|
Фразеологизмы
| |
Пословицы
Родина, Народ
Семья, Дети
Дружба, Вражда
Труд, Дело
Учение, Мудрость
| |
Слово, Речь, Язык
Добро, Зло
Богатство, Бедность
Смелость, Риск
Цель, Мечта
Здоровье
| |
Еда (хлеб)
Разные
| |
Если хотите сказать
|
|
1
|
Өзіңді-өзің сыйламасаң, өзгеден сый дәметпе. | Если сам себя не уважаешь, не жди уважения от других. |
Özıñdı-özıñ syilamasañ, özgeden syi dämetpe.
| |
Ажалды қарға бүркітпен ойнар. | Обречённая на смерть ворона с беркутом играть будет. |
Ajaldy qarğa bürkıtpen oinar.
| |
Біреудің ажалы – оттан, біреудің ажалы – судан. | Одному смерть от огня, другому – от воды. |
Bıreudıñ ajaly – ottan, bıreudıñ ajaly – sudan.
| |
Соңғы түйенің жүгі ауыр. | У последнего вреблюда груз тяжёлый. |
Soñğy tüienıñ jügı auyr.
| |
Иттің жатқан жері – төсегі. | Где свалилась собака – там её постель. |
İttıñ jatqan jerı – tösegı.
| |
Ұйқы арыстанды да жығады. | Сон и льва валит с ног. |
Ūiqy arystandy da jyğady.
| |
Уақыт тас екеш тасты да тоздырады. | Время и камень точит. |
Uaqyt tas ekeş tasty da tozdyrady.
| |
Әр нәрсе өз уақытымен қызықты. | Всё интересно в своё время. |
Är närse öz uaqytymen qyzyqty.
| |
Өткен күнді қуып жетпессің. | Вчерашний день и бегом не догонишь. |
Ötken kündı quyp jetpessıñ.
| |
Қонақ аз отырып, көп сынайды. | Гость сидит немного, а замечает многое. |
Qonaq az otyryp, köp synaidy.
|
2
|
Қонақты сөзбен тойғыза алмайсың. | Гостя словами не накормить. |
Qonaqty sözben toiğyza almaisyñ.
| |
Қонақ бір күн қонса – құт, екі күн қонса – жұт. | Гость одну ночь переночует – счастье, две ночи переночует – джут (падёж скота). |
Qonaq bır kün qonsa – qūt, ekı kün qonsa – jūt.
| |
Шақырмаған қонаққа шайдан артық тамақ жоқ. | Для незваного гостя лучше чая еды нет. |
Şaqyrmağan qonaqqa şaidan artyq tamaq joq.
| |
Тоқ қонақты сыйлау оңай. | Сытому гостю угодить легко. |
Toq qonaqty syilau oñai.
| |
Жаман үйдің қонағы билейді. | В плохом доме гость хозяйничает. |
Jaman üidıñ qonağy bileidı.
| |
Жолаушыны сусындатпай тұрып бұйымтайын сұрама. | Не напоив путника, не спрашивай о деле. |
Jolauşyny susyndatpai tūryp būiymtaiyn sūrama.
| |
Біреу білмегенді біреу біледі. | Если что-то не знает один, знает другой. |
Bıreu bılmegendı bıreu bıledı.
| |
Көз – қөңіл айнасы. | Глаза – зеркало души. |
Köz – qöñıl ainasy.
| |
Базар бай, алушы кедей. | Базар богат, да покупатель беден. |
Bazar bai, aluşy kedei.
| |
Аш ақылмен тоқ болмайды. | Голодный советом сыт не будет. |
Aş aqylmen toq bolmaidy.
|
3
|
Адал адамды алтын да қызықтыра алмайды. | Честного человека и золото не может соблазнить. |
Adal adamdy altyn da qyzyqtyra almaidy.
| |
Ағашты қисайған жағында жығар болар. | Куда дерево клонится, туда оно сваленным будет. |
Ağaşty qisaiğan jağynda jyğar bolar.
| |
Шақырғанға бар, шаққаннан қаш. | К приглашающему иди, от жалящего убегай (Дают – бери, бьют – беги). |
Şaqyrğanğa bar, şaqqannan qaş.
| |
Жаңбырмен жер көгереді, алғыспен ер көгереді. | Дождями земля зеленеет, благодарностью человек процветает. |
Jañbyrmen jer kögeredı, alğyspen er kögeredı.
| |
Күншілдік – үлкен дерт. | Зависть – большое несчастье. |
Künşıldık – ülken dert.
| |
Адам құлақтан азады, көңілден семіреді. | Человек от от слухов худеет, а от хорошего настроения поправляется. |
Adam qūlaqtan azadı, köñılden semıredı.
| |
Қорыққан бұрын жұдырықтар. | Испугавшийся первым пускает в ход кулаки. |
Qoryqqan būryn jūdyryqtar.
| |
Жоқты іздесең де таппайсың. | Чего нет на свете, ищи, не найдёшь (На нет и суда нет). |
Joqty ızdeseñ de tappaisyñ.
| |
Жел тұрмаса, шөптің басы қимылдамайды. | Ветер не подует, верхушка травы не пошевелится (Нет дыма без огня). |
Jel tūrmasa, şöptıñ basy qimyldamaidy.
| |
Еттің бәрі қазы емес, иттің бәрі тазы емес. | Не всё мясо – казы, не все собаки – гончие. |
Ettıñ bärı qazy emes, ittıñ bärı tazy emes.
|
4
|
Жатқан жыланның құйрығын баспа. | Лежащей змее хвост не дави. |
Jatqan jylannyñ qūiryğyn baspa.
| |
Атқыштан ажал қашады. | От меткого стрелка смерть бежит. |
Atqyştan ajal qaşady.
| |
Жіп жіңішке жерінен үзіледі. | Где верёвка тонка, там она и рвётся. |
Jıp jıñışke jerınen üzıledı.
| |
Күші жоқ ит те жүгірмес. | Если сил нет, и собака не побежит. |
Küşı joq it te jügırmes.
| |
Ай бетінде де дақ бар. | И на луне есть пятна. |
Ai betınde de daq bar.
| |
Базарда мың кісі бар, әкім танығанына сәлем береді. | На базаре тысячи людей, а здороваются только со знакомыми. |
Bazarda myñ kısı bar, äkım tanyğanyna sälem beredı.
| |
Екі сараңның қолы бір-біріне әзер жетеді. | Скупым и руки друг другу подать жалко. |
Ekı sarañnyñ qoly bır-bırıne äzer jetedı.
| |
Берместің сылтауы көп. | У жадного отговорок много. |
Bermestıñ syltauy köp.
| |
Өз нәпсісін жеңген – батыр. | Свои страсти победивший – герой. |
Öz näpsısın jeñgen – batyr.
| |
Түлкі түсінде тауық көреді. | Лиса во сне курицу видит. |
Tülkı tüsınde tauyq köredı.
|
5
|
Өтпейтін өмір жоқ, сынбайтын темір жоқ. | Нет не умирающей жизни, нет не ломающегося железа. |
Ötpeitın ömır joq, synbaityn temır joq.
| |
Өткен қайтып оралмас, өлген қайтып келмес. | Прошедшее не возвратить, ушедшего не оживить. |
Ötken qaityp oralmas, ölgen qaityp kelmes.
| |
Ажал ажарға қарамайды. | Смерть на лица не смотрит. |
Ajal ajarğa qaramaidy.
| |
Арық атқа қамшы ауыр. | Тощему коню плеть тяжела. |
Aryq atqa qamşy auyr.
| |
Қайғы қартайтады, қуаныш марқайтады. | Печаль старит, радость дух поднимает. |
Qaiğy qartaitady, quanyş marqaitady.
| |
Ат сүрінбей жер танымас, ер сүрінбей ел танымас. | Конь, не спотыкаясь, землю не изучит, джигит, не ошибаясь, людей не узнает. |
At sürınbei jer tanymas, er sürınbei el tanymas.
| |
Құлақ естігенді көз көрер. | Что уши услышат, то и глаза увидят. |
Qūlaq estıgendı köz körer.
| |
Оңай олжа оңалтпас. | Лёгкая добыча положения не улучшит. |
Oñai olja oñaltpas.
| |
Суға кеткен тал қармайды. | В воду ушедший иву хватает (Утопающий за соломинку хватается). |
Suğa ketken tal qarmaidy.
| |
Шығасы шықпай, кіресі кірмейді. | Без затрат не будет и прибыли. |
Şyğasy şyqpai, kıresı kırmeidı.
|
6
|
Желмен келген желмен кетеді. | Что ветром принесло, то ветром и уносит. |
Jelmen kelgen jelmen ketedı.
| |
Тек жүрсең, тоқ жүрерсің. | Тише едешь, дальше (довольнее) будешь. |
Tek jürseñ, toq jürersıñ.
| |
Шапшаңдықтан қашпа, аптығуға баспа. | От расторопности не отгораживайся, в суету не вступай. |
Şapşañdyqtan qaşpa, aptyğuğa baspa.
| |
Мың рет естігеннен, бір рет көрген артық. | Чем сто раз услышать, лучше один раз увидеть. |
Myñ ret estıgennen, bır ret körgen artyq.
| |
Таныған жерде бой сыйлы, танымаған жерде тон сыйлы. | Где знают тебя – ценят по достоинству, где не знают – ценят по одежде. |
Tanyğan jerde boi syily, tanymağan jerde ton syily.
| |
Ән – көңілдің ажары. | Песня раскрывает красоту души. |
Än – köñıldıñ ajary.
| |
Әр адам – өз заманының баласы. | Все люди – дети своего времени. |
Är adam – öz zamanynyñ balasy.
| |
Күлкі – ашылған гүл, көңіл – шашылған нұр. | Смех – распустившийся цветок, хорошее настроение – сияние света вокруг. |
Külkı – aşylğan gül, köñıl – şaşylğan nūr.
| |
Балықшының аты шөлден өледі. | У рыбака конь от жажды умрёт. |
Balyqşynyñ aty şölden öledı.
| |
Тумақ болса, өлмек бар. | Будет рождение, будет и смерть. |
Tumaq bolsa, ölmek bar.
|
7
|
Пішені өртенбегеннің бәрі ақылды. | Все умны советы давать, когда не их сено полыхает. |
Pışenı örtenbegennıñ bärı aqyldy.
| |
Есек мінген ат сұрамайды, балық жеген ет сұрамайды. | Кто на осле едет, коня не попросит; кто рыбу ест, мяса не попросит. |
Esek mıngen at sūramaidy, balyq jegen et sūramaidy.
| |
Атқа міндің - ажалға міндің. | Кто на коня сел, тот смерть оседлал. |
Atqa mındıñ - ajalğa mındıñ.
| |
Қай жерің ауырса, жаның сол жерінде. | Где болит, там и душа. |
Qai jerıñ auyrsa, janyñ сол жерınde.
| |
Айлалы түлкі алдырмас. | Хитрая лиса не сдаётся. |
Ailaly tülkı aldyrmas.
| |
Қойдан қалған қозы қасқырға тап болады. | Ягненку, что от стада отстаёт - навстречу волк проголодавшийся идёт. |
Qoidan qalğan qozy qasqyrğa tap bolady.
| |
Жатық үйінде жатық бол. | У человека кроткого в гостях кротким будь. |
Jatyq üiınde jatyq bol.
| |
Жақсы ит иесінің құлақ-көзі. | Хорошая собака — глаза и уши хозяина. |
Jaqsy it iesınıñ qūlaq-közı.
| |
Аш адам - ұрысқақ, арық қой - тырысқақ. | Капризен баран худой, человек голодный - злой. |
Aş adam - ūrysqaq, aryq qoi - tyrysqaq.
| |
Итпен жолдас болса, таяғыңды тастама. | Если собака тебе друг, палку не выпускай из рук. |
İtpen joldas bolsa, taiağyñdy tastama.
|
8
|
Ұсынған мойынды қылыш кеспес. | Склоненную голову меч не рубит. |
Ūsynğan moiyndy qylyş kespes.
| |
Кедей кедейге қайыр қылса, қу таңданады. | Нечестного удивляет, что нищий нищему помогает. |
Kedei kedeige qaiyr qylsa, qu tañdanady.
| |
Аттың жақсысы - бозы болар, иттің жақсысы - тазы болар. | Лучший конь - белый конь, лучшая собака - тазы. |
Attyñ jaqsysy - bozy bolar, ittıñ jaqsysy - tazy bolar.
| |
Сауып ішсең - мың күндік, сойып жесең - бір күндік. | Скотину доить - тысячу дней молоко пить, скотину забить - один день мяса поесть. |
Sauyp ışseñ - myñ kündık, soiyp jeseñ - bır kündık.
| |
Кәрі қыз ер таңдамайды, өлген ер жер таңдамайды. | Старая дева жениха не выбирает, умерший могилу не подбирает. |
Kärı qyz er tañdamaidy, ölgen er jer tañdamaidy.
| |
Әркім өз мұңын айтады. | Каждый человек о своём горе говорит. |
Ärkım öz mūñyn aitady.
| |
Олақ әйелдің де арманы бар. | Даже женщина, что ничего не умеет, мечту большую имеет. |
Olaq äieldıñ de armany bar.
| |
Ағын судың арамдығы жоқ. | В проточной воде грязи не бывает. |
Ağyn sudyñ aramdyğy joq.
| |
Айдың да бетінде сепкіл бар. | Пятна есть и на луне. |
Aidyñ da betınde sepkıl bar.
| |
Қазан қайнап тұрса, ақыл сайрап тұрады. | Когда котел закипает, у человека мысль бурлить начинает. |
Qazan qainap tūrsa, aqyl sairap tūrady.
|
© Татьяна Валяева, 2007–2024
|
Цвета текста на сайте
Telegram-канал «Казахский язык. Просто о сложном»
kaz-tili@yandex.kz
Гостевая книга
|
|
