Родина, Народ
Семья, Дети
Дружба, Вражда
Труд, Дело
Учение, Мудрость
Слово, Речь, Язык
| |
Добро, Зло
Богатство, Бедность
Смелость, Риск
Цель, Мечта
Здоровье
Еда (хлеб)
| |
Пословицы
(разные)
| |
Фразеологизмы
| |
Другие фразеологизмы
Если хотите сказать
|
|
|
|
Пословицы, стр.6
|
| |
Составитель: Татьяна Валяева
|
41
|
Қарын дәмді болса, итке тастамас еді. | Если б требуха была вкусной, ее б собакам не давали. |
Qaryn dámdi bolsa, ıtke tastamas edi.
| |
Қолағашы мықты болса, киіз қазық жерге кірер. | Если крепкий молоток найдётся, и войлочный кол в землю вобьётся. |
Qolaǵashy myqty bolsa, kıiz qazyq jerge kirer.
| |
Қонағым, сен «ет» деме, мен «кет» демейін. | Гость, ты мясо не проси, я не скажу тебе «уходи». |
Qonaǵym, sen «et» deme, men «ket» demeıin.
| |
Өліспеген көріседі. | Не умрём - так встретимся. |
Ólispegen kórisedi.
| |
Сауатсыз молданың сәлдесі үлкен. | Если невежда мулла, то у него огромная чалма. |
Saýatsyz moldanyń sáldesi úlken.
| |
Ұрлық еткен жазасыз кетпес. | Если воруешь - наказания не минуешь. |
Urlyq etken jazasyz ketpes.
| |
Ағайының бай болса, асағаның май болар. | Если родня богата, масло будешь кушать. |
Aǵaıynyń baı bolsa, asaǵanyń maı bolar.
| |
Түсі келгеннен түңілме. | Приличной внешности все доверяют. |
Túsi kelgennen túńilme.
| |
Алтынды тот баспайды. | Золото не ржавеет. |
Altyndy tot baspaıdy.
| |
Аңшының кешіккеніне сүйін. | Если охотник запаздывает, радуйся (значит охота удачная). |
Ańshynyń keshikkenine súıin.
|
42
|
Бақсының емі өзіне қонбайды. | Знахарь сам заболеет и лекарства от болезни не имеет. |
Baqsynyń emi ózine qonbaıdy.
| |
Бермейтін нәрсе болмайды - сұрауын таппайды. | Если правильно просить, то всё можно получить. |
Bermeıtin nárse bolmaıdy - suraýyn tappaıdy.
| |
Ажал айтпай келеді, қонақ күтпей келеді. | И смерть является внезапно, и гость является незвано. |
Ajal aıtpaı keledi, qonaq kútpeı keledi.
| |
Азған денеге ауру үйір. | К истощенному организму все болезни привязываются. |
Azǵan denege aýrý úıir.
| |
Есер баладан ерке бала жаман. | Избалованный ребёнок хуже дурака. |
Eser baladan erke bala jaman.
| |
Әжеме де барайын, бұзауымды қарайын. | И к бабушке пойду и за телёнком присмотрю. |
Ájeme de baraıyn, buzaýymdy qaraıyn.
| |
Ерте тұрған әйелдің бір ісі артық, ерте тұрған еркектің ырысы артық. | Если женщина рано встаёт, на одно дело больше успеет, джигит, если рано встаёт, на одно счастье больше найдёт. |
Erte turǵan áıeldiń bir isi artyq, erte turǵan erkektiń yrysy artyq.
| |
Жылауық болса да, баланың бары жақсы, бақырауық болса да, түйенің бары жақсы. | Иметь бы верблюжонка, пусть даже крикливого; иметь бы ребёнка, пусть даже плаксивого. |
Jylaýyq bolsa da, balanyń bary jaqsy, baqyraýyq bolsa da, túıeniń bary jaqsy.
| |
Ит иесіне үрмес. | Собака на своего хозяина не лает. |
It ıesine úrmes.
| |
Кезі келсе, күміс те күлге айналар. | И серебро со временем в пыль превращается. |
Kezi kelse, kúmis te kúlge aınalar.
|
43
|
Кілемге бергісіз алаша бар, ханға бергісіз қараша бар. | И дорожка лучше ковра бывает, и бедняк лучше хана бывает. |
Kilemge bergisiz alasha bar, hanǵa bergisiz qarasha bar.
| |
Кісідегінің кілті аспанда. | Ключи от чужого сундука на небе хранятся. |
Kisideginiń kilti aspanda.
| |
Қабаған ит үрмей жүгіреді. | Коварная собака исподтишка нападает. |
Qabaǵan ıt úrmeı júgiredi.
| |
Қалауын тапса, қар жанар. | И снег огнём запылает, если умелец зажечь пожелает. |
Qalaýyn tapsa, qar janar.
| |
Қанша тұлпар болса да, жоқты қуып жете алмас. | И на самом быстром коне не догнать того, чего нет. |
Qansha tulpar bolsa da, joqty qýyp jete almas.
| |
Қасқыр да қандасына қастық қылмайды. | И волк не пакостит своему приятелю. |
Qasqyr da qandasyna qastyq qylmaıdy.
| |
Қасық тары ботқа болмас, ботқа болса да, жұртқа болмас. | Из ложки пшена каши не сварить, а если и сварить, всех не накормить. |
Qasyq tary botqa bolmas, botqa bolsa da, jurtqa bolmas.
| |
Қойшы көп болса, қой арам өледі. | Когда много пастухов бывает овцы дохнуть начинают. |
Qoıshy kóp bolsa, qoı aram óledi.
| |
Иттің табаны қышыса, керуенге ереді. | Когда у собаки чешутся лапы, она бежит за караваном. |
Ittiń tabany qyshysa, kerýenge eredi.
| |
Күріш арқасында күрмек су ішеді. | Когда рис поливается - и сорняк воды напивается. |
Kúrish arqasynda kúrmek sý ishedi.
|
44
|
Өлімнен қорыққан өлімге жүгіреді. | Кто смерти боится, тот к смерти стремится. |
Ólimnen qoryqqan ólimge júgiredi.
| |
Кетпеннің басын бассаң, сабы маңдайына тиер. | На головку кетменя наступишь, по лбу черенком получишь. |
Ketpenniń basyn bassań, saby mańdaıyna tıer.
| |
Кісі ақылымен бай болғанша, өз ақылыңмен жарлы бол. | Лучше быть нищим с умом своим, чем быть богатым с умом чужим. |
Kisi aqylymen baı bolǵansha, óz aqylyńmen jarly bol.
| |
Кісінің жырын жырлама, өз жырынды жырла. | Не пой чужую песню, пой свою. |
Kisiniń jyryn jyrlama, óz jyryndy jyrla.
| |
Кішіні мақтап, үлкенді мін. | Маленького жеребёнка хвали, на большого коня садись. |
Kishini maqtap, úlkendi min.
| |
Кішкене тас бас жарар. | Маленький камешек бывает, большую голову пробивает. |
Kishkene tas bas jarar.
| |
Көкек өз атын өзі шақырады. | Кукушка сама свое имя выдает. |
Kókek óz atyn ózi shaqyrady.
| |
Көп сөйлейді залым би, аз сөйлейді әділ би. | Много говорит плохой судья, мало говорит справедливый судья. |
Kóp sóıleıdi zalym bı, az sóıleıdi ádil bı.
| |
Атадан жақсы ұл туса, елінің қамын жейді, атадан жаман ұл туса, елінің малын жейді. | Добрый сын народными заботами живёт, непутевый - народные труды проживёт. |
Atadan jaqsy ul týsa, eliniń qamyn jeıdi, atadan jaman ul týsa, eliniń malyn jeıdi.
| |
Ауылы жақын ит қасқырдан қорықпас. | Рядом аул когда, собака не боится волка. |
Aýyly jaqyn ıt qasqyrdan qoryqpas.
|
45
|
Сойылды сілтей білмеген өзіне тигізер. | Кто с дубинкой обращаться не умеет, тот себя ею огреет. |
Soıyldy silteı bilmegen ózine tıgizer.
| |
Сұлу сұлу емес, сүйген сұлу. | Красива не красивая, красива любимая. |
Sulý sulý emes, súıgen sulý.
| |
Шай ішкен қымыз сұрамас. | Кто чай любит, тот кумыс просить не будет. |
Shaı ishken qymyz suramas.
| |
Ат иесіз болмас, қазан күйесіз болмас. | Лошадь не бывает без хозяина, казан не бывает без сажи. |
At ıesiz bolmas, qazan kúıesiz bolmas.
| |
Аттың бәрі тұлпар болмас, құстың бәрі сұңқар болмас. | Не всякий конь скакуном считается, не всякая птица за сокола принимается. |
Attyń bári tulpar bolmas, qustyń bári suńqar bolmas.
| |
Түн иесі - шырақ, су иесі - мұрап. | Лампа - хозяин ночи, мираб - хозяин воды. |
Tún ıesi - shyraq, sý ıesi - murap.
| |
Ұлықсыз жұрт - бассыз дене. | Народ без главы, что тело без головы. |
Ulyqsyz jurt - bassyz dene.
| |
Ұры бүлікке құмар, шыбын шірікке құмар. | Мухи вьются вокруг гнилья, где неурядицы, там много жулья. |
Ury búlikke qumar, shybyn shirikke qumar.
| |
Аяғы кіші сүйгенін киеді, аяғы үлкен сыйғанын киеді. | Тот, у кого маленькие ноги одевает то, что нравится, тот, у кого большие ноги одевает лишь то, что подходит. |
Aıaǵy kishi súıgenin kıedi, aıaǵy úlken syıǵanyn kıedi.
| |
Шөбі жоқ деп, жерден түңілме, малы жоқ деп, ерден түңілме. | Не отступайся от земли, если и скудна она, не отступайся от джигита, если и беден он. |
Shóbi joq dep, jerden túńilme, maly joq dep, erden túńilme.
|
46
|
Ақтың ісін құдай жақтайды. | Праведное дело и Бог поддержит. |
Aqtyń isin qudaı jaqtaıdy.
| |
Атың болмаса, аяғыңа жалын, аяғын болмаса, таяғыңа жалын. | Нет коня - на ноги свои полагайся, ногам тяжело - на палку опирайся. |
Atyń bolmasa, aıaǵyńa jalyn, aıaǵyn bolmasa, taıaǵyńa jalyn.
| |
Аузы күйген үрлеп ішер. | Обжегшийся однажды, сначала подует, потом уже пьёт. |
Aýzy kúıgen úrlep isher.
| |
Әділ би халқы үшін, залым би құлқы үшін. | Справедливый хан о народе печётся, хан плохой за карман свой трясётся. |
Ádil bı halqy úshin, zalym bı qulqy úshin.
| |
Байлаулы ит үреген, байлаулы өгіз сүзеген. | Привязанная собака постоянно лает, привязанный бык сильно бодлив. |
Baılaýly ıt úregen, baılaýly ógiz súzegen.
| |
Ауызбен айтқанды қолыңмен істе. | Обещанное устами, выполняй руками. |
Aýyzben aıtqandy qolyńmen iste.
| |
Бір ит көріп үреді, бір ит еріп үреді. | Одна собака лает, когда чужих замечает, другая - с ней за компанию лает. |
Bir ıt kórip úredi, bir ıt erip úredi.
| |
Гүрілдеп келген жаудан, күлімдеп келген қас жаман. | Один улыбающийся недруг, опаснее тысячи угрожающих врагов. |
Gúrildep kelgen jaýdan, kúlimdep kelgen qas jaman.
| |
Дихан жауына тынады, балықшы дауылда тынады. | В дождь пахарь отдыхает, рыбак в бурю отдыхает. |
Dıhan jaýyna tynady, balyqshy daýylda tynady.
| |
Ескіге жаңа өлшеуіш, жаманға жақсы өлшеуіш. | По новому старое измеряют, по хорошему плохое определяют. |
Eskige jańa ólsheýish, jamanǵa jaqsy ólsheýish.
|
47
|
Әдепсіз үйге кірме, әкімсіз елде тұрма. | В злачный дом не заходи, в стране, где нет главы, не живи. |
Ádepsiz úıge kirme, ákimsiz elde turma.
| |
Әлің барда еңбек ет, еңкейгенде емерсің. | Пока есть силы, трудись, будет на что тебе в старости жить. |
Áliń barda eńbek et, eńkeıgende emersiń.
| |
Жағымпаз надан жаудан жаман. | Льстец опасней подлого врага. |
Jaǵympaz nadan jaýdan jaman.
| |
Жақсыдан - шарапат, жаманнан - кесапат. | От хорошего человека всегда идёт добро, от плохого - зло. |
Jaqsydan - sharapat, jamannan - kesapat.
| |
Жаман ағайын бар болсаң, көре алмайды, жоқ болсаң, бере алмайды. | Плохая родня завидует тебе, а помочь не может в беде. |
Jaman aǵaıyn bar bolsań, kóre almaıdy, joq bolsań, bere almaıdy.
| |
Жаман жігіт қыз таңдайды, жаман етікші біз таңдайды. | Плохой джигит невест перебирает, плохой сапожник шило перебирает. |
Jaman jigit qyz tańdaıdy, jaman etikshi biz tańdaıdy.
| |
Жаман қойшы жайлауын бір күн жейді, жақсы койшы жайлауын мың күн жейді. | Плохому чабану джайлау на один день хватает, хорошему - на тысячу дней хватает. |
Jaman qoıshy jaılaýyn bir kún jeıdi, jaqsy koıshy jaılaýyn myń kún jeıdi.
| |
Жамандық көрмей, жақсылық болмас. | Нет худа без добра. |
Jamandyq kórmeı, jaqsylyq bolmas.
| |
Көлеңкеге қарап көйлек пішпес болар. | Одежду не по тени кроят. |
Kóleńkege qarap kóılek pishpes bolar.
| |
Қайғыдан бойың азар, мылжыңнан ойың азар. | От грусти тело худеет, от многословия мозги худеют. |
Qaıǵydan boıyń azar, myljyńnan oıyń azar.
|
48
|
Қой үріккен жағына беттемейді. | Овца не пойдёт туда, где её напугали. |
Qoı úrikken jaǵyna bettemeıdi.
| |
Қойға өзінен басқаның бәрі жау. | Овце все враги, кроме себя самой. |
Qoıǵa ózinen basqanyń bári jaý.
| |
Қонағын сүймеген баласын ұрады, я үйін сыпырады. | ри госте детей бить или пол подметать - к гостю неуважение проявлять. |
Qonaǵyn súımegen balasyn urady, ıa úıin sypyrady.
| |
Қонақтың орны - төрде. | Место гостя - на почётном месте. |
Qonaqtyń orny - tórde.
| |
Қорқак ит үреген. | Трусливая собака лает громче всех. |
Qorqak ıt úregen.
| |
Қыс азығын жаз жина. | Пищу на зиму летом готовь. |
Qys azyǵyn jaz jına.
| |
Бір күнгі ұрыстың қырық күндік қырсығы бар. | От однодневного спора сорокадневное бедствие. |
Bir kúngi urystyń qyryq kúndik qyrsyǵy bar.
| |
Бір мал иесіне пайда келтіреді, бір мал иесін өлтіреді. | Один скот хозяину богатство принесёт, другой скот хозяина убьёт. |
Bir mal ıesine paıda keltiredi, bir mal ıesin óltiredi.
| |
Мешкей деген жақсы ат емес. | Обжора - прозвище не из лучших. |
Meshkeı degen jaqsy at emes.
| |
Жүйрік тоқтығын білдірмес, жомарт жоқтығын білдірмес. | Скакун сытость не покажет, щедрый о нищете своей не скажет. |
Júırik toqtyǵyn bildirmes, jomart joqtyǵyn bildirmes.
|
© Татьяна Валяева 2007–2021
http://kaz-tili.kz/
|
|
|
