — возвращается
(қайту — вернуться, оралу — возвращаться)
адамдар — люди
сирек — редко
баратын — которые ходят
(бару — идти, -атын — причастие)
тыныш — спокойный
ашық — открытый
аймақтар — районы, местности
(аймақ — регион)
таңдайды — выбирает
(таңдау — выбирать)
Қазақстан аумағы — территория Казахстана
(аумақ — территория, -ы — его)
осы түр — этот вид
(түр — вид, вид животного)
негізгі мекен — основное место обитания
(негізгі — основной, мекен — место)
әлемдегі — в мире
(әлем — мир, -дегі — местный аффикс)
көбі — большинство
(көп — много)
дәл осында — именно здесь
(дәл — точно, осында — здесь)
ұя салады — гнездится, строит гнездо (ұя – гнездо, салу – класть, строить)
саны азайып барады — численность уменьшается
(сан — количество, азаю — сокращаться, барады — идёт, продолжается)
табиғатта — в природе
(табиғат — природа, -та — местный падеж)
байқап қалу — случайно заметить
(байқау — заметить, қалу — случайно сделать)
үлкен сәттілік — большая удача
(үлкен — большой, сәттілік — удача)
Скрыть словарь
📅 30-КҮН / 30-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
🤯 НЕЛІКТЕН БІЗ ТҮРЛІ АНКЕТА МЕН ФОРМАЛАРДЫ ТОЛТЫРУДЫ ҰНАТПАЙМЫЗ?
ПОЧЕМУ МЫ НЕ ЛЮБИМ ЗАПОЛНЯТЬ АНКЕТЫ И ФОРМЫ?
📌 Глагол дня: толтыру – заполнять
Біз өмір бойы түрлі құжаттарды толтырамыз.
Мы на протяжении жизни заполняем разные документы.
Өтініш, анкета, түйіндеме, сауалнама, жеткізу мекенжайы, банкке өтінім — осындай құжаттарды толтыруға тура келеді.
Заявления, анкеты, резюме, опросы, адреса доставки, банковские заявки — всё это приходится заполнять.
Бұл бізге ұнамайды.
Нам это не нравится.
Бірақ не себептен екенін ойланып көрдіңіз бе?
Но вы задумывались, почему?
Біріншіден, бұл көп уақыт алады.
Во-первых, это занимает много времени.
Кейбір деректерді қайта-қайта жазуға тура келеді.
Некоторые данные приходится вводить снова и снова.
Екіншіден, маңызды құжатта қате кетіп қала ма деп қорқамыз.
Во-вторых, боимся ошибиться — особенно в важных документах.
Үшіншіден, техникалық қиындықтар пайда болады: сайт ашылмайды, ЭЦҚ сұрайды, интернет баяулайды немесе форма жоғалады.
В-третьих, возникают технические трудности: сайт не открывается, требуют ЭЦП, интернет тормозит или форма исчезает.
Кейде не үшін толтырып жатқанымызды өзіміз де түсінбей қаламыз.
Иногда и сами не понимаем, зачем вообще всё это заполняем.
Толтырып біткен соң, бәрін қайтадан бастау керек деп сұрайды — сол кезде шынымен ашуланасың.
А когда уже всё заполнил, просят начать заново — и это действительно раздражает.
Осындай нәрселер жүйкеңді жұқартып, көңіл-күйіңді бұзады.
Всё это выматывает и портит настроение.
Сол себептен көп адам формалардан қашады.
Поэтому многие стараются избегать форм.
Ал сіз ше?
А вы?
Сіз қандай құжатты толтырғыңыз келмейді?
Какой документ вам не хочется заполнять?
📘 ГРАММАТИКА: ҚАЖЕТТІЛІК ФОРМАСЫ | ФОРМА НЕОБХОДИМОСТИ: -уға / -уге тура келу
📍 Пример из текста
Кейбір деректерді қайта-қайта жазуға тура келеді.
Некоторые данные приходится вводить снова и снова.
🔎 Что это такое?
Конструкция -ға / -ге тура келу означает, что человеку приходится или придётся что-то делать.
Выражает вынужденность, необходимость действия.
🛠 Как образуется?
- Основа глагола
- Суффикс -ға / -ге
- Глагол тура келу (в нужной форме)
📄 Примеры глагольной части:
жазуға, баруға, күтуге, айтуға, түсіндіруге
🕓 Формы по времени
▪️ тура келеді (настоящее или ближайшее будущее) — приходится / придётся
▪️ тура келді (прошедшее) — пришлось
▪️ тура келетін болады (отдалённое или подчёркнутое будущее) — придётся
▪️ тура келеді екен (удивление или открытие) — оказывается, приходится
▪️ тура келетін сияқты (предположение) — кажется, придётся
✍️ Примеры в предложениях
- Ауа райы нашар болғандықтан, үйде отыруға тура келді.
Из-за плохой погоды пришлось остаться дома.
- Жиынды кейінге қалдыруға тура келеді.
Придётся отложить собрание.
- Емтиханға дайындалу үшін көп оқуға тура келді.
Чтобы подготовиться к экзамену, пришлось много учиться.
- Ертең қайта баруға тура келетін болады.
Завтра придётся пойти снова.
- Бұл ережені түсіндіруге тура келеді екен.
Оказывается, это правило приходится объяснять.
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
неліктен — почему
(синоним слова неге)
біз — мы
түрлі — различные, разные
(түр — вид, тип)
анкета — анкета
мен — и
формалар — формы
(форма — форма, -лар — множественное число)
толтыруды — заполнение (винит. падеж от толтыру)
ұнатпаймыз — не любим
(ұнату — любить, -паймыз — отрицание, «мы»)
өмір бойы — всю жизнь
(өмір — жизнь, бойы — на протяжении)
құжаттарды — документы (винит. падеж)
(құжат — документ)
толтырамыз — заполняем
(толтыру — заполнять, -мыз — мы)
өтініш — заявление
анкета — анкета (повторно)
түйіндеме — резюме
сауалнама — опрос
жеткізу мекенжайы — адрес доставки
(жеткізу — доставка, мекенжай — адрес)
банкке өтінім — заявка в банк
(банкке — в банк, өтінім — заявка)
осындай — такие
құжаттарды — документы (повторно, винит. падеж)
толтыруға тура келеді — приходится заполнять
(тура келеді — приходится, толтыру — заполнять)
бұл — это
бізге — нам
ұнамайды — не нравится
(ұнау — нравиться, -майды — отрицание)
бірақ — но
не себептен — по какой причине
(не — что, себеп — причина)
екенін — что это (винит. падеж от екен)
ойланып көрдіңіз бе — вы задумывались?
(ойлану — задуматься, көру — попробовать, -діңіз бе — вы + вопрос)
біріншіден — во-первых
бұл — это (повторно)
көп уақыт — много времени
(уақыт — время)
алады — занимает
(алу — брать, занимать)
кейбір деректерді — некоторые данные (винит. падеж)
(кейбір — некоторые, дерек — данные)
қайта-қайта — снова и снова
жазуға тура келеді — приходится писать
(жазу — писать, тура келеді — приходится)
екіншіден — во-вторых
маңызды құжат — важный документ
(маңызды — важный, құжат — документ)
қате кетіп қала ма — вдруг произойдёт ошибка
(қате кету — ошибиться, қалу — случайно, -ма — вопрос)
деп қорқамыз — боимся, что
(қорқу — бояться)
үшіншіден — в-третьих
техникалық қиындықтар — технические трудности
(техникалық — технический, қиындық — трудность)
пайда болады — появляются
(пайда болу — появиться)
сайт ашылмайды — сайт не открывается
(ашылу — открываться, -майды — отрицание)
ЭЦҚ сұрайды — требует ЭЦП
(ЭЦҚ — электронная цифровая подпись, сұрау — требовать)
интернет баяулайды — интернет замедляется
(баяу — медленный, баяулау — замедляться)
немесе — или
форма жоғалады — форма исчезает
(жоғалу — исчезать)
кейде — иногда
не үшін — зачем
толтырып жатқанымызды — то, что мы заполняем
(толтыру — заполнять, -п жатқанымыз — то, что мы сейчас делаем)
өзіміз де — даже мы сами
(өзіміз — мы сами, де — тоже)
түсінбей қаламыз — вдруг не понимаем
(түсіну — понимать, қалу — случайно)
толтырып біткен соң — после того, как заполнил
(біту — закончить, -кен соң — после)
бәрін — всё (винит. падеж)
қайтадан бастау керек — надо начать заново
(қайтадан — снова, бастау — начинать, керек — нужно)
деп сұрайды — говорят, что нужно / просят
(сұрау — спрашивать)
сол кезде — в этот момент
шынымен — действительно
ашуланасың — раздражаешься
(ашулану — раздражаться, сердиться, -сың — ты)
осындай нәрселер — такие вещи
(нәрсе — вещь)
жүйкеңді жұқартып — изматывает нервы
(жүйке — нерв, жұқару — истончаться, -ңді — твой)
көңіл-күйіңді бұзады — портит настроение
(көңіл-күй — настроение, бұзу — портить)
сол себептен — поэтому
(себеп — причина)
көп адам — много людей
формалардан қашады — избегают форм
(форма — форма, -дан — из / от, қашу — избегать)
ал сіз ше — а вы?
(ше — частица типа «а...?»)
қандай құжатты — какой документ (винит. падеж)
толтырғыңыз келмейді — вы не хотите заполнять
(толтыру — заполнять, -ғыңыз келмейді — не хотите)
Скрыть словарь
📅 31-КҮН / 31-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
🗓 ЖОСПАР БОЛСА — БӘРІНЕ ҮЛГЕРЕСІҢ!
ЕСЛИ ЕСТЬ ПЛАН — ВСЁ УСПЕЕШЬ!
📌 Глагол дня: жоспарлау – планировать
Кейде «уақытым жоқ», «үлгермеймін» деп сылтау табамыз.
Иногда мы оправдываемся: «Нет времени», «Не успеваю».
Бірақ шын мәнінде мәселе уақыттың жетіспеушілігінде емес, жоспардың жоқтығында.
Но на самом деле проблема не в нехватке времени, а в отсутствии плана.
Күніңді дұрыс жоспарласаң, бәріне де үлгеруге болады.
Если правильно спланируешь день — можно всё успеть.
Жоспарлау — бұл уақытыңды бағалау, және өзіңе жауапкершілік алу.
Планирование — это ценить своё время а также брать ответственность на себя.
Бүкіл күннің бағытын айқындау үшін таңертеңгі бес минутыңды бөл.
Потрать 5 минут утром, чтобы расставить приоритеты на день.
Бұл — миыңды босатып, күшіңді маңызды нәрселерге жұмсауға мүмкіндік береді.
Это разгружает мозг и позволяет направить силы на важное.
Жоспар нақты мақсат қоюға, қажетсіз істерден арылуға көмектеседі.
План помогает ставить чёткие цели и избавляться от лишнего.
Жоспарсыз күн — белгілерсіз жол сияқты: қайда бара жатқаныңды өзің де білмейсің.
День без плана — как дорога без указателей: сам не знаешь, куда едёшь.
Ал жоспарланған күн — сенімді, жинақы, нәтижелі күн.
А запланированный день — уверенный, собранный и продуктивный.
Аптасына бір рет, мысалы, жексенбі күні 10 минут уақытыңды бөліп, келесі аптаның жоспарын жазып қой да осындай әрекетті әдетке айналдыр.
Раз в неделю, например в воскресенье, выделив 10 минут своего времени, запиши план на следующую неделю и возьми такую деятельность в привычку.
Бүгіннен баста — бұл қиын емес, бірақ пайдасы көп.
Начни с сегодняшнего дня — это несложно, но очень полезно.
📘 ГРАММАТИКА: ҚАТЫСЫМ ЕСІМ — ОТГЛАГОЛЬНОЕ СУЩЕСТВИТЕЛЬНОЕ
🔹 Пример из текста:
Жоспарсыз күн — белгілерсіз жол сияқты: қайда бара жатқаныңды өзің де білмейсің.
День без плана — как дорога без указателей: сам не знаешь, куда едёшь.
(Дословно: ты даже сам не знаешь того, куда ты идёшь)
🧠 Қатысым есім — это отглагольное существительное с притяжательным окончанием.
Оно выражает действие как объект и отвечает на вопрос что? (то, что ты сделал, то, как ты сделал, то, что ты сказал и т.д.)
🔧 Образуется из глагола с помощью:
- аффикса причастия прошедшего времени -ған / -ген / -қан / -кен
- притяжательного окончания (тәуелдік жалғауы) — указывает на «владельца» действия (мой, твой, его и т.п.)
- падежного окончания — в данном примере винительного падежа (-ды / -ді), но другие падежи тоже используются.
🧾 ПРИМЕРЫ С ПРЕДЛОЖЕНИЯМИ
- Сенің мектепке барғаныңды бәрі білді.
Все знали, что ты пошёл в школу.
- Жиналыста қалай сөйлегеніңді естідім.
Я слышал, как ты говорил на собрании.
- Фильмді көргеніңді достарың айтты.
Друзья сказали, что ты смотрел фильм.
- Не істегеніңді маған түсіндірші.
Объясни мне, что ты сделал.
- Сабақты жақсы оқығаныңды мұғалім мақтады.
Учитель похвалил, как хорошо ты учился.
- Әніңді тыңдағаныңды байқадым.
Я заметил, что ты слушал песню.
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
кейде — иногда
уақытым жоқ — у меня нет времени
(уақыт — время, -ым — моё, жоқ — нет)
үлгермеймін — не успеваю
(үлгеру — успевать, -меймін — я не…)
деп сылтау табамыз — говорим как отговорку
(деп — говоря, сылтау — отговорка, табу — находить, -мыз — мы)
бірақ — но
шын мәнінде — на самом деле
(шын — истинный, мән — смысл)
мәселе — проблема, вопрос
уақыттың жетіспеушілігі — нехватка времени
(уақыт — время, жетіспеу — недоставать)
жоспардың жоқтығы — отсутствие плана
(жоспар — план, жоқ — нет, -тық — абстрактное существительное)
күніңді — твой день (винит. падеж)
(күн — день, -іңді — твой)
дұрыс — правильно, правильный
жоспарласаң — если спланируешь
(жоспарлау — планировать, -саң — если ты)
бәріне де — всему, всё
(бәрі — всё, -не — дательно-направительный падеж)
үлгеруге болады — можно успеть
(үлгеру — успеть, болады — можно)
жоспарлау — планирование
бұл — это
уақытыңды — своё время (винит. падеж)
(уақыт — время, -ыңды — твоё, винит.)
бағалау — оценивать, ценить
және — и
өзіңе — себе
(өз — сам, -іңе — тебе)
жауапкершілік алу — брать ответственность
(жауапкершілік — ответственность, алу — брать)
бүкіл — весь, целиком
күннің бағытын — направление дня (винит. падеж)
(бағыт — направление)
айқындау үшін — чтобы определить
(айқындау — определить, уточнить, үшін — для того чтобы)
таңертеңгі — утренний
(таңертең — утро, -гі — прилагат. аффикс)
бес минутыңды — свои 5 минут (винит. падеж)
(минут — минута, -ыңды — свои)
бөл — выдели (повелительное наклонение)
(бөлу — делить, выделять)
миыңды — свой мозг (винит. падеж)
(ми — мозг)
босатып — освободив
(босату — освобождать, -ып — деепричастие)
күшіңді — свою силу (винит. падеж)
(күш — сила)
маңызды нәрселерге — на важные вещи
(маңызды — важный, нәрсе — вещь)
жұмсауға — на то, чтобы направить
(жұмсау — тратить, направлять, -уға — дательно-направительный падеж)
мүмкіндік береді — даёт возможность
(мүмкіндік — возможность, беру — давать)
жоспар — план
нақты мақсат қоюға — чтобы ставить чёткие цели
(нақты — точный, мақсат — цель, қою — ставить)
қажетсіз істерден — от ненужных дел
(қажетсіз — ненужный, іс — дело, -ден — от)
арылуға көмектеседі — помогает избавиться
(арылу — освободиться, көмектесу — помогать)
жоспарсыз күн — день без плана
(-сыз — без)
белгілерсіз жол сияқты — как дорога без указателей
(белгі — знак, жол — дорога, сияқты — как)
қайда бара жатқаныңды — куда ты едешь (винит. падеж)
(бару — идти, жатқан — текущий процесс, -ыңды — твой)
өзің де — и ты сам
(өзің — ты сам)
білмейсің — не знаешь
(білу — знать)
жоспарланған күн — запланированный день
(жоспарлану — быть запланированным)
сенімді — уверенный
жинақы — собранный
нәтижелі — результативный, продуктивный
аптасына бір рет — раз в неделю
(апта — неделя, -сына — в течение, бір рет — один раз)
мысалы — например
жексенбі күні — в воскресенье
(жексенбі — воскресенье, күні — день)
10 минут уақытыңды бөліп — выделив 10 минут своего времени
(уақыт — время, -ыңды — своё, бөлу — выделить)
келесі аптаның жоспарын — план на следующую неделю (винит. падеж)
(келесі — следующий, апта — неделя, жоспар — план)
жазып қой — запиши и отложи
(жазу — писать, қою — положить, в этом контексте — сделать и оставить)
осындай әрекетті — такое действие (винит. падеж)
(әрекет — действие, осындай — такое)
әдетке айналдыр — преврати в привычку
(әдет — привычка, айналдыру — превратить)
бүгіннен баста — начни с сегодняшнего дня
(бүгін — сегодня, -нен — от, бастау — начинать)
бұл қиын емес — это несложно
(қиын — трудный, емес — не)
бірақ пайдасы көп — но пользы много
(пайда — польза, -сы — её, көп — много)
Скрыть словарь
📅 32-КҮН / 32-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
🚒 ҚАЗАҚСТАН ҚҰТҚАРУШЫЛАРЫ: ОТҚА ДА, СУҒА ДА ТҮСЕТІН ЕРЛЕР
СПАСАТЕЛИ КАЗАХСТАНА: ТЕ, КТО ИДУТ И В ОГОНЬ, И В ВОДУ
📌 Глагол дня: құтқару – спасать
Құтқарушылар — күні-түні кез келген жағдайда көмекке келетін ержүрек мамандар.
Спасатели — это смелые специалисты, которые приходят на помощь в любое время суток.
Олар өрт, су тасқыны, жер сілкінісі, жол апаты секілді төтенше жағдайларда адам өмірін сақтап қалуға тырысады.
Они стараются спасти жизни людей при пожарах, наводнениях, землетрясениях, автокатастрофах.
Қирандының астынан адам іздеу, биік ғимараттардан эвакуациялау, улы газ тараған жерлерде жұмыс істеу — бұның бәрі олардың күнделікті міндеті.
Поиск людей под завалами, эвакуация с высотных зданий, работа в зонах утечки газа — всё это их ежедневная обязанность.
Құтқарушы болу үшін оларға арнайы оқу курсынан өтіп, физикалық және психологиялық сынақтардан өту қажет.
Чтобы стать спасателем им нужно пройти специальное обучение и сдать физические и психологические тесты.
Тек осы дайындықтан кейін ғана оларға нағыз құтқару операцияларына қатысуға рұқсат беріледі.
Только после такой подготовки им разрешается участвовать в настоящих спасательных операциях.
2025 (Екі мың жиырма бес ) жылы Қазақстанда құтқарушылар 500-ден (бес жүзден) астам адам өмірін сақтап қалды.
В 2025 году в Казахстане спасатели спасли более 500 человеческих жизней.
Мысалы, Алматы облысында мамыр айында 20-ға (жиырмаға) жуық адам әртүрлі жағдайда құтқарылды.
Например, в Алматинской области только в мае было спасено около 20 человек в разных ситуациях.
Ерлік көрсеткен құтқарушылар «Ерлігі үшін» медаліне, арнайы төсбелгілерге ие болып алғыс хаттармен марапатталады.
Спасателям, проявившим героизм, присваиваются медали «За отвагу», почётные знаки и награждаются благодарственными письмами.
📘 ГРАММАТИКА: ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС — СТРАДАТЕЛЬНЫЙ ЗАЛОГ
📝 Пример из текста
марапатталады — награждаются
Құтқарушылар «Ерлігі үшін» медаліне, арнайы төсбелгілерге ие болып, алғыс хаттармен марапатталады.
📑 Ырықсыз етіс — это страдательный залог, при котором действие совершается над субъектом, а исполнитель действия не указывается или не важен.
- Подлежащее не выполняет действие, а испытывает его на себе.
- На русский язык чаще всего переводится как:
«был спасён», «награждаются», «переведены» и т.д.
⚙️ Схема образования
- Возьми основу переходного глагола
- Добавь суффикс страдательного залога:
-л, -ыл, -іл, или ын, -ін, если основа глагола заканчивается на л.
(выбор зависит от фонетики слова и гармонии гласных)
- Добавь окончание времени:
-ды / -ді — прошедшее
-ады / -еді — настоящее/будущее
🛠 Примеры образования
🔸 құтқару (спасать) → құтқарыл → құтқарылды — был спасён
🔸 марапаттау (награждать) → марапаттал → марапатталады — награждаются
🔸 беру (давать) → беріл → беріледі — предоставляется
✔️ Примеры в предложениях
🔸 Бала өрттен құтқарылды.
Ребёнок был спасён из пожара.
🔸 Құтқарушылар марапатталады.
Спасатели награждаются.
🔸 Рұқсат арнайы дайындықтан кейін ғана беріледі.
Разрешение даётся только после специальной подготовки.
🔸 Мақала қазақ тіліне аударылды.
Статья была переведена на казахский язык.
🔸 Тапсырма уақытында орындалды.
Задание было выполнено вовремя.
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
Қазақстан құтқарушылары — спасатели Казахстана
(Қазақстан — Казахстан, құтқарушы — спасатель, -лары — множественное число и принадлежность)
отқа да, суға да — и в огонь, и в воду
(от — огонь, су — вода, -қа / -ға — в, да — тоже, и)
түсетін — спускающийся, входящий (причастие от түсу)
ерлер — мужчины, герои
(ер — мужчина, герой)
құтқарушылар — спасатели
(құтқару — спасать, -шы — суффикс профессии, -лар — множественное число)
күні-түні — день и ночь, круглосуточно
(күн — день, түн — ночь)
кез келген жағдайда — в любой ситуации
(кез келген — любой, жағдай — ситуация)
көмекке келетін — приходящие на помощь
(көмек — помощь, келу — приходить)
ержүрек — смелый, храбрый
мамандар — специалисты
(маман — специалист)
олар — они
өрт — пожар
су тасқыны — наводнение
(су — вода, тасқын — поток, паводок)
жер сілкінісі — землетрясение
(жер — земля, сілкіну — трястись)
жол апаты — дорожно-транспортное происшествие
(жол — дорога, апат — катастрофа)
секілді — как, наподобие
(синоним слова сияқты)
төтенше жағдайлар — чрезвычайные ситуации
(төтенше — чрезвычайный, жағдай — ситуация)
адам өмірін — человеческую жизнь (винит. падеж)
(адам — человек, өмір — жизнь)
сақтап қалуға тырысады — стараются спасти
(сақтау — сохранять, қалу — остаться, тырысу — стараться)
қирандының астынан — из-под завалов
(қиранды — завал, обломки, асты — низ, -нан — из)
адам іздеу — искать человека
(адам — человек, іздеу — поиск)
биік ғимараттардан — с высотных зданий
(биік — высокий, ғимарат — здание)
эвакуациялау — эвакуировать
улы газ тараған жерлерде — в местах утечки ядовитого газа
(улы — ядовитый, газ — газ, тарау — распространяться, жер — место)
жұмыс істеу — работать
(жұмыс — работа, істеу — делать)
бұның бәрі — всё это
(бұл — это, -ның — род. падеж, бәрі — всё)
күнделікті міндеті — его ежедневная обязанность
(күнделікті — ежедневный, міндет — обязанность)
құтқарушы болу үшін — чтобы стать спасателем
(болу — быть)
оларға — им
(олар — они, -ға — дательный падеж)
арнайы оқу курсынан — с курса специальной подготовки
(арнайы — специальный, оқу курсы — учебный курс)
өтіп — пройдя (деепричастие от өту)
физикалық және психологиялық сынақтардан — физические и психологические испытания (исходный падеж)
(физикалық — физический, психологиялық — психологический, сынақ — тест, испытание)
өту қажет — необходимо пройти
(өту — пройти, қажет — нужно)
тек осы дайындықтан кейін — только после этой подготовки
(дайындық — подготовка, кейін — после)
оларға — им
нағыз құтқару операцияларына — к настоящим спасательным операциям
(нағыз — настоящий, құтқару — спасение, операция — операция)
қатысуға рұқсат беріледі — разрешается участвовать
(қатысу — участвовать, рұқсат — разрешение, беріледі — даётся)
2025 жылы — в 2025 году
(жыл — год)
Қазақстанда — в Казахстане
құтқарушылар — спасатели (повтор)
бес жүзден астам адам — более 500 человек
(бес жүз — 500, -ден астам — более чем, адам — человек)
өмірін сақтап қалды — спасли жизни
(өмір — жизнь, сақтап қалу — спасти)
мысалы — например
Алматы облысында — в Алматинской области
(облыс — область)
мамыр айында — в мае
(мамыр — май, ай — месяц)
жиырмаға жуық адам — около двадцати человек
(жиырма — двадцать, -ға жуық — около)
әртүрлі жағдайда — в разных ситуациях
(әртүрлі — различные, жағдай — ситуация)
құтқарылды — были спасены
(құтқару — спасать, страдательный залог)
ерлік көрсеткен құтқарушылар — спасатели, проявившие героизм
(ерлік — героизм, көрсету — показать)
«Ерлігі үшін» медаліне — к медали «За отвагу» (дательно-направительный падеж)
(ерлік — отвага, үшін — за)
арнайы төсбелгілерге — к почётным нагрудным знакам
(төсбелгі — значок, арнайы — специальный)
ие болып — став обладателем
(ие болу — получить, стать владельцем)
алғыс хаттармен — с благодарственными письмами
(алғыс — благодарность, хат — письмо, -мен — с)
марапатталады — награждаются
(марапаттау — награждать)
Скрыть словарь
📅 33-КҮН / 33-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
✅ БӘРІ ДЕ ӨЗІҢЕ БЕРГЕН КІШКЕНТАЙ УӘДЕЛЕРДІ ОРЫНДАУДАН БАСТАЛАДЫ.
ВСЁ НАЧИНАЕТСЯ С ВЫПОЛНЕНИЯ МАЛЕНЬКИХ ОБЕЩАНИЙ САМОМУ СЕБЕ.
📌 Глагол дня: орындау – выполнять
Кейде өзіңе берген уәдені орындау қиын.
Иногда выполнить обещание себе бывает трудно.
Басқалар бізге берген уәдені ұмытпаймыз, ал өзімізге келгенде жұмсарып кетеміз.
Обещания, данные нам другими, мы не забываем, а к себе относимся снисходительно.
«Ертең ерте тұрам», «Бүгін жаттығу жасаймын» дейміз, бірақ орындамаймыз.
Говорим: «Завтра встану пораньше», «Сегодня позанимаюсь», но не выполняем.
Себебі өзімізге жеңілдік жасаймыз.
Потому что даём себе поблажки.
Бұл ішкі тәртібімізді бұзады.
Это подрывает внутреннюю дисциплину.
Брайан Трейси айтқандай: «Өзіңе берген уәдені орындасаң — өзіңді құрметтей бастайсың».
Как сказал Брайан Трейси: «Если выполняешь обещание себе — начинаешь уважать себя».
Бұл сөзде шындық бар. Өз сөзіңе берік болу – өзіңе деген сенімді арттырады.
В этих словах есть правда. Быть верным своему слову — укрепляет веру в себя.
Уәде – жай ғана сөз емес, бұл ішкі келісім.
Обещание — это не просто слова, это внутренний договор.
Оны бұзу – ішкі беделіңді әлсіретеді.
Нарушить его — значит ослабить собственный авторитет.
Сен өз сөзіңе сенбесең – басқа кім оған сенеді?
Если ты сам не веришь своему слову — кто тогда поверит?
Сондықтан өз сөзіңді орындау – өзіңе қарай көпір салумен бірдей.
Поэтому выполнять своё слово — это как строить мост к себе.
Уәдені орындау арқылы тәртіп пен өз-өзіңді бақылау дамиды.
Через выполнение обещаний развиваются дисциплина и самоконтроль.
Өзіңе сенсең, әр қадамың нақты әрі нық болады.
Если веришь в себя — каждый шаг будет точным и уверенным.
📘 ГРАММАТИКА: ҰҚСАСТЫҚ МӘНДІ КӨСЕМШЕ
Форма глагола, выражающая сходство или ссылку на чьи-то слова
✅ ПРИМЕР ИЗ ТЕКСТА
Брайан Трейси айтқандай:
«Өзіңе берген уәдені орындасаң — өзіңді құрметтей бастайсың».
Перевод: Как сказал Брайан Трейси:
«Если выполняешь обещание себе — начинаешь уважать себя».
🔧 Ұқсастық мәнді көсемше — это форма глагола с аффиксами
-ған / -ген / -қан / -кен + -дай / -дей / -тай / -тей, которая выражает уподобление.
🔹 В зависимости от контекста она может означать:
— Сравнение — «как будто», «словно»
— Ссылку на источник — «по словам...», «как сказал...»
📌 Форма одна и та же, но значение определяется контекстом:
— если в предложении указан автор / собеседник / источник — это ссылка
— если описано ощущение, поведение, стиль — это сравнение
📑 ПРИМЕРЫ:
Ол жылағандай болды.
Он как будто заплакал.
(сравнение)
Досым ескерткендей, бұл жер шынымен тыныш екен.
Как предупреждал мой друг, здесь действительно спокойно.
(ссылка)
Жаңбыр жауғандай көрінді.
Показалось, как будто идёт дождь.
(сравнение)
Әкем түсіндіргендей, адам уәдесінде тұруы керек.
Как объяснил отец, человек должен держать слово.
(ссылка)
Қорыққандай қарап қалды.
Он застыл, как будто испугался.
(сравнение)
Мұғалім жазғандай, бұл ереже өте маңызды.
Как написал учитель, это правило очень важное.
(ссылка)
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
бәрі де — всё, всё же
(бәрі — всё, де — частица усиления)
өзіңе — себе
(өз — сам, -іңе — тебе)
берген — дал (причастие прош. времени от беру)
кішкентай уәделерді — маленькие обещания (винит. падеж)
(кішкентай — маленький, уәде — обещание)
орындаудан — от выполнения
(орындау — выполнять, -дан — исходный падеж)
басталады — начинается
(басталу — начинаться)
кейде — иногда
өзіңе — себе (повтор)
берген уәдені — обещание, данное себе (винит. падеж)
(уәде — обещание)
орындау — выполнять
қиын — трудно
басқалар — другие
(басқа — другой, -лар — мн. число)
бізге — нам
(біз — мы)
берген уәдені — обещание, данное (нам) (повтор, винит. падеж)
ұмытпаймыз — не забываем
(ұмыту — забывать, -маймыз — отрицание + мы)
ал — а (противительное слово)
өзімізге — к себе
(өзіміз — мы сами, -ге — дательный падеж)
келгенде — когда доходит до
(келу — приходить, -генде — когда…)
жұмсарып кетеміз — становимся мягкими, снисходительными
(жұмсару — смягчаться, кету — уходить, здесь: становиться)
ертең ерте тұрам — завтра рано встану
(ертең — завтра, ерте — рано, тұру — вставать)
бүгін жаттығу жасаймын — сегодня позанимаюсь
(бүгін — сегодня, жаттығу — упражнение, жасау — делать)
дейміз — говорим
(деу — говорить, -міз — мы)
бірақ — но
орындамаймыз — не выполняем
(орындау — выполнять, -маймыз — отрицание + мы)
себебі — потому что
өзімізге — себе (повтор)
жеңілдік жасаймыз — делаем поблажку
(жеңілдік — поблажка, жасау — делать)
бұл — это
ішкі тәртібімізді — нашу внутреннюю дисциплину (винит. падеж)
(ішкі — внутренний, тәртіп — порядок, дисциплина)
бұзады — разрушает
(бұзу — нарушать, разрушать)
Брайан Трейси — Брайан Трейси (имя)
айтқандай — как сказал
(айту — сказать, -қандай — как сказавший)
өзіңе берген уәдені орындасаң — если выполняешь обещание себе
(орындау — выполнять, -саң — если ты)
өзіңді — себя (винит. падеж)
құрметтей бастайсың — начинаешь уважать
(құрметтеу — уважать, бастау — начинать, -сың — ты)
бұл сөзде — в этих словах
(сөз — слово, -де — местный падеж)
шындық бар — есть правда
(шындық — правда, истина)
өз сөзіңе — своему слову
(сөз — слово, -іңе — твоё, дательный падеж)
берік болу — быть твёрдым, стойким
(берік — прочный, твёрдый, болу — быть)
өзіңе деген сенімді — веру в себя
(сенім — вера, доверие, өзіңе деген — к себе)
арттырады — увеличивает, укрепляет
(арттыру — усиливать)
уәде — обещание
жай ғана сөз емес — не просто слово
(жай — просто, ғана — только, емес — не)
ішкі келісім — внутреннее соглашение
(ішкі — внутренний, келісім — договор, согласие)
оны — его (винит. падеж от ол)
бұзу — нарушать
ішкі беделіңді — твой внутренний авторитет (винит. падеж)
(бедел — авторитет)
әлсіретеді — ослабляет
(әлсірету — ослаблять)
сен — ты
өз сөзіңе — своему слову (повтор)
сенбесең — если не веришь
(сену — верить, -бесең — если не…)
басқа кім — кто другой
оған — в него, ему
(ол — он, -направление)
сенеді — верит
(сену — верить)
сондықтан — поэтому
өз сөзіңді орындау — выполнение своего слова
(орындау — выполнять)
өзіңе қарай — в сторону себя
(қарай — к, в сторону)
көпір салумен бірдей — как строить мост
(көпір — мост, салу — строить, -мен бірдей — как…)
уәдені орындау арқылы — через выполнение обещания
(арқылы — посредством, через)
тәртіп пен өз-өзіңді бақылау — дисциплина и самоконтроль
(тәртіп — порядок, бақылау — контроль)
дамиды — развиваются
(даму — развиваться)
өзіңе сенсең — если веришь в себя
(сену — верить, -сең — если ты)
әр қадамың — каждый твой шаг
(қадам — шаг)
нақты әрі нық болады — будет точным и уверенным
(нақты — точный, нық — твёрдый, уверенный)
Скрыть словарь
📅 34-КҮН / 34-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
🛠 ШЕБЕРХАНАДА БОЛҒАН ДИАЛОГ
ДИАЛОГ В МАСТЕРСКОЙ ПО РЕМОНТУ
📌 Глагол дня: жөндеу – ремонтировать
– Сәлеметсіз бе! Сіз Samsung теледидарларын жөндейсіз бе?
– Здравствуйте! Вы ремонтируете телевизоры Samsung?
– Иә, әрине. Не болып қалды?
– Да, конечно. Что случилось?
– Мен шкафқа жәшік қойып жатқанда теледидарды итеріп қалдым. Ол экран жағымен құлап түсті. Енді бір сызық пайда болды.
– Я ставил ящик на шкаф и случайно задел телевизор. Он упал экраном вниз. Теперь появилась полоска.
– Жарайды, көрейік. Алып келдіңіз бе?
– Хорошо, давайте посмотрим. Вы его принесли?
– Иә, көлікте. Қазір алып келемін. Міне, теледидар.
– Да, в машине. Сейчас принесу. Вот телевизор.
– Жақсы, 20 минуттай күте тұрыңыз.
– Хорошо, подождите минут 20.
(20 минуттан кейін)
(Через 20 минут)
– Қарадық. Экран жөндеуге жатпайды, оны ауыстыру керек. Бағасы — 120 мың теңге.
– Мы посмотрели. Экран не подлежит ремонту, его нужно заменить. Стоимость — 120 тысяч тенге.
– Ойбай, арзан емес екен. Жарайды, келісемін. Жөндеген соң кепілдік бар ма?
– Ого, недёшево. Ладно, согласен. Есть ли гарантия после ремонта?
– Иә, тек ауыстырылған бөлшекке ғана. Мерзімі — 6 ай.
– Да, только на заменённую деталь. Срок — 6 месяцев.
– Жақсы. Төлеуге дайынмын.
– Хорошо. Готов оплатить.
– Теледидарды қалдырып, жөндеу ақысының жартысын төлеңіз. Бір аптадан кейін жөнделіп дайын тұрады.
– Оставьте телевизор, оплатите половину стоимости ремонта. Через неделю он будет готов и отремонтирован.
– Қалай төлесем болады?
– Как я могу оплатить?
– Карта немесе қолма-қол ақшамен. Құжат береміз.
– Картой или наличными. Документ выдадим.
– Міне, қолма-қол ақшамен төлеп жатырмын. Бір аптадан кейін келемін. Жақсылап жөндеп беріңіз!
– Вот, оплачиваю наличными. Приду через неделю. Пожалуйста, хорошо отремонтируйте!
– Рахмет! Сау болыңыз!
– Спасибо! До свидания!
📘 ГРАММАТИКА: ВРЕМЕННЫЕ КОНСТРУКЦИИ В КАЗАХСКОМ ЯЗЫКЕ
📌 Несколько примеров из текста:
20 минуттай күте тұрыңыз.
Подождите около 20 минут.
Бір аптадан кейін жөнделіп дайын тұрады.
Через неделю он будет готов.
❓Какие ещё часто используемые временные конструкции есть в казахском языке? Давайте разберём!
🟦 -дан кейін / -ден кейін / -тан кейін / -тен кейін
Перевод: после / через
Сабақтан кейін үйге барамын.
После урока я пойду домой.
📄 Используется после существительных или глаголов в форме -ғаннан кейін для указания последовательности событий.
🟦 -ға дейін / -ге дейін / -қа дейін / -ке дейін
Перевод: до (какого-либо времени или места)
Сағат төртке дейін жұмыс істеймін.
Я работаю до четырёх часов.
📄 Ставится после объекта или времени, к которому приближается действие.
🟦 -тай / -тей / -дай / -дей
Перевод: примерно, около
Бір сағаттай күттік.
Ждали около часа.
📄 Присоединяется к числительным, указывает примерное количество времени, веса и т.д.
🟦 Қазір
Перевод: сейчас
Мен қазір барамын.
Я сейчас иду.
🟦 Біраздан соң
Перевод: спустя некоторое время
Біраздан соң жаңбыр жауды.
Через некоторое время пошёл дождь.
📄 Сложное наречие. Состоит из біраз (немного) + -дан соң (после).
🟦 Ертең / Бүгін / Кеше / Таңертең / Түсте / Кешке
Перевод: завтра / сегодня / вчера / утром / в обед / вечером
Ертең кездесеміз.
Завтра встретимся.
📓Ниже смотрите словарь временных конструкций
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
шеберханада — в мастерской
(шеберхана — мастерская, -да — местный падеж)
болған — который был, происходивший
(болу — быть, происходить)
диалог — диалог
сәлеметсіз бе — здравствуйте
(вежливая форма приветствия)
сіз — вы (вежл.)
Samsung теледидарларын — телевизоры Samsung (винит. падеж)
(теледидар — телевизор, -ларын — мн. число + винит.)
жөндейсіз бе — вы ремонтируете?
(жөндеу — ремонтировать, -сіз — вы, -бе — вопросит.)
иә — да
әрине — конечно
не болып қалды — что случилось?
(болу — происходить, қалу — остаться, неожиданно случиться)
мен — я
шкапқа — на шкаф
(шкап — шкаф, -қа — направление)
жәшік — ящик
қойып жатқанда — когда ставил
(қою — ставить, -ып жатқанда — в момент действия)
теледидарды — телевизор (винит. падеж)
итеріп қалдым — случайно толкнул
(итеріп — толкнув, қалу — остаться, здесь: случайно произошло, -дым — я)
ол — он
экран жағымен — экраном вниз
(экран — экран, жағы — сторона, -мен — творит. падеж)
құлап түсті — упал
(құлау — падать, түсу — спуститься, в связке — упасть вниз)
енді — теперь
бір сызық — одна полоска
(сызық — линия, черта)
пайда болды — появилась
(пайда болу — появиться)
жарайды — хорошо, ладно
көрейік — давайте посмотрим
(көру — смотреть, -ейік — давайте мы)
алып келдіңіз бе — вы принесли?
(алып келу — принести, -діңіз бе — вы + вопрос)
көлікте — в машине
(көлік — машина, -те — местный падеж)
қазір — сейчас
алып келемін — принесу
(алып келу — приносить, -емін — я)
міне — вот
жақсы — хорошо
жиырма минуттай — примерно двадцать минут
(жиырма — двадцать, -тай — около, примерно)
күте тұрыңыз — подождите немного
(күту — ждать, тұру — стоять, -ңыз — вежл. форма)
жиырма минуттан кейін — через двадцать минут
(-тан кейін — спустя, после)
қарадық — мы посмотрели
(қарау — смотреть, -дық — прош. время, мы)
экран жөндеуге жатпайды — экран не подлежит ремонту
(жөндеу — ремонтировать, жатпау — не подлежать)
оны — его (винит. падеж от ол)
ауыстыру керек — нужно заменить
(ауыстыру — заменить, керек — нужно)
бағасы — цена
(баға — цена, -сы — её)
жүз жиырма мың теңге — 120 тысяч тенге
(жүз — сто, жиырма — двадцать, мың — тысяча, теңге — тенге)
ойбай — ой!, ого! (эмоциональное восклицание)
арзан емес екен — оказывается, недёшево
(арзан — дешёвый, емес — не, -екен — оказывается)
келісемін — согласен
(келісу — соглашаться)
жөндеген соң — после ремонта
(жөндеу — ремонтировать, -ген соң — после)
кепілдік — гарантия
бар ма — есть?
(бар — есть, ма — вопрос)
тек — только
ауыстырылған бөлшекке ғана — только на заменённую деталь
(ауыстыру — заменить, бөлшек — деталь, ғана — лишь, только)
мерзімі — срок
(мерзім — срок, -і — его)
алты ай — шесть месяцев
(алты — шесть, ай — месяц)
төлеуге дайынмын — готов оплатить
(төлеу — платить, дайын — готов, -мын — я)
теледидарды қалдырып — оставив телевизор
(қалдыру — оставить)
жөндеу ақысының жартысын — половину стоимости ремонта
(ақы — плата, жартысы — половина)
төлеңіз — оплатите
(төлеу — платить, -ңіз — вежл. форма)
бір аптадан кейін — через одну неделю
(бір — один, апта — неделя, -дан кейін — после)
жөнделіп дайын тұрады — будет отремонтирован и готов
(жөнделу — быть отремонтированным, дайын — готовый, тұру — стоять)
қалай төлесем болады — как могу оплатить?
(қалай — как, төлеу — платить, -сем болады — если я… можно)
карта немесе қолма-қол ақшамен — картой или наличными
(немесе — или, қолма-қол — наличный, ақша — деньги, -мен — творит. падеж)
құжат береміз — дадим документ
(құжат — документ, беру — давать)
міне — вот
қолма-қол ақшамен төлеп жатырмын — оплачиваю наличными
(төлеу — платить, -п жатырмын — сейчас я это делаю)
жақсылап жөндеп беріңіз — хорошо отремонтируйте
(жақсылап — тщательно, хорошо, жөндеу — чинить, -ңіз — вежл. форма)
рахмет — спасибо
сау болыңыз — до свидания
(сау болу — быть здоровым, досл.: «будьте здоровы»)
📓 Словарь временных конструкций к уроку грамматики:
бір аптадан кейін — через неделю
бір айдан кейін — через месяц
бір жылдан кейін — через год
келесі жылы — в следующем году
осы жылы — в этом году
өткен жылы — в прошлом году
былтыр — в прошлом году (разговорный вариант)
арғы жылы — в позапрошлом году
осы аптада — на этой неделе
жақында — на днях / скоро
жақында кездесеміз — скоро увидимся
мүмкіндігінше тез арада — в кратчайшие сроки
мерзімінде орындалады — будет сделано в срок
қашан дайын болады? — когда будет готово?
мерзімі / соңғы мерзім / дедлайн — дедлайн, конечный срок
белгіленген уақытқа дейін — до установленного времени
дер кезінде — вовремя
уақыты келгенде — когда придёт время
уақыты жақындап қалды — время почти подошло
бүгін / кеше / ертең — сегодня / вчера / завтра
таңертең / түсте / кешке — утром / днём / вечером
(ертең)ге дейін — до (завтра)
біраздан соң — спустя некоторое время
(екі сағат) бұрын — (2 часа) назад
бұрыннан — давно
әзірге — пока что
жаңа ғана — только что
әлі — всё ещё
кейде — иногда
үнемі — постоянно, всегда
баяғыда — давно
қазірге дейін — до сих пор
сол кезде — в то время / в это время
болашақта — в будущем
Скрыть словарь
📅 35-КҮН / 35-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
📜 ХАБАРЛАУДЫҢ ТАРИХЫ: ЖАРШЫДАН ЭМОДЗИГЕ ДЕЙІН
ИСТОРИЯ СООБЩЕНИЙ: ОТ ГОНЦА ДО ЭМОДЗИ
📌 Глагол дня: хабарлау – сообщать
Мыңдаған жыл бұрын адамдар жаңалықты жаршылар арқылы хабарлаған, хат апарған шабандоздар далада шапқылаған, көгершіндер аспанда ұшып, хат жеткізген, ал орманда барабандар хабарландыру үшін дабыл қаққан.
Тысячи лет назад люди сообщали новости через гонцов, всадники с письмами скакали по степи, голуби летели в небе, доносили вести, а в джунглях били барабаны, чтобы сообщить тревожную весть.
Кейін адамдар қағазға хат жаза бастады, XIX ғасырда телеграф пен Морзе әліпбиі пайда болды.
Позже люди начали писать письма на бумаге, а в XIX веке появились телеграф и азбука Морзе.
XX ғасырда әлем телефон мен және SMS-пен танысты.
В XX веке мир познакомился с телефоном и SMS.
1992-ші жылы алғашқы «Merry Christmas» сөздерімен жіберілген SMS, бірінші мәтін хабарламасы деп жарияланды.
В 1992 году было отправлено первое SMS со словами «Merry Christmas», которое было объявлено первым текстовым сообщением.
2009 жылы WhatsApp пайда болғанымен, бәрі өзгере бастады.
В 2009 году появился WhatsApp, и всё начало меняться.
Қазір күніне 100 миллиардтан астам хабарлама жіберіледі: мессенджерлер мен әлеуметтік желілерде.
Сейчас ежедневно отправляется более 100 миллиардов сообщений — в мессенджерах и социальных сетях.
Біз сезім, жаңалық, дауыстық хабарламалармен бөлісеміз, бірақ бұл байланыстың ғасырлар бойы дамығанын аңғармаймыз.
Мы делимся чувствами, новостями, голосовыми сообщениями, но не замечаем, как эта связь развивалась веками.
Кеше біз қағазға хат жаздық, бүгін эмодзи мен гиф жібереміз. Ал ертең не болатынын біреу біле ме?
Вчера мы писали бумажные письма, сегодня отправляем эмодзи и гифки. А что будет завтра — кто знает?
📘 ГРАММАТИКА: Спряжение глагола «ХАБАРЛАУ» по временам и лицам:
📝 Давайте разберём, как спрягается глагол «хабарлау» (сообщать).
Формы образуются с помощью личных окончаний (–мын, –сың, –сыз...) и вспомогательных слов (жатыр, жоқ и др.).
🔷 БУДУЩЕЕ / НЕОПРЕДЕЛЁННОЕ ВРЕМЯ
Мен хабарлаймын (Я сообщу, сообщаю) / хабарламаймын (Я не сообщу, не сообщаю) / хабарлаймын ба? (Я сообщу? сообщаю?)
Сен хабарлайсың (Ты сообщишь, сообщаешь) / хабарламайсың / хабарлайсың ба?
Сіз хабарлайсыз (Вы сообщите, сообщаете) / хабарламайсыз / хабарлайсыз ба?
Біз хабарлаймыз (Мы сообщим, сообщаем) / хабарламаймыз / хабарлаймыз ба?
Сендер хабарлайсыңдар (Вы сообщите, сообщаете – неофиц.) / хабарламайсыңдар / хабарлайсыңдар ма?
Сіздер хабарлайсыздар (Вы сообщите, сообщаете – офиц.) / хабарламайсыздар / хабарлайсыздар ма?
Ол хабарлайды (Он/она сообщит, сообщает) / хабарламайды / хабарлай ма?
Олар хабарлайды (Они сообщат, сообщают) / хабарламайды / хабарлай ма?
🔸 НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ
Мен хабарлап жатырмын (Я сейчас сообщаю) / хабарлап жатқан жоқпын / хабарлап жатырмын ба?
Сен хабарлап жатырсың (Ты сейчас сообщаешь) / хабарлап жатқан жоқсың / хабарлап жатырсың ба?
Сіз хабарлап жатырсыз (Вы сейчас сообщаете) / хабарлап жатқан жоқсыз / хабарлап жатырсыз ба?
Біз хабарлап жатырмыз (Мы сейчас сообщаем) / хабарлап жатқан жоқпыз / хабарлап жатырмыз ба?
Сендер хабарлап жатырсыңдар (Вы сейчас сообщаете – неофиц.) / хабарлап жатқан жоқсыңдар / хабарлап жатырсыңдар ма?
Сіздер хабарлап жатырсыздар (Вы сейчас сообщаете – офиц.) / хабарлап жатқан жоқсыздар / хабарлап жатырсыздар ма?
Ол хабарлап жатыр (Он/она сейчас сообщает) / хабарлап жатқан жоқ / хабарлап жатыр ма?
Олар хабарлап жатыр (Они сейчас сообщают) / хабарлап жатқан жоқ / хабарлап жатыр ма?
▪️ ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ
Мен хабарладым (Я сообщил) / хабарлаған жоқпын / хабарладым ба?
Сен хабарладың (Ты сообщил) / хабарлаған жоқсың / хабарладың ба?
Сіз хабарладыңыз (Вы сообщили) / хабарлаған жоқсыз / хабарладыңыз ба?
Біз хабарладық (Мы сообщили) / хабарлаған жоқпыз / хабарладық па?
Сендер хабарладыңдар (Вы сообщили – неофиц.) / хабарлаған жоқсыңдар / хабарладыңдар ма?
Сіздер хабарладыңыздар (Вы сообщили – офиц.) / хабарлаған жоқсыздар / хабарладыңыздар ма?
Ол хабарлады (Он/она сообщил(а)) / хабарлаған жоқ / хабарлады ма?
Олар хабарлады (Они сообщили) / хабарлаған жоқ / хабарлады ма?
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
хабарлаудың тарихы — история сообщений
(хабарлау — сообщать, тарих — история, -дың — родит. падеж)
жаршыдан эмодзиге дейін — от гонца до эмодзи
(жаршы — гонец, -дан — от, эмодзи — эмодзи, -ге дейін — до)
мыңдаған жыл бұрын — тысячи лет назад
(мың — тысяча, жыл — год, бұрын — назад)
адамдар — люди
жаңалықты — новость (винит. падеж)
жаршылар арқылы — через гонцов
(жаршы — вестник, арқылы — через)
хабарлаған — сообщали
(хабарлау — сообщать, -ған — прош. причастие)
хат апарған шабандоздар — всадники, приносившие письма
(хат — письмо, апару — приносить, шабандоз — всадник)
далада шапқылаған — скакали по степи
(дала — степь, шапқылау — скакать туда-сюда)
көгершіндер — голуби
аспан — небо
ұшып — летая
(ұшу — лететь, -ып — деепричастие)
хат жеткізген — доставляли письма
(жеткізу — доставлять)
орманда — в лесу
(орман — лес)
барабандар — барабаны
хабарландыру үшін — чтобы сообщить
(хабарландыру — сообщение, үшін — для, чтобы)
дабыл қаққан — били тревогу
(дабыл — тревога, сигнал, қаққан — били)
кейін — позже
қағазға хат жаза бастады — начали писать письма на бумаге
(қағаз — бумага, жазу — писать, бастау — начинать)
он тоғызыншы ғасырда (XIX) — в XIX веке
(он тоғыз — девятнадцать, ғасыр — век)
телеграф — телеграф
Морзе әліпбиі — азбука Морзе
(әліпби — алфавит)
пайда болды — появился
(пайда болу — появиться)
жиырмасыншы ғасырда (XX) — в XX веке
(жиырма — двадцать, ғасыр — век)
әлем — мир
телефон мен SMS-пен танысты — познакомился с телефоном и СМС
(танысу — знакомиться, -пен — с)
мың тоғыз жүз тоқсан екінші жылы (1992) — в 1992 году
(мың — тысяча, тоқсан екі — девяносто два)
алғашқы — первое
сөздерімен жіберілген SMS — СМС, отправленное со словами
(жіберу — отправить)
бірінші мәтін хабарламасы — первое текстовое сообщение
(бірінші — первый, мәтін — текст, хабарлама — сообщение)
деп жарияланды — было объявлено
(жариялау — объявить)
екі мың тоғызыншы жылы (2009) — в 2009 году
WhatsApp пайда болды — появился WhatsApp
бәрі өзгере бастады — всё начало меняться
(өзгеру — измениться, бастау — начать)
қазір — сейчас
күніне жүз миллиардтан астам хабарлама — более 100 миллиардов сообщений в день
(күн — день, жүз — сто, миллиард — миллиард, астам — больше)
жіберіледі — отправляется
(жіберу — отправить, -іледі — страдат. залог)
мессенджерлер мен әлеуметтік желілерде — в мессенджерах и соцсетях
(әлеуметтік желі — соцсеть, -де — местный падеж)
біз бөлісеміз — мы делимся
(бөлісу — делиться)
сезім — чувство
жаңалық — новость
дауыстық хабарламалармен — голосовыми сообщениями
(дауыс — голос, хабарлама — сообщение, -мен — с)
бұл байланыстың дамығанын аңғармаймыз — не замечаем, как эта связь развивалась
(байланыс — связь, даму — развиваться, аңғару — замечать)
кеше — вчера
қағазға хат жаздық — писали письмо на бумаге
бүгін — сегодня
эмодзи мен гиф жібереміз — отправляем эмодзи и гифки
(жіберу — отправить)
ертең — завтра
не болатынын біреу біле ме — кто знает, что будет
(болу — быть, біреу — кто-то, білу — знать)
Скрыть словарь
📅 36-КҮН / 36-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
🎯 ҰМТЫЛУ – ӨМІРДІҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШІ
ЦЕЛЕУСТРЕМЛЕННОСТЬ – ДВИЖУЩАЯ СИЛА ЖИЗНИ
📌 Глагол дня: ұмтылу – стремиться
Әр адам өмірінде бір мақсатпен өмір сүреді.
Каждый человек живёт с какой-то целью.
Егер адамның мақсаты болмаса, ол өз өзін бос сезінеді, не істерін білмейді, ішінен тығырықтап отырады.
Если у человека нет цели, он чувствует пустоту, не знает, чем заняться, и находится в внутреннем тупике.
Мақсатсыз күндер – мәнсіз күндер.
Дни без цели — это бессмысленные дни.
Ал бір мақсат пайда болған сәтте адамның ішкі оты жана бастайды: ол ойлана бастап, жоспар жасап әрекет ететін болады.
Но как только появляется цель, внутри человека загорается огонь: он начинает думать, строить планы и действовать.
Мақсат – жай ғана армандау емес, ол нақты бағыт береді.
Цель — это не просто мечта, она даёт конкретное направление.
Адам ұмтылған сайын нақты қадамдар жасайды да өз-өзін жақсырақ танып дамиды және қиындықтарды жеңеді.
Чем больше человек стремится, делая практические шаги, тем лучше он узнавая себя, развивается и преодолевает трудности.
Күн сайын кішкентай бір қадам жасаса да – бұл өмірді өзгертетін үлкен күш.
Делать каждый день хоть маленький шаг — это огромная сила, меняющая жизнь.
Мақсатқа ұмтылу адамға мағына, қуат, тұрақтылық береді.
Стремление к цели придаёт человеку смысл, энергию и устойчивость.
Сол себепті, өзіңізге сұрақ қойыңыз: «Мен нені қалаймын?».
Поэтому задайте себе вопрос: «Чего я хочу?»
Егер жауап тапсаңыз — соған ұмтылыңыз. Өйткені шынайы өмір дәл сол сәттен басталады.
Если вы найдёте ответ — стремитесь к нему. Ведь настоящая жизнь начинается именно с этого момента.
📘 ГРАММАТИКА: –ҒАН САЙЫН
📌 Пример из текста
Адам ұмтылған сайын нақты қадамдар жасайды.
Чем больше человек стремится, тем больше он делает конкретных шагов.
📖 Что это? Откуда появилось?
Конструкция –ған сайын используется, чтобы показать зависимость двух действий:
«Чем больше одно происходит — тем больше другое».
Слово сайын произошло от древнетюркского «сай» (раз, часть, повтор).
Позже оно стало использоваться в значении «каждый раз, когда», «по мере того как».
Когда к нему прибавляется причастие на –ған, получается конструкция сравнения, похожая на:
чем больше читаешь — тем больше понимаешь.
🔧 Как образуется?
- Возьми глагол в инфинитиве
(например: ұмтылу — стремиться)
- Добавь суффикс причастия прош. времени –ған / –ген / –қан / –кен
(пример: ұмтылған — стремившийся)
- После этого добавь слово сайын
(получается: ұмтылған сайын — чем больше стремишься)
Примеры
🔹 ұмтылу → Ұмтылған сайын – нәтиже бола бастайды. (Чем больше стремишься — тем быстрее появляется результат.)
🔹 білу → Білген сайын – білгің келе береді.
(Чем больше узнаёшь — тем больше хочется знать.)
🔹 көру → Көрген сайын – ұната бастайсың. (Чем чаще видишь — тем больше начинаешь нравиться.)
🔹 Оқыған сайын – түсіне бастаймын. (Чем больше читаю — тем лучше начинаю понимать.)
🔹 тыңдау → Тыңдаған сайын – бәрі анық бола түседі. (Чем больше слушаешь — тем всё становится яснее.)
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
ұмтылу — стремление, целеустремлённость
(ұмтылу — стремиться, глагол в форме отглагольного существительного)
өмірдің қозғаушы күші — движущая сила жизни
(өмір — жизнь, қозғау — двигать, күш — сила, -дің — родит. падеж)
әр адам — каждый человек
өмірінде — в жизни
(өмір — жизнь, -інде — местный падеж с притяжательной формой)
бір мақсатпен — с одной целью
(бір — один, мақсат — цель, -пен — с)
өмір сүреді — живёт
(сүру — жить)
егер — если
мақсаты болмаса — если нет цели
(мақсат — цель, болмау — не быть)
өз өзін бос сезінеді — чувствует себя пустым
(өз — сам, сезіну — чувствовать)
не істерін білмейді — не знает, что делать
(істеу — делать, білу — знать)
ішінен тығырықтап отырады — сидит во внутреннем тупике
(ішкі — внутренний, тығырық — тупик, отыру — сидеть)
мақсатсыз күндер — дни без цели
(-сыз — без, күн — день)
мәнсіз күндер — бессмысленные дни
(мән — смысл)
пайда болған сәтте — в момент, когда появляется
(пайда болу — появляться, сәт — момент)
ішкі оты жана бастайды — его внутренний огонь загорается
(ішкі — внутренний, от — огонь, жан — гореть)
ол ойлана бастап — он начинает думать
(ойлану — размышлять, бастау — начинать)
жоспар жасап — строя планы
(жоспар — план, жасау — делать)
әрекет ететін болады — начинает действовать
(әрекет ету — действовать)
жай ғана армандау емес — не просто мечта
(жай ғана — просто, армандау — мечтать)
нақты бағыт береді — даёт конкретное направление
(нақты — конкретный, бағыт — направление)
адам ұмтылған сайын — чем больше человек стремится
(ұмтылу — стремиться, -ған сайын — чем больше…)
қадамдар жасайды — делает шаги
(қадам — шаг)
өз-өзін жақсырақ танып дамиды — узнаёт себя лучше и развивается
(тану — узнавать, даму — развиваться)
қиындықтарды жеңеді — преодолевает трудности
(қиындық — трудность, жеңу — побеждать, преодолевать)
күн сайын — каждый день
кішкентай бір қадам — один маленький шаг
(кішкентай — маленький)
жасаса да — даже если сделает
(жасау — делать, -са да — даже если)
өмірді өзгертетін үлкен күш — большая сила, меняющая жизнь
(өзгерту — изменить, үлкен — большой)
мақсатқа ұмтылу — стремление к цели
(-қа — направление к чему-то)
мағына, қуат, тұрақтылық береді — даёт смысл, энергию и устойчивость
(мағына — смысл, қуат — энергия, тұрақтылық — устойчивость)
сол себепті — поэтому
(себеп — причина)
өзіңізге сұрақ қойыңыз — задайте себе вопрос
(сұрақ қою — задать вопрос)
мен нені қалаймын? — чего я хочу?
(қалау — хотеть)
жауап тапсаңыз — если найдёте ответ
(жауап — ответ, табу — найти)
соған ұмтылыңыз — стремитесь к этому
(соған — к тому, ұмтылу — стремиться)
шынайы өмір — настоящая жизнь
(шынайы — настоящий, искренний)
дәл сол сәттен басталады — начинается именно с этого момента
(дәл — точно, сол сәт — тот момент, басталу — начинаться)
Скрыть словарь
📅 37-КҮН / 37-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
📜 ҚАЗАҚСТАНДА ЗАҢ ҚАБЫЛДАУ ТӘРТІБІ
ПОРЯДОК ПРИНЯТИЯ ЗАКОНОВ В КАЗАХСТАНЕ
📌 Глагол дня: заң қабылдау – принимать закон
Қазақстанда заң қабылдау бірнеше кезеңнен өтеді.
Принятие закона в Казахстане проходит через несколько этапов.
Жаңа заң ұсыну құқығы Президентке, Үкіметке және Парламент депутаттарына тиесілі.
Право предложить новый закон принадлежит Президенту, Правительству и депутатам Парламента.
Кейде идея халықтан тарапынан ұсынылса да, азаматтар тікелей заң ұсына алмайды.
Иногда идея исходит от народа, но граждане не могут напрямую предлагать законопроекты.
Жоба алдымен Мәжіліске түсіп, ол жерде депутаттар қарап, қажет болса сарапшыларды тартып, өзгерістер енгізеді.
Проект сначала поступает в Мажилис, где его рассматривают депутаты, при необходимости приглашают экспертов и вносят изменения.
Кейін ол жалпы отырыста талқыланып, дауысқа салынады.
Затем он обсуждается на общем заседании и ставится на голосование.
Мақұлданған соң Сенатқа жіберіледі.
После одобрения он передаётся в Сенат.
Сенат құжатты тексеріп, түзетулер енгізуі мүмкін.
Сенат проверяет документ и может внести правки.
Екі палата келіскенде, заң Президентке жолданады.
Когда обе палаты соглашаются, закон направляется Президенту.
Ол қол қойса – заң күшіне енеді.
Если он подпишет — закон вступает в силу.
Егер қарсылық білдірсе, құжат қайта қаралады.
Если он наложит вето, документ отправляют на пересмотр.
Заң ресми жарияланғаннан кейін немесе онда көрсетілген күннен бастап күшіне енеді.
Закон вступает в силу после официальной публикации или с указанной в нём даты.
Бұл процесс Қазақстандағы заң қабылдау ісінің ашықтығы мен жауапкершілігін көрсетеді.
Этот процесс принятия законов в Казахстане отражает открытость и ответственность законодательного процесса.
📘 ГРАММАТИКА: ЕТІСТІК + АЛУ / АЛМАУ КӨМЕКШІ ЕТІСТІГІ
(Глагол + вспомогательный глагол "алу" / "алмау")
📌 ПРИМЕР ИЗ ТЕКСТА:
Азаматтар тікелей заң ұсына алмайды — граждане не могут напрямую предлагать (законопроекты):
конструкция: ұсыну + алмайды (основной глагол + отрицание способности).
📖 Күрделі етістік, где первый глагол — основной, а второй (алу / алмау) — көмекші етістік, выражающий возможность или способность (или её отсутствие) совершить действие.
[негізгі етістік] + -а/-е/-й + алу (полож./прош./буд) / алмау (отрицание) + жіктік жалғау
▪️ Если основа глагола заканчивается на согласную → добавляется -а алу/алмау
▪️ Если на гласную → добавляется -й алу/алмау
✅ МЫСАЛДАР:
- жазу → жаза алмаймын (настоящее / будущее)
я не могу писать
- көру → көре алдым(прошедшее)
я смог(ла) увидеть
- оқу → оқи алмай жүрмін (настоящее длительное)
я не в состоянии читать (прямо сейчас)
- сөйлеу → сөйлей аласың (будущее)
ты сможешь говорить
- есту → есте алмай қалдық (прошедшее, случайная неспособность)
мы не смогли услышать
- келу → келе алмай жатырмын (настоящее: прямо сейчас не могу прийти) - я не могу прийти (сейчас)
→ келе алып жатырмын (настоящее: Я могу прийти сейчас)
- билеу → билей алмай қалады (будущее, неожиданная неспособность)
он/она не сможет станцевать
- түсіну → түсіне алмай жүрсіңдер (настоящее: вы никак не можете понять)
вы не можете понять (до сих пор)
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
Қазақстанда — в Казахстане
(Қазақстан — Казахстан, -да — местный падеж)
заң қабылдау — принятие закона
(заң — закон, қабылдау — принимать)
тәртібі — порядок
(тәртіп — порядок, -і — притяжат. форма)
бірнеше кезеңнен өтеді — проходит через несколько этапов
(бірнеше — несколько, кезең — этап, -нен — из, өту — проходить)
жаңа заң — новый закон
(жаңа — новый)
ұсыну құқығы — право предложения
(ұсыну — предлагать, құқық — право, -ы — притяжат.)
Президентке, Үкіметке және Парламент депутаттарына — Президенту, Правительству и депутатам Парламента
(-ке, -ға, -на — дательный падеж)
тиесілі — принадлежащий, относящийся к...
кейде — иногда
идея халықтан тарапынан ұсынылса да — даже если идея предложена со стороны народа
(халық — народ, тарапынан — со стороны, ұсыну — предлагать, -са да — даже если)
азаматтар — граждане
(азамат — гражданин)
тікелей — напрямую
заң ұсына алмайды — не могут предлагать закон
(ұсыну — предлагать, -е алмайды — не может)
жоба — проект
алдымен — сначала
Мәжіліске түсіп — поступает в Мажилис
(Мәжіліс — нижняя палата Парламента, түсіп — попадая, поступая)
ол жерде — там
депутаттар қарап — депутаты рассматривают
(қарау — смотреть, рассматривать)
қажет болса — если нужно
(қажет — нужно, болса — если)
сарапшыларды тартып — привлекая экспертов
(сарапшы — эксперт, тарту — привлекать)
өзгерістер енгізеді — вносят изменения
(өзгеріс — изменение, енгізу — вносить)
кейін — затем, после
жалпы отырыста — на общем заседании
(жалпы — общий, отырыс — заседание, -та — местный падеж)
талқыланып — обсуждаясь
(талқылау — обсуждать)
дауысқа салынады — ставится на голосование
(дауыс — голос, салу — положить, салынады — ставится)
мақұлданған соң — после одобрения
(мақұлдау — одобрить, -ған соң — после того как)
Сенатқа жіберіледі — передаётся в Сенат
(Сенат — Сенат, жіберу — отправлять)
құжатты тексеріп — проверив документ
(құжат — документ, тексеру — проверять)
түзетулер енгізуі мүмкін — может внести правки
(түзету — правка, исправление, енгізу — вносить, мүмкін — возможно)
екі палата келіскенде — когда обе палаты согласятся
(екі — два, палата — палата, келісу — согласиться, -кенде — когда)
заң Президентке жолданады — закон направляется Президенту
(жолдау — направить)
қол қойса — если подпишет
(қол қою — подписать, -са — если)
күшіне енеді — вступает в силу
(күш — сила, ену — входить, вступать)
қарсылық білдірсе — если выразит возражение
(қарсылық — протест, возражение, білдіру — выражать)
қайта қаралады — пересматривается
(қайта — снова, қарау — рассматривать)
ресми жарияланғаннан кейін — после официальной публикации
(ресми — официальный, жариялау — публиковать, -нан кейін — после)
онда көрсетілген күннен бастап — начиная с даты, указанной в нём
(көрсету — указывать, күн — день, дата, -нен бастап — начиная с)
ашықтығы — открытость
(ашық — открытый, -тық — абстрактный существительный суффикс)
жауапкершілігі — ответственность
(жауап — ответ, -кершілік — ответственность)
көрсетеді — показывает
(көрсету — показывать)
Скрыть словарь
📅 38-КҮН / 38-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
💔 СӨЗДІҢ КҮШІ БАР
СИЛА СЛОВ
📌 Глагол дня: ренжіту – обижать
Қазақ тілінде «Сөз сүйектен, таяқ еттен ғана өтеді» деген мақал бар.
В казахском языке есть такая пословица: «Слово проникает глубже кости, а палка — только в мясо».
Кейде бір ауыз сөз адамды ренжітіп қана қоймай, ішкі жан дүниеңді алай-дүлей етеді.
Иногда одно только слово не просто обижает, а переворачивает всю твою душу.
Осындай сөздер жүректе мәңгілікке сақталып, адамның өміріне де ықпал етуі мүмкін.
Такие слова могут навсегда сохраниться в сердце и повлиять на жизнь человека.
Ғалымдар сөздің адамның көңіл-күйіне ғана емес, денсаулығына да әсері болатынын дәлелдеген.
Учёные доказали, что слова влияют не только на настроение человека, но и на его здоровье.
Жаман сөздер ренжіген адамның миында қорқыныш пен уайым тудыратын гормондарды іске қосады.
Плохие слова активируют в мозге обиженного человека гормоны, вызывающие страх и тревогу.
Адам көңілі қалған кезде өзін ешкімге қажетсіз нашар сезінуі мүмкін.
Когда человек разочарован, он может почувствовать себя никому не нужным и плохим.
Ал жылы, жылы сөздер керісінше — ренжіген адамды жұбатып, өзіне деген сенімін оятады.
А тёплые, добрые слова, наоборот, утешают обиженного человека и возвращают ему веру в себя.
Ренжіген адамға айтылған қарапайым ғана жылы сөз көңілді көтеріп, адамның ойын да өзгертуі мүмкін.
Простое тёплое слово, сказанное обиженному человеку, может поднять настроение и изменить его мысли.
Сондықтан адамның көңілін сөзбен қалдырмай, не айтатынымызды ойланып сөйлеген жөн.
Поэтому, чтобы не ранить человека словами, лучше думать, прежде чем что-то сказать.
🟦 ГРАММАТИКА: «–ҚАНА / –ҒАНА ҚОЙМАЙ» ҚҰРЫЛЫМЫ
(Не только делает, но делает)
📌 ПРИМЕР ИЗ ТЕКСТА:
Кейде бір ауыз сөз адамды ренжітіп қана қоймай, ішкі жан дүниеңді алай-дүлей етеді.
Иногда одно только слово не просто обижает, а переворачивает всю твою душу.
📖 «–қана / –ғана қоймай» — это грамматическая конструкция, которая означает:
👉 «не только делает что-то, но и делает ещё что-то».
Используется с глаголами и выражает, что к одному действию добавляется второе.
🔹 Первая часть — деепричастие (форма на –ып / –іп / –п).
🔹 ғана / қана — частица «только», подбирается по гармонии гласных.
🔹 қоймай — деепричастие от глагола қою в отрицательной форме: «не ограничившись».
🔹 Второе действие.
🧾 ПРИМЕРЫ ПРЕДЛОЖЕНИЙ:
Ол бізге көмектесіп қана қоймай, бар жұмысымызды өзі істеп берді.
Он не только помог нам, но и сам выполнил всю работу.
Мұғалім түсіндіріп ғана қоймай, тақтаға жазып көрсетті.
Учитель не только объяснил, но и показал на доске.
Ол кешігіп қана қоймай, кешірім де сұрамады.
Он не только опоздал, но и не извинился.
Балалар сурет салып ғана қоймай, оны безендіріп шықты.
Дети не только нарисовали рисунок, но и украсили его.
Ол пікір айтып ғана қоймай, мысал да келтірді.
Он не только высказал мнение, но и привёл пример.
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
сөздің күші бар — слово имеет силу
(сөз — слово, күш — сила, бар — есть)
сөз сүйектен, таяқ еттен ғана өтеді — слово проникает глубже кости, а палка — только в мясо
(сүйек — кость, ет — мясо, ғана — только, өту — проходить)
мақал — пословица
кейде — иногда
бір ауыз сөз — одно только слово
(бір — один, ауыз — рот, сөз — слово)
ренжітіп қана қоймай — не просто обижает
(ренжіту — обижать, -іп — деепричастие, қана қоймай — не только, но и)
ішкі жан дүниеңді — твою внутреннюю душу
(ішкі — внутренний, жан дүниең — твоя душа, -ді — винит. падеж)
алай-дүлей етеді — переворачивает всё вверх дном
(алай-дүлей — бурно, хаотично, ету — делать)
осындай сөздер — такие слова
(осындай — такие, сөздер — слова)
жүректе мәңгілікке сақталып — навсегда сохраняются в сердце
(жүрек — сердце, мәңгілік — вечность, сақталу — сохраняться)
ықпал етуі мүмкін — может повлиять
(ықпал ету — влиять, мүмкін — возможно)
ғалымдар — учёные
көңіл-күй — настроение
(көңіл — душа, күй — состояние)
ғана емес ... да — не только ... но и
(ғана емес — не только, да — тоже)
денсаулық — здоровье
әсері болатынын дәлелдеген — доказали, что влияет
(әсер — влияние, болу — быть, дәлелдеу — доказывать)
жаман сөздер — плохие слова
(жаман — плохой, сөздер — слова)
ренжіген адамның миында — в мозге обиженного человека
(ренжіген адам — обиженный человек, ми — мозг, -ында — местный падеж)
қорқыныш пен уайым — страх и тревога
(қорқыныш — страх, уайым — беспокойство, тревога)
тудыратын гормондар — гормоны, вызывающие
(тудыру — вызывать, гормондар — гормоны)
іске қосады — активируют
(іске қосу — включать, запускать)
көңілі қалған — разочаровавшийся
(көңіл қалу — разочароваться)
өзін ешкімге қажетсіз нашар сезінуі мүмкін — может почувствовать себя никому не нужным и плохим
(өзін сезіну — чувствовать себя, ешкімге қажетсіз — никому не нужный, нашар — плохой, мүмкін — возможно)
жылы сөздер — тёплые слова
(жылы — тёплый, сөздер — слова)
керісінше — наоборот
жұбатып — утешая
(жұбату — утешать)
өзіне деген сенімін оятады — возвращают веру в себя
(өзіне деген сенім — вера в себя, ояту — пробуждать)
айтылған — сказанный
(айту — сказать, -ылған — причастие прош. времени)
қарапайым ғана — просто, простое
(қарапайым — простой, ғана — только, просто)
көңілді көтеріп — поднимая настроение
(көңіл — настроение, көтеру — поднимать)
ойын өзгертуі мүмкін — может изменить его мысли
(ой — мысль, өзгерту — изменить, мүмкін — возможно)
сөзбен қалдырмай — не обижая словом
(сөзбен — словом, қалдырмау — не оставить, не ранить)
ойланып сөйлеу — говорить обдуманно
(ойлану — подумать, сөйлеу — говорить)
жөн — правильно, желательно
Скрыть словарь
📅 39-КҮН / 39-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
🧠 ОЙЛАНУ — ЖАН ДҮНИЕГЕ САЯХАТ
РАЗМЫШЛЕНИЕ — ПУТЕШЕСТВИЕ ПО ВНУТРЕННЕМУ МИРУ
📌 Глагол дня: ойлану – размышлять
Адам — ойлана алатын тіршілік иесі.
Человек — мыслящее существо.
Ойлану — жай ғана шешім қабылдау емес, ол — біздің ішкі әлеміміздің көрінісі.
Размышление — это не просто принятие решений, это целый мир внутри нас.
Ми тіпті ұйықтап жатқанда да жұмысын тоқтатпайды: естеліктерді реттеп, керектісін қалтырып, керексізін өшіреді.
Мозг не прекращает работу даже во сне: сортирует воспоминания, сохраняет важное и удаляет ненужное.
Канадалық ғалымдардың айтуынша, адам күніне шамамен 6200 түрлі ой ойлайды екен.
Канадские учёные утверждают, что у человека за день возникает около 6200 мыслей.
Бұл — ішкі жан-дүниеміздегі үздіксіз қозғалыс.
Это — бесконечное движение в нашем внутреннем мире.
Осы ойларда идеялар, жоспарлар, қорқыныштар, үміт пен шабыт та бар.
В мыслях живут идеи, планы, страхи, надежды и вдохновение.
Ішкі әлем — бұл біздің басқару орталығымыз.
Внутренний мир — это наш настоящий центр управления.
Қазақтар «Ойланған іс — жартылай біткен іс» дейді.
У казахов говорят: «То, что обдумано — уже наполовину сделано».
Яғни, ойда пайда болған нәрсені ерте ме, кеш пе — шынайы өмірде біз жүзеге асырамыз.
То, что рождается в мыслях, мы потом воплощаем в реальной жизни.
Біздің кейбір ойларымыз әнге, өлеңге немесе өнерге айналып, шығармашылық қабілетімізді аша түседі.
Некоторые наши мысли превращаются в стихи, рассказы или произведения искусства и раскрывают творческий потенциал.
Кейде адам еш себепсіз жымияды.
Иногда человек улыбается без причины.
Бәлкім, оның ішкі әлемінде бір нәрсе болған шығар, және ол жүзінен көрінді.
Возможно, в его внутреннем мире что то произошло, и это отразилась на его лице.
📘 ГРАММАТИКА: Суффиксы –лық / –лік / –тық / –тік / –дық / –дік
Как образуются абстрактные существительные и прилагательные в казахском языке
✳️ Пример из текста
Ішкі әлем — бұл біздің басқару орталығымыз.
👉 орта + -лық = орталық
📍 орта — середина
📍 орталық — центр (как учреждение или система)
📐 Как это работает?
[основа: существительное / прилагательное / глагол] + –лық / –лік / –тық / –тік / –дық / –дік → новое слово
🧩 Суффиксы –лық / –лік и их варианты создают:
🔹 абстрактные понятия (как «безопасность», «дружба», «системность»)
🔹 относительные прилагательные (как «городской», «сельский», «государственный»)
🔠 От каких слов можно образовать?
🔸 Из прилагательных → получается отвлечённое существительное:
қауіпсіз → қауіпсіздік (безопасный → безопасность)
🔹 Из существительных → получается абстрактное существительное или прилагательное:
орта → орталық (середина → центр)
қала → қалалық (город → городской)
🔻Из глаголов → получается существительное или прилагательное, связанное с действием:
сақтау → сақтық (хранить → осторожность)
басқару → басқарулық (управлять → управленческий)
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
ойлану — жан дүниеге саяхат — размышление — путешествие по внутреннему миру
(ойлану — размышление, жан дүние — душа, внутренний мир, саяхат — путешествие)
адам — человек
ойлана алатын тіршілік иесі — существо, способное размышлять
(ойлану — размышлять, тіршілік иесі — живое существо)
жай ғана — просто, всего лишь
(жай — простой, ғана — только)
шешім қабылдау — принятие решения
(шешім — решение, қабылдау — принимать)
біздің ішкі әлеміміздің көрінісі — отражение нашего внутреннего мира
(біздің — наш, ішкі әлем — внутренний мир, көрініс — проявление)
ми — мозг
ұйықтап жатқанда да — даже когда спит
(ұйықтау — спать, -ғанда — когда, да — даже)
жұмысын тоқтатпайды — не прекращает работу
(жұмыс — работа, тоқтату — останавливать, -пайды — отрицание)
естеліктерді реттеп — сортируя воспоминания
(естелік — воспоминание, реттеу — упорядочить)
керектісін қалтырып — оставляя нужное
(керек — нужный, қалдыру — оставить)
керексізін өшіреді — удаляет ненужное
(керексіз — ненужный, өшіру — удалять, стирать)
канадалық ғалымдардың айтуынша — по словам канадских учёных
(Канада — Канада, ғалым — учёный, айту — говорить, -ынша — по мнению)
күніне шамамен 6200 түрлі ой — около 6200 разных мыслей в день
(күн — день, шамамен — примерно, түрлі — разные, ой — мысль)
ой ойлайды екен — оказывается, думает
(ойлау — думать, екен — оказывается)
үздіксіз қозғалыс — непрерывное движение
(үздіксіз — непрерывный, қозғалыс — движение)
осы ойларда — в этих мыслях
(осы — эти, ой — мысль, -ларда — местный падеж)
идеялар, жоспарлар, қорқыныштар, үміт пен шабыт — идеи, планы, страхи, надежды и вдохновение
(идея — идея, жоспар — план, қорқыныш — страх, үміт — надежда, шабыт — вдохновение)
ішкі әлем — внутренний мир
басқару орталығы — центр управления
(басқару — управление, орталық — центр)
«Ойланған іс — жартылай біткен іс» — «Обдуманное дело — наполовину сделанное»
(ойланған — обдуманный, іс — дело, жартылай — наполовину, біткен — завершённый)
яғни — то есть
ойда пайда болған нәрсе — то, что появилось в мыслях
(ой — мысль, пайда болу — появляться, нәрсе — вещь)
ерте ме, кеш пе — рано или поздно
(ерте — рано, кеш — поздно)
шынайы өмірде жүзеге асырамыз — воплощаем в реальной жизни
(шынайы өмір — реальная жизнь, жүзеге асыру — осуществлять)
кейбір ойларымыз — некоторые наши мысли
(кейбір — некоторые, ойларымыз — наши мысли)
әнге, өлеңге немесе өнерге айналып — превращаясь в песню, стих или искусство
(ән — песня, өлең — стих, өнер — искусство, айналу — превращаться)
шығармашылық қабілетімізді аша түседі — раскрывают наш творческий потенциал
(шығармашылық — творческий, қабілет — способность, ашу — открывать, -а түседі — продолжительное усиление действия)
кейде — иногда
еш себепсіз жымияды — улыбается без причины
(еш себеп — никакой причины, жымию — улыбаться)
бәлкім — возможно
оның ішкі әлемінде — в его внутреннем мире
(оның — его, ішкі әлем — внутренний мир)
бір нәрсе болған шығар — возможно, что-то произошло
(бір нәрсе — что-то, болу — быть, -ған шығар — может быть, вероятно)
жүзінен көрінді — отразилось на лице
(жүз — лицо, көріну — отразиться, быть видимым)
Скрыть словарь
📅 40-КҮН / 40-Й ДЕНЬ
📹 Видео к уроку
🙏 ҚҰДАЙҒА СЕНУ ДЕГЕН НЕ?
ЧТО ЗНАЧИТ ВЕРИТЬ В БОГА?
📌 Глагол дня: Құдайға сену – верить в Бога
Құдайға сену — бұл әлемді жаратқан және басқарып тұрған Ерекше күштің барына жүрекпен сену.
Вера в Бога — это глубокая внутренняя убеждённость в существовании Высшей силы, которая создала мир и управляет им.
Әр халықтың өз діні бар: христиандық, ислам, иудаизм, буддизм, индуизм және басқалары.
У каждого народа есть своя религия: христианство, ислам, иудаизм, буддизм, индуизм и другие.
Бұл діндер Құдайды әртүрлі сипаттайды, Құдайға сенуді, дұға жасауды және дұрыс өмір сүруді өзінше үйретеді.
Эти религии по-разному описывают Бога и объясняют путь веры в Него, молитву и правильный образ жизни.
Кей адамдар Құдайға сенсе де, ешбір дінді ұстанбайды — олар деистер деп аталады.
Некоторые люди верят в Бога, но не следуют ни одной религии — их называют деистами.
Агностиктер күмәнмен қарайды, ал атеистер Құдайды жоқ деп санайды.
Агностики сомневаются, а атеисты считают, что Бога нет.
Діни сенімімізге қарамастан, біздің құндылығымызды ісіміз, сөзіміз, ниетіміз бен адалдығымыз айқындайды.
Независимо от наших религиозных убеждений нашу ценность определяют наши поступки, слова, намерения и честность.
Ньютон Құдайға сенді және ғылымға да үлкен үлес қосты.
Ньютон верил в Бога и внёс большой вклад в науку.
Хокинг Құдайға сенбесе де, ғарышты зерттеп, адамзатты қызықтырды.
Хотя Хокинг не верил в Бога, он исследовал космос и вдохновил человечество.
Сондықтан адам дінге сенсе де, сенбесе де жақсы болып, игілікті әрі ұлы істер жасай алады.
Поэтому человек может быть хорошим и совершить что-то доброе и великое независимо от принадлежности к религии.
📘 ГРАММАТИКА: ПАДЕЖНЫЕ И ЛИЧНЫЕ ОКОНЧАНИЯ
📍 Пример предложения из текста:
Діни сенімімізге қарамастан, біздің құндылығымызды ісіміз, сөзіміз, ниетіміз бен адалдығымыз айқындайды.
🔹 сенімімізге
= сенім (вера) + –іміз (наша) + –ге (к)
👉 к нашей вере
🔹 құндылығымызды
= құндылық (ценность) + –ымыз (наша) + –ды (кого? что?)
👉 нашу ценность
🧩 Септіктер – падежные окончания :
1. Атау септік — Кто? Что?
🔸 Окончания: нет
🔹 Мысал: адам — человек
2. Ілік септік — Кімнің? Ненің? (чей?)
🔸 Окончания: –ның, –нің, –дың, –дің, –тың, –тің
🔹 Пример: баланың кітабы — книга ребёнка
3. Барыс септік — Кімге? Неге? Қайда? (кому? куда?)
🔸 Окончания: –ға, –ге, –қа, –ке
🔹 Пример: мектепке бардым — пошёл в школу
4. Табыс септік — Кімді? Нені? (кого? что?)
🔸 Окончания: –ны, –ні, –ды, –ді, –ты, –ті
🔹 Пример: кітапты оқыдым — прочитал книгу
5. Жатыс септік — Қайда? Неде? (где?)
🔸 Окончания: –да, –де, –та, –те
🔹 Пример: үйде болдым — был дома
6. Шығыс септік — Қайдан? Неден? (откуда?)
🔸 Окончания: –дан, –ден, –тан, –тен
🔹 Пример: ауылдан келдім — приехал из аула
7. Көмектес септік — Кіммен? Немен? (с кем? с чем?)
🔸 Окончания: –мен, –бен, –пен
🔹 Пример: досымен келді — пришёл с другом
👥 Притяжательные окончания (чей?):
1 лицо ед.ч. –ым / –ім / –м
👉 досым — мой друг
2 лицо ед.ч. –ың / –ің / –ң
👉 атың — твоё имя
2 лицо ед.ч. (уваж.) –ыңыз / –іңіз
👉 атыңыз — Ваше имя
3 лицо ед.ч. –ы / –і / –сы / –сі
👉 үйі — его дом
1 лицо мн.ч. –ымыз / –іміз
👉 мектебіміз — наша школа
2 лицо мн.ч. –ларың / –лерің
👉 достарың — ваши друзья
2 лицо мн.ч. (уваж.) –ларыңыз / –леріңіз
👉 оқушыларыңыз — Ваши ученики
3 лицо мн.ч. –лары / –лері
👉 балалары — их дети
📌 Окончания подбираются в зависимости от последней буквы слова (гласная/согласная, звонкая/глухая)
✍️ Мысалдар / Примеры:
🔹 Менің досым мектепке барды.
Мой друг пошёл в школу.
🔹 Оның үйі үлкен.
Его дом большой.
🔹 Біздің мұғаліміміз жақсы түсіндіреді.
Наш учитель хорошо объясняет.
🔹 Сенің атың кім?
Как твоё имя?
📓 СӨЗДІК / СЛОВАРЬ
Құдайға сену — вера в Бога
(Құдай — Бог, -ға — направление, сену — верить)
әлемді жаратқан — создавший мир
(әлем — мир, жарату — создавать)
басқарып тұрған — управляющий
(басқару — управлять, -ып тұрған — продолжающееся действие)
ерекше күш — особая сила
(ерекше — особый, күш — сила)
бар — существует, есть
жүрекпен сену — верить сердцем
(жүрек — сердце, -пен — с помощью чего, сену — верить)
әр халықтың — у каждого народа
(әр — каждый, халық — народ, -тың — притяжательное окончание)
өз діні бар — есть своя религия
(өз — свой, дін — религия, бар — есть)
христиандық, ислам, иудаизм, буддизм, индуизм — христианство, ислам, иудаизм, буддизм, индуизм
және басқалары — и другие
(басқа — другой, -лары — мн. число)
әртүрлі сипаттайды — описывают по-разному
(әртүрлі — разный, сипаттау — описывать)
Құдайға сенуді — веру в Бога (винит. падеж)
(сену — верить)
дұға жасауды — молитву (винит. падеж от дұға жасау)
дұрыс өмір сүруді — правильную жизнь (винит. падеж от өмір сүру)
өзінше үйретеді — обучают по-своему
(өзінше — по-своему, үйрету — обучать)
кей адамдар — некоторые люди
(кей — некоторые, адамдар — люди)
Құдайға сенсе де — хотя и верят в Бога
(сену — верить, -се де — пусть даже)
ешбір дінді ұстанбайды — не придерживаются ни одной религии
(ешбір — никакой, дін — религия, ұстану — придерживаться)
деистер — деисты
деп аталады — называются
(деп — как, аталу — называться)
агностиктер — агностики
күмәнмен қарайды — относятся с сомнением
(күмән — сомнение, қарау — смотреть, относиться)
атеистер — атеисты
жоқ деп санайды — считают, что нет
(жоқ — нет, санайды — считает)
діни сенімімізге қарамастан — несмотря на нашу религиозную веру
(діни сенім — религиозная вера, -імізге — наша, қарамастан — несмотря на)
құндылығымызды — нашу ценность
(құндылық — ценность, -ымызды — нашу, винит. падеж)
ісіміз, сөзіміз, ниетіміз бен адалдығымыз — наши поступки, слова, намерения и честность
(іс — дело, сөз — слово, ниет — намерение, адалдық — честность)
айқындайды — определяют
(айқындау — определять, выявлять)
Ньютон Құдайға сенді — Ньютон верил в Бога
(сену — верить, прош. время)
үлкен үлес қосты — внёс большой вклад
(үлес — вклад, қосу — добавлять, внести)
ғылым — наука
Хокинг Құдайға сенбесе де — хотя Хокинг не верил в Бога
(сенбеу — не верить, -се де — пусть даже)
ғарышты зерттеді — исследовал космос
(ғарыш — космос, зерттеу — исследовать)
қызықтырды — заинтересовал, вдохновил
(қызықтыру — вызывать интерес)
дінге сенсе де, сенбесе де — верит человек в религию или нет
(дін — религия, сену — верить, -се де — пусть даже)
жақсы болып — будучи хорошим
(жақсы — хороший, болу — быть)
игілікті әрі ұлы істер — добрые и великие дела
(игілік — благо, добро, ұлы — великий, іс — дело)
жасай алады — может делать
(жасау — делать, алады — может)
Скрыть словарь
© Татьяна Валяева, 20072025