Казахский язык
Главная
Существительные
Послелоги
Прилагательные
Числительные
Местоимения
Наречия, Союзы
Личные окончания
Глаголы
Вспомогательные глаголы
Причастия
 Деепричастия
Конструкции
Предложения
  Проверь себя!
  Упражнения
   Грамматика детям
  Удивительный мир
Видеокурс
   Разговорник
Фразеологизмы
   Книга для чтения
С казахским не шутят?
Рассказы
Сказки
Песни
Полезное
Словарь
Ссылки
Автор
Фразеологизмы
А
Ә
Б
Г Ғ Д
Е
Ж
З И
К
Қ
Л М
Н
О
Ө
П Р
С
Т
У Ұ
Ү Х
Ш
Ы І
    Пословицы
Родина, Народ
Семья, Дети
Дружба, Вражда
Труд, Дело
Учение, Мудрость
Слово, Речь, Язык
Добро, Зло
Богатство, Бедность
Смелость, Риск
Цель, Мечта
Здоровье
 Еда (хлеб)
Разные
 1 
 2 
 3 
 4 
 5 
 6 
Если хотите сказать
 Қаз/Qaz 

Родина, Народ

 
 1
Гүл өз жерінде ғана – гүл, адам өз отанында ғана - адам.Цветок лишь на своей поляне – цветок, человек лишь на родине – человек. Gül öz jerınde ğana – gül, adam öz otanynda ğana - adam.
Отанның жуасы да тәтті.И лук на Родине сладок. Otannyñ juasy da tättı.
Алқапсыз тау болмайды, Отансыз ер жоқ. Без долины гор не бывает, без Родины мужчины нет. Alqapsyz tau bolmaidy, Otansyz er joq.
Отан отбасынан басталады. Родина с семьи начинается. Otan otbasynan bastalady.
Торғай екеш торғай да өз ұясын қорғайды. Воробей и тот своё гнездо охраняет. Torğai ekeş torğai da öz ūiasyn qorğaidy.
Теңіздің арғы жағы жылырақ, ал бізде жарығырақ. За морем теплее, а у нас светлее. Teñızdıñ arğy jağy jylyraq, al bızde jaryğyraq.
Құс қайда ұшса да, өз ұясын біледі.Где птица не летает, а своё гнездо знает. Qūs qaida ūşsa da, öz ūiasyn bıle.
Тамырсыз жусан да өспейді.Без корня и полынь не растёт. Tamyrsyz jusan da öspei.
Өзіңнің ғажайып Отаныңды ұмытпа, өз туған жеріңе ешқашан соқпай өтпе.Свою Родину прекрасную никогда не забывай, места, где ты родился, никогда не обходи. Özıñnıñ ğajaiyp Otandy ūmytpa, öz tuğan jerıñe eşqaşan soqpai ötpe.
Отаныңның әр ағашы күлімдеп тұрады.На своей родине каждое дерево улыбается. Otannyñ är ağaşy külımdep tūrady.
 2
Әр құстың өз ұясы өзіне қымбат.Для каждой птицы своё гнездо дорого. Är qūstyñ öz ūiasy özıne qymbat.
Туған ел – тұғырың.Родная земля – твоя опора. Tuğan el – tūğyr.
Жол жолмен қосылады, халық халықпен қосылады.Дорога с дорогой сходится, народ с народом сходится. Jol jolmen qosylady, halyq halyqpen qosylady.
Халық та, жер тәрізді, – кәрілікті білмейді.Народ, как и земля, старости не знает. Halyq ta, jer tärızdı, – kärılık bılmei.
Халықтың күші – бıрлıкте.Сила народа в единстве. Halyqtyñ küşı – bırlıkte.
Халық халыққа жау емес.Народ народу не враг. Halyq halyqqa jau emes.
Бірлік, ынтымақ – байлық, бақ.Согласие и единство – счастье и богатство. Bırlık, yntymaq – bailyq, baq.
Халықтың үні зеңбіректердің дүмпуінен күштірек.Голос народа сильнее грохота пушек. Halyqtyñ ünı zeñbırekterdıñ dümpuınen küştırek.
Мал қонысын іздейді, ер туысын іздейді.Скот ищет свой хлев, мужчина – свою родню. Mal qonysyn ızdei, er tuysyn ızdei.
Жақыныңды жат етсең, жатқа күлкі боларсың.Если своих сторонишься, чужим посмешищем будешь. Jaqyndy jat etseñ, jatqa külkı bolarsyñ.
 3
Туғаныңмен сыйыспасаң, кең дүниеге сыймассың.Если с родней в мире не живёшь, в просторном мире места не найдёшь. Tuğanmen syiyspasañ, keñ düniege syimassyñ.
Туған жердің ауасы да шипа.В родном краю и воздух исцеляет. Tuğan jerdıñ auasy da şipa.
Отансыз адам, құссыз орман.Человек без Родины, что лес без птицы. Otansyz adam, qūssyz orman.
Отанды сүю – от басынан басталады.Любовь к Родине у семейного очага зарождается. Otandy süiu – ot basynan bastalady.
Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас.Нет земли лучше Родины, нет людей лучше, чем на Родине. Tuğan jerdei jer bolmas, tuğan eldei el bolmas.
Су жүрген жер – береке, ел жүрген жер – мереке.Где вода, там достаток всегда, где народ, там праздник идёт. Su jürgen jer – bereke, el jürgen jer – mereke.
Жұртсыз ер болмас, үйірсіз ат болмас, ұясыз құс болмас.Человека не бывает без народа, лошадь не бывает без стада, птица не бывает без гнезда. Jūrtsyz er bolmas, üiırsız at bolmas, ūiasyz qūs bolmas.
Елді сыйлағаның — өзіңді сыйлағаның.Если народ уважаешь — к себе уважение проявляешь. El syilağan — özıñ syilağan.
Көп тепкен жерден көл шығады.Где топнет народ, там озеро пробьёт. Köp tepken jerden köl şyğady.
Пәлен жерде алтын бар, өз жеріндей қайда бар.Где-то золота много и всё же, родина без золота дороже. Pälen jerde altyn bar, öz jerındei qaida bar.
 4
Отансыз адам – ормансыз бұлбұл.Человек без родины, что соловей без леса. Otansyz adam – ormansyz būlbūl.
Елден безген көмусіз қалар.Кто бежал от народа, без погребения остается. Elden bezgen kömusız qalar.
Жол жолға жалғасады, ел елге жалғасады.Дорога с дорогой встречается, народ с народом сближается. Jol jolğa jalğasady, el elge jalğasady.
Ынтымақты елде күншуақ.Если сплочен народ, средь него вражда не живёт. Yntymaqty elde künşuaq.
Атадан жақсы ұл туса, елінің қамын жейді, атадан жаман ұл туса, елінің малын жейді. Хороший сын за родину переживает, сын плохой богатство родины проедает. Atadan jaqsy ūl tusa, elınıñ qamyn jei, atadan jaman ūl tusa, elınıñ malyn jei.
Көптің көзі көреген, қолы береген.У народа зоркие глаза и щедрые руки. Köptıñ közı köregen, qoly beregen.
Елдің күші – селдің күші.Сила народа, как селевой поток. Eldıñ küşı – seldıñ küşı.
Көптен қулық артылмас.От народа хитрость не ускользает. Köpten qulyq artylmas.
Ат үйірін сағынса, артқы аяғын қағынар, ер елін сағынса, айыл-тұрман тағынар.Если лошадь по табуну скучает, задними копытами землю сбивает, если джигит по родине скучает, коня запрягает. At üiırın sağynsa, artqy aiağyn qağynar, er elın sağynsa, aiyl-tūrman tağynar.
Ел ıшı – алтын бесік.Земля родная – колыбель золотая. El ışı – altyn besık.
 5
Өз елıнде көртышқан да батыр.И крот себя сильным ощущает, если в своей норе пребывает. Öz elınde körtyşqan da batyr.
Әркімнің өз жері – жұмақ.Родимый край для каждого — рай. Ärkımnıñ öz jerı – jūmaq.
Бірлігі жоқ ел тозар, бірлігі күшті ел озар.Разрушится страна разобщенная, устоит страна объединенная. Bırlıgı joq el tozar, bırlıgı küştı el ozar.
Өзін-өзі басқарған ер бақытты, өзін-өзі билеген ел бақытты.Счастлив джигит, который цену себе знает, счастлив народ, который сам собою управляет. Özın-özı basqarğan er baqytty, özın-özı bilegen el baqytty.
Еңбек қылмай ер оңббас, бірлік қылмай ел оңбас.Ленивый человек бестолковый, разобщенный народ бестолковый. Eñbek qylmai er oñbas, bırlık qylmai el oñbas.
Адассаң еліңмен адас.Лучше вместе с народом блуждать, чем одному дорогу искать. Adassañ elıñmen adas.
Ел артындағы шаң жұтады, ел алдындағы май жұтады.Масло глотает тот, кто во главе народа идет, пыль глотает тот, кто от народа отстает. El artyndağy şañ jūtady, el aldyndağy mai jūtady.
Көптің қолы көкке жетеді.Народ встанет, до неба достанет. Köptıñ qoly kökke jete.
Халықтың құшағы кең. Народные объятия не объять. Halyqtyñ qūşağy keñ.
Халыққа қарсы шығу – желге қарсы түкіру.Против народа выступать, что против ветра плевать. Halyqqa qarsy şyğu – jelge qarsy tükıru.
 6
Ел ұлсыз болмас, жер гүлсіз болмас.Нет земли без цветов, нет народа без сынов. El ūlsyz bolmas, jer gülsız bolmas.
Менде болсын, менде болмаса, елде болсын.Пусть у меня будет, если у меня не будет, пусть у народа будет. Mende bolsyn, mende bolmasa, elde bolsyn.
Өзі үшін туады, елі үшін өледі.Ради себя рождаются, ради народа умирают. Özı üşın tuady, elı üşın öle.
Егілмеген жер жетім, елінен айырылған ер жетім.Сиротливо смотрится пашня, на которой не сеют, сиротою выглядит джигит без родины. Egılmegen jer jetım, elınen aiyrylğan er jetım.
Халыкқа қарсы жүру – ағысқа қарсы жүзу.Противником народа быть, против течения плыть. Halykqa qarsy jüru – ağysqa qarsy jüzu.
Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық.На родине и дни, и ночи прекрасны. Tuğan jerdıñ künı de ystyq, tünı de ystyq.
Ел-елдің бәрі жақсы, өз елің бәрінен де жақсы.Хороша всякая земля, а лучше всех земля своя. El-eldıñ bärı jaqsy, öz elıñ bärınen de jaqsy.
Көл толқыса – жар құлайды, көп толқыса – хан құлайды.Озеро бушевать начинает, берега размывает, народ восстание поднимает, хан слетает. Köl tolqysa – jar qūlaidy, köp tolqysa – han qūlaidy.
Ат айналып қазығын табар, ер айналып елін табар.Сколько б конь не кружил, в стойло своё вернётся, сколько б джигит не бродил, на Родину вернётся. At ainalyp qazyğyn tabar, er ainalyp elın tabar.
Жақсы жігіт жер шолып, ақыр түбı айналар.Хороший джигит всю землю объедет, и потом всё равно на родину приедет. Jaqsy jıgıt jer şolyp, aqyr tübı ainalar.
 7
Елін сатып асаған, екі күн-ақ жасаған.Кто брюхо набил, предав свой народ, тот двух дней не проживёт. Elın satyp asağan, ekı kün-aq jasağan.
Қасықпен көлді құрта алмайсың, қастықпен елді құрта алмайсың.Ложкой море не вычерпаешь, силой народ не покоришь. Qasyqpen köl qūrta almaisyñ, qastyqpen el qūrta almaisyñ.
Туған жердің қадірін шетте жүрсең білерсің. На чужбину попав, поймешь, как дорога Родина. Tuğan jerdıñ qadırın şette jürseñ bılersıñ.
Көп күлкісі күннен де жылы.Улыбка народа солнца теплей. Köp külkı künnen de jyly.
Қатардан ассаң да, халықтан аспақ жоқ. Умней товарищей быть можно, мудрей народа быть не дано. Qatardan assañ da, halyqtan aspaq joq.
Кеңесті елде кек болмас. Среди спаянного народа вражде нет места. Keñestı elde kek bolmas.
Көп іздеген көмбе үстінен шығады.Что миром ищется – мигом сыщется. Köp ızdegen kömbe üstınen şyğady.
Аздың азаншысы болғанша, көптің қазаншысы бол.Чем десятком людей руководить, лучше для сотни людей кашу варить. Azdyñ azanşysy bolğanşa, köptıñ qazanşysy bol.
Орағың өткір болса, қарың талмайды, Отаның берік болса, жауың алмайды.Если у тебя серп острый, без хлеба не будешь, если родина твоя сильна, враг не одолеет. Orağ ötkır bolsa, qar talmaidy, Otan berık bolsa, jau almaidy.
Отан үшін күрес – ерге тиген үлес.Джигита доля – за Родину стоять. Otan üşın küres – erge tigen üles.
 8
Елінен безген ер болмас, көлінен безген қаз болмас. Не видать добра гусю, покинувшему озеро родное; не видать счастья джигиту, оставившему край родной. Elınen bezgen er bolmas, kölınen bezgen qaz bolmas.
Ерıнен айырылған көмкенше жылайды, елıнен айырылған өлгенше жылайды. Потерю супруга до могилы оплакивают, потерю Родины до своей смерти оплакивают. Erınen aiyrylğan kömkenşe jylaidy, elınen aiyrylğan ölgenşe jylaidy.
Өз жұртын танымаған кісі еліне би бола алмас.Кто своего народа не знает, тот другим народом управлять не может. Öz jūrtyn tanymağan kısı elıne bi bola almas.



© Татьяна Валяева,  2007–2024
 <<  Фразеологизмы Ы-І Вернуться к началу Семья, Дети  >> 

Главная             Цвета текста на сайте             Телеграм-канал «Изучаем казахский...»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга