33
|
Кішіпейілділік - кісінің көркі. | Скромность украшает человека. |
Kışıpeiıldılık - kısınıñ körkı.
| |
Көп қарттың ішінде бір бала жүрсе, дана болар, көп баланың ішінде бір қарт жүрсе, бала болар. | Старик среди детей в детство впадает, ребёнок среди стариков приобретает мудрость. |
Köp qarttyñ ışınde bır bala jürse, dana bolar, köp balanyñ ışınde bır qart jürse, bala bolar.
| |
Аспандағы сұңқардан қолдағы тұрымтай артық. | Кобчик, что в руках, лучше сокола, что в небе. |
Aspandağy sūñqardan qoldağy tūrymtai artyq.
| |
Атақты ұры аштан өледі. | Прославленный вор от голода умрёт. |
Ataqty ūry aştan öledı.
| |
Ауыл итінің құйрығы қайқы. | У аульных собак хвост крючком (Каждый силён у себя дома). |
Auyl itınıñ qūiryğy qaiqy.
| |
Батырдың басы екеу емес. | И батыр двух голов не имеет. |
Batyrdyñ basy ekeu emes.
| |
Бие көп болса, құлын көп. | Когда кобылиц много, и жеребят много. |
Bie köp bolsa, qūlyn köp.
| |
Екі нар сүйкенсе, арасында шыбын өледі. | Когда два верблюда сталкиваются, между ними муха погибает. |
Ekı nar süikense, arasynda şybyn öledı.
| |
Еңбегіне қарай өнбегі. | Каковы труды, таковы и плоды. |
Eñbegıne qarai önbegı.
| |
Еркенің көзі кеппес, жорғаның тері кеппес. | На инохдце пот не высыхает, избалованный ребёнок от слёз не просыхает. |
Erkenıñ közı keppes, jorğanyñ terı keppes.
|
34
|
Мың сыртқы жаудан бір ішкі жау жаман. | Один внутренний враг опаснее тысячи внешних. |
Myñ syrtqy jaudan bır ışkı jau jaman.
| |
Әр нәрсеге асық болғанша, бір нәрсеге машық бол. | Лучше в одном деле мастером являться, чем во многих делах учеником оставаться. |
Är närsege asyq bolğanşa, bır närsege maşyq bol.
| |
Жау жоқ деме, жар астында, бөрі жоқ деме, бөрік астында. | Не говори, что нет врага - под горою он стоит; не говори, что нет волка - под шапкой он сидит. |
Jau joq deme, jar astynda, börı joq deme, börık astynda.
| |
Жаулық кигеннің бәрі қатын емес, бөрік кигеннің бәрі батыр емес. | Не всякий, на ком платок - баба, не каждый, кто шлем одевает, воином бывает. |
Jaulyq kigennıñ bärı qatyn emes, börık kigennıñ bärı batyr emes.
| |
Жігіттің жұмсаған күшін сұрама, бітірген ісін сұра. | Не спрашивай джигита, сколько сил потратил, а спрашивай, что сделать смог. |
Jıgıttıñ jūmsağan küşın sūrama, bıtırgen ısın sūra.
| |
Ескі киімнің жылуы жоқ. | Старая одежда не согревает. |
Eskı kiımnıñ jyluy joq.
| |
Заттың құны жылтырында емес, сапасында. | Не в блеске вещи ценность, а в качестве. |
Zattyñ qūny jyltyrynda emes, sapasynda.
| |
Қонақ келсе, ет пісер, ет піспесе, бет пісер. | Когда гость приходит, мясо хозяин готовит, если мяса не имеет - лицо хозяина краснеет. |
Qonaq kelse, et pıser, et pıspese, bet pıser.
| |
Құтты қонақ келсе, қой егіз табады. | Когда желанный гость придёт, овца двойню принесёт. |
Qūtty qonaq kelse, qoi egız tabady.
| |
Қысылғанда қымыран іриді. | Когда не повезёт и закваска пропадет. |
Qysylğanda qymyran ıridı.
|
35
|
Мысық жоқта тышқан төбеге шығады. | Когда кошки нет, мышь на голову лезет. |
Mysyq joqta tyşqan töbege şyğady.
| |
Судың да сұрауы бар. | И на воду есть спрос. |
Sudyñ da sūrauy bar.
| |
Тамшыдан тама берсе, дария болар. | Капля за каплей собирается, река появляется. |
Tamşydan tama berse, daria bolar.
| |
Туған жердің қадірін шетте жүрсең білерсің. | Ценность родной земли поймёшь, когда на чужбину попадёшь. |
Tuğan jerdıñ qadırın şette jürseñ bılersıñ.
| |
Тұлпарды алтын тағамен тағаласа, есек емексіп, аяғын көтереді. | Когда кузнец скакуну золотые подковы ковал, осёл в надежде копыто поднял. |
Tūlpardy altyn tağamen tağalasa, esek emeksıp, aiağyn köteredı.
| |
Ат құлыннан, батыр баладан. | Конь вырастает с жеребёнка, батыр вырастает с ребёнка. |
At qūlynnan, batyr baladan.
| |
Жуас түйе жүндеуге жақсы. | Cо смирного верблюда хорошо снимать шерсть. |
Juas tüie jündeuge jaqsy.
| |
Жұмсам - жұдырығымда, ашсам - алақанымда. | Когда сожму - в кулаке, когда разожму - на ладони (Он у меня в руках). |
Jūmsam - jūdyryğymda, aşsam - alaqanymda.
| |
Жылағаннан сұрама, күлгеннен сұра. | Кто плачет, того не расспрашивай, кто смеётся, того лишь спрашивай. |
Jylağannan sūrama, külgennen sūra.
| |
Ит жоқта шошқа үреді. | Когда собаки нет, и свинья залает. |
İt joqta şoşqa üredı.
|
36
|
Бас болмақ оңай, бастамақ қиын. | Легко главою быть, да трудно руководить. |
Bas bolmaq oñai, bastamaq qiyn.
| |
Біреуге ор қазба, ор қазсаң, терең қазба, өзің түсерсің. | Не рой яму ближнему своему, если роешь, не глубоко рой - можешь сам угодить. |
Bıreuge or qazba, or qazsañ, tereñ qazba, özıñ tüsersıñ.
| |
Біткен іске сыншы көп, піскен асқа жеуші көп. | На готовое дело много критиков, на готовый обед - много едоков. |
Bıtken ıske synşy köp, pısken asqa jeuşı köp.
| |
Ел даусыз болмас, жер жаусыз болмас. | Народ не бывает без распрей, земля пе бывает без врагов. |
El dausyz bolmas, jer jausyz bolmas.
| |
Ел жасымен көрікті, тау тасымен көрікті, аяқ асымен көрікті. | Народ молодежью красен, горы красны камнями, посуда красна едой. |
Ел жасымен көрікті, тау тасымен көрікті, аяқ асымен көрікті.
| |
Қаңтарда қалпақ пана болмас. | Тюбетейку зимой не наденешь. |
Qañtarda qalpaq pana bolmas.
| |
Қасықтап жиғаныңды шелектеп төкпе. | Собранное ложками, не расплескивай ведрами. |
Қасықтап жиğanyñdy şelektep tökpe.
| |
Қолда бардың қадірі болмайды. | То, что есть под рукой, не ценится. |
Qolda bardyñ qadırı bolmaidy.
| |
Қолы ұзын сүйгенін алар, қолы қысқа тигенін алар. | Длинные руки, что захотят, то гребут, короткие руки - что достанется берут. |
Qoly ūzyn süigenın alar, qoly qysqa tigenın alar.
| |
Қолың күшті болғанша, ұста болсын. | Сильные руки - хорошо, а умелые руки - лучше. |
Qolyñ küştı bolğanşa, ūsta bolsyn.
|
37
|
Бетім жаман болса да, ниетім жақсы. | Хоть внешность плохая, намерения хорошие. |
Betım jaman bolsa da, nietım jaqsy.
| |
Білімді әйел басыңа қарайды, білімсіз әйел жасыңа қарайды. | Умная девица на ум жениха внимание обращает, глупая - по возрасту подбирает. |
Bılımdı äiel basyña qaraidy, bılımsız äiel jasyñа qaraidy.
| |
Біреуге өлім тілегенше, өзіңе өмір тіле. | Чем другому смерти желать, лучше себе долгих лет пожелать. |
Bıreuge ölım tılegenşe, özıñe ömır tıle.
| |
Егінші мәрт - жер жомарт. | У доброго земледельца земля щедра. |
Egınşı märt - jer jomart.
| |
Епті етегін жабады, епсіз мүрдем қабады. | Умелый все изьяны залатает, неловкий всё на свете растеряет. |
Eptı etegın jabady, epsız mürdem qabady.
| |
Еліктің мойнын оқ кеседі, ердің мойнын жоқ кеседі. | Косуле голову пуля срезает, жигит от нужды голову теряет. |
Elıktıñ moinyn oq kesedı, erdıñ moinyн joq kesedı.
| |
Жылай-жылай арық қазсаң, күле-күле су ішерсің. | Плача будешь арык рыть, смеясь будешь воду пить. |
Jylai-jylai aryq qazsañ, küle-küle su ışersıñ.
| |
Жақсыдан әкім қойсаң, елді түзетер, жаманнан әкім қойсаң, елді жүдетер. | Хороший хан - страна процветает, плохой хан - страна загнивает. |
Jaqsydan äkım qoisañ, eldı tüzeter, jamannan äkım qoisañ, eldı jüdeter.
| |
Жаман ағайыннан жақсы көрші артық. | Хороший сосед лучше плохого родственника. |
Jaman ağaiynnan jaqsy körşı artyq.
| |
Жоғалған пышақтың сабы алтын. | У пропавшего ножа золотая ручка. |
Joğalğan pyşaqtyñ saby altyn.
|
38
|
Жігітке жар қымбат, ал намыспен ар одан да қымбат. | Джигит дорожит любовью, а ещё больше честью. |
Jıgıtke jar qymbat, al namyspen ar odan da qymbat.
| |
Ит иттігін қылмаса, бүйірі оңбас. | У собаки брюхо заболит, если собачьи привычки оставит. |
İt ittıgın qylmasa, büiırı oñbas.
| |
Келгеніңе қуанбаған кеткеніңе өкінбес. | Хозяин, который не рад приходу, не обидится и уходу. |
Kelgenıñe quanbağan ketkenıñe ökınbes.
| |
Қарыз күліп келеді, жылап қайтады. | Долг со смехом приходит, и со слезами уходит. |
Qaryz külıp keledı, jylap qaitady.
| |
Көңіл жақсы болғаны, өмір жақсы болғаны. | Настроение хорошее – и жизнь хорошая. |
Köñıl jaqsy bolğany, ömır jaqsy bolğany.
| |
Көп өмір сүріп, күмістей жалтырағанша, аз өмір сүріп, алтындай жарқыра. | Чем долго жить, и серебром блистать, лучше мало живи, да золотом сверкай. |
Köp ömır sürıp, kümıstei jaltyrağanşa, az ömır sürıp, altyndai jarqyra.
| |
Бетің қисық болса, айнаға өкпелеме, арың таза болмаса, ағайынға өкпелеме. | Если рожа крива, на зеркало не сердись, если совесть нечиста, на родню не злись. |
Betıñ qisyq bolsa, ainağa ökpeleme, aryñ taza bolmasa, ağaiynğa ökpeleme.
| |
Қарны тоқ, қайғысы жоқ. | Сыт, одет, печали нет. |
Qarny toq, qaiğysy joq.
| |
Жалқау әйелдің төсегі түске дейін жиылмас. | Ленивая женщина до полудня постель не убирает. |
Jalqau äieldıñ tösegı tüske deiın jiylmas.
| |
Жер - семіз, от - арық. | Земля одаряет, огонь уничтожает. |
Jer - semız, ot - aryq.
|
39
|
Жер төбесіз болмайды, ел төресіз болмайды. | Земля не бывает без холмов, а народ без чиновников. |
Jer töbesız bolmaidy, el töresız bolmaidy.
| |
Өсер малда өлім жоқ. | Если скот приносит приплод, значит он не перемрёт. |
Öser malda ölım joq.
| |
Қой егіз тапса, шөптің басы айыр шығады. | Хорошие овцы ягнят по двое принесут, на земле хорошей травы сдвоенными колосками растут. |
Qoi egız tapsa, şöptıñ basy aiyr şyğady.
| |
Тоңған тонын мақтар, адасқан жолын мақтар. | Замерзший шубу хвалит, заблудившийся дорогу хвалит. |
Toñğan tonyn maqtar, adasqan jolyn maqtar.
| |
Үреген ит кісі қаппас, үндемеген ит қабаған. | Если собака лает, значит она не кусает, если собака не лает, значит она кусает. |
Üregen it kısı qappas, ündemegen it qabağan.
| |
Ағайының барда дұшпаным жоқ деме, абысының барда күндесім жоқ деме. | Когда есть родня, не говори, что нет врага, когда есть снохи, не говори, что нет завистниц. |
Ağaiynyñ barda dūşpanym joq deme, abysynyñ barda kündesım joq deme.
| |
Бақа көлінде патша, балық суында патша, жігіт елінде патша. | Лягушка – на болоте царь, рыба – в воде, джигит – на Родине. |
Baqa kölınde patşa, balyq suynda patşa, jıgıt elınde patşa.
| |
Олақтың сөзі орынсыз жамау тәрізді. | Слова неумелого подобны заплате, пришитой не к месту. |
Olaqtyñ sözı orynsyz jamau tärızdı.
| |
Иттің бәрі тазы болмас, еттің бәрі қазы болмас. | Не всякая собака на охоту ходит, не всякое мясо для казы подходит. |
İttıñ bärı tazy bolmas, ettıñ bärı qazy bolmas.
| |
Кекшіл болма, көпшіл бол. | Не будь злопамятен, а будь общителен. |
Kekşıl bolma, köpşıl bol.
|
40
|
Күншілдің күні шықпас. | Над завистливым солнце не всходит. |
Künşıldıñ künı şyqpas.
| |
Қайғысыз махаббаттың қадірі аз. | Любовь без страданий ценится недорого. |
Qaiğysyz mahabbattyñ qadırı az.
| |
Қайда барса да, екі колға бір жұмыс. | Куда не придёт, везде рукам работу найдёт. |
Qaida barsa da, ekı kolğa bır jūmys.
| |
Қонағын сыйлаған төрге шығарады. | На почетное место приглашение - признак большого уважения. |
Qonağyn syilağan törge şyğarady.
| |
Қысқа жіп күрмеуге келмейді. | На короткой веревке петлю не сделаешь. |
Qysqa jıp kürmeuge kelmeidı.
| |
Мың адам салған көпірді бір адам қиратады, бір адам жаққан от он адамды жылытады. | Мост, что тысяча людей построит, одному разрушить ничего не стоит, костер, что один человек разжигает, десятерых согревает. |
Myñ adam salğan köpırdı bır adam qiratady, bır adam jaqqan ot on adamdy jylytady.
| |
Олай тартсаң, өгіз өледі, былай тартсаң, арба сынады. | В одну сторону повернёшь, бык сдохнет, в другую повернешь, телега сломается |
Olai tartsañ, ögız öledı, bylai tartsañ, arba synady.
| |
Өзің сүйгенді емес, өзіңді сүйгенді таңда. | Выбирай не ту, которую ты полюбил, а ту, которая тебя полюбила. |
Özıñ süigendı emes, özıñdı süigendı tañda.
| |
Өле жегенше, бөле же. | Лучше половину дать ближнему, чем обьедаться одному. |
Öle jegenşe, böle je.
| |
Ер-тұрманы алтын болса да, есектің аты есек. | Осел остаётся ослом и под золотым седлом. |
Er-tūrmany altyn bolsa da, esektıñ aty esek.
|
© Татьяна Валяева, 2007–2024
|
