Цитаты, афоризмы, пословицы, общеизвестные фразы и прочее
Сборник 03
Автор: Рауль Керимбаев
Ц03-01
|
Есіңде болсын! Егер Құдай сені бақытты еткісі келсе, сені қиын жолдармен жүргізіп сынайды, себебі бақыт оңай жолмен келмейді. | Помни! Если Бог захочет сделать тебя счастливым, он испытает тебя трудными дорогами, потому что счастье не приходит лёгким путём. | |
Қалыққа қызмет ету – біздін парымыз. | Служить народу – наш долг. | |
Артқа қайтар жол жоқ. | Назад дороги нет. | |
Дос жылатып айтады, дұшпан күлдіріп айтады». | Друг тебе скажет горькую правду, а враг говорит сладкую ложь. | |
Өскенде түсінесің. | Когда подрастёшь – поймёшь. | |
Біріміз бәрі үшін, бәріміз біріміз үшін. | Один за всех и все за одного. | |
Жеңімпазда мін болмайды. | У победителя не бывает недостатков (Победителя не судят). | |
Шабан ат, өтпес пышақ, жаман қатын – жігітті қартайтады осы үшеуі. | Ленивая лошадь, тупой нож, плохая жена – старят мужчин эти три вещи. | |
Күлкісіз өмір қызық емес, махаббатсыз өмір мәнді емес, достарсыз өмір мүмкін емес. | Без смеха жизнь не интересна, без любви – бессмысленна, без друзей – невозможна. | |
Адамнан жасырғанды Алладан жасыра алмайсың. | От людей утаишь, а от Бога нет.
|
Ц03-02
|
Адамды адам түземейді, адамды өз санасы түзейді. | Человек человека не изменит, человека меняет его сознание. | |
Даналар даңқын қалдырады, пенделер өзінен аумайтын ақымақ тудырады. | Бессмертные творят, смертные производят себе подобных. | |
Екі оттың ортасында. | Между двух огней. | |
Қырық жаста өмір енді басталады. | В сорок лет жизнь только начинается. | |
Жабық ауызға шыбын кірмес. | В закрытый рот муха не залетит. | |
Қазақтар айтады: Қатынының қабағына қараған еркек оңбайды. | Народная поговорка гласит: Мужчина, подстраивающийся под настроение жены, пропадёт. | |
Жаман әдет жұққыш келер. | Дурной пример заразителен. | |
Көзінің жасын көл қылу. | Лить слёзы в три ручья. | |
Ананың сүті аузынан кетпеген.. | Молоко на губах не обсохло. | |
Қонақты құр сөзбен тойдыра алмайсың.. | Соловья баснями не кормят.
|
Ц03-03
|
Алтынды тот баспайды. | Золото и в грязи блестит. | |
Өмірдің алда қалай боларын ешқашан білмейсің. | Никогда не знаешь, что тебе преподнесёт жизнь. | |
Қайда-қайда? Қарағандыда! | Где-где? В Караганде! | |
Тіліңмен Киевке жеткізуге болады. | Язык до Киева доведёт. | |
Барлық жол Римге алып барады. | Все дороги ведут Рим. | |
Мәскеу көз жасына сенбейді. | Москва слезам не верит. | |
Екі адам жанжалдасса – үшіншісі қуанады. | Когда двое дерутся, третий радуется. | |
Құлша жұмыс істеп, бише өмір сүру. | Работай как раб, а живи как граф. | |
Әкені көріп ұл өсер, шешені көріп қыз өсер. | Cын берёт пример с отца, дочь - с матери. | |
Ағайын бірде араз, бірде тату. | Родичи и ссорятся, и мирятся, но никогда не расходятся.
|
Ц03-04
|
Өмір мен өлім мәселесі. | Вопрос жизни и смерти. | |
Ұйқы арыстанды да жығады. | Сон и льва валит с ног. | |
Жақсылық жерде қалмайды. | Сделанное добро зря не пропадёт. | |
Қонақты сөзбен тойғыза алмайсың. | Гостя словами не накормить. | |
Жақсыдан – шарапат, жаманнан – кесапат. | От хорошего человека всегда идёт добро, от плохого — зло. | |
Жақсылығың да, жамандығың да алдыңнан шығады. | Сделанное тобой и добро, и зло обернутся точно также; что посеешь, то и пожнёшь. | |
Өтпейтiн өмiр жоқ, сынбайтын темiр жоқ. | Нет не умирающей жизни, нет не ломающегося железа. | |
Достың достығы басына іс түскенде білінер. | Друзья познаются в беде. | |
Әрбір адам өз шешімін қабылдауға ерікті. | Каждый человек волен принимать собственное решение. | |
Ырым. Қара мысық жолыңды кесіп өтсе – бір сәтсіздікті күт! | Примета. Если черная кошка перейдет дорогу - жди неприятность!
|
Ц03-05
|
«Қамшы бар жерде шәйтан жүрмейді» деген ырым бар қазақта. | «Там, где есть камча, дьявол не ходит», - есть такое поверье у казахов. | |
Қорыққанға қос көрінеді. | У страха глаза велики (досл. От страху в глазах двоится). | |
Құлдықта болғаннан да өлген жақсырақ. | Лучше смерть, чем рабство. | |
Еш болмағаннан кеш болғаны жақсы; ештен кеш жақсы. | Лучше поздно, чем никогда. | |
Қашар көзін сүзбесе, бұқа жібін үзбейді. | Если тёлка не посмотрит, то бык привязь не порвёт. (Қашар – двухгодовалая, нерожавшая тёлка). | |
Дос сыртыңнан мақтар, дұшпан көзіңе мақтар. | Друг хвалит за глаза, враг – в глаза. | |
Қасымда болсын анам! | Пусть всегда будет мама! | |
Тойға дейін жазылып кетер. | До свадьбы заживёт. | |
Тіл тас жарады, тас жармаса бас жарады. | Слово может камень порушить, если не камень, то голову. | |
Өзіңе жақсылық тілесең, біреуге жамандық қылма. | Если желаешь себе добра не делай зла другим.
|
Ц03-06
|
Әйелі жоқ үй – жетім. | Без женщины дом – сирота. | |
Жұмақ ананың аяғының астында. | Рай находится у ног матери. | |
Жоқтық не жегізбейді, тоқтық не дегізбейді. | С голодухи чего не съешь – зажравшись чего не брякнешь (Нищета заставляет есть что угодно, а сытость делает человека болтливым). | |
Саудада достық жоқ. | Торг дружбы не знает. | |
Жақсы сөзге жан семіреді. | От хороших слов душа полнится (Хорошему слову душа радуется). | |
Ұсынған сыйды қомсынбайды. | Преподнесённым подарком не пренебрегают (Дарёному коню в зубы не смотрят). | |
Тек жүрсең, тоқ жүресің. | Будешь жить спокойно, сытым будешь. | |
Жау жоқта батыр көп. | Героев много, когда нет перед ними противника. | |
Қой да аман, қасқыр да тоқ. | И волки сыты, и овцы целы. | |
Көтере алмайтын сойылды беліңе ілме. | Непосильную ношу не бери (дубину, которую невозможно поднять, не вешай на пояс).
|
Ц03-07
|
Сүттен ақ, судан таза. | Ангел во плоти. Буквально: Белее молока, чище воды. | |
Құдай сақтансаң сақтайды. | Если будешь беречься, Бог тебя сбережёт (Бережённого Бог бережёт). | |
Өмір – ең үлкен мектеп. | Жизнь – самая большая школа. | |
Арыңды жасыңнан сақта. | Береги честь смолоду. | |
Аз білсең жақсы ұйықтайсың. | Меньше знаешь, крепче спишь. | |
Жатқан тастың астына су бармайды. | Под лежащий камень вода не течёт. | |
Көп сөз – бос сөз. | Многословие – пустословие. | |
Ең көп өтірік соғыс кезінде, саяттан кейін және сайлау алдында айтылады. Бисмарк. | Никогда столько не лгут, как во время войны, после охоты и до выборов. Бисмарк. | |
Қазақ тілі – әлемдегі ең терең, ең күрделі тіл... Қиындығы сонша, кейбір қазақтардың өзі қазақша сөйлей алмай жүр. Турсынбек Кабатов. | Казахский язык – самый глубокий, самый сложный... Сложностей столько, что некоторые казахи сами не могут говорить. Турсынбек Кабатов. | |
Жел тұрмаса, шөптің басы қимылдамайды. | Ветер не подует, трава не шелохнется (Нет дыма без огня).
|
Ц03-08
|
Тоқ адам аш адамды түсінбейді. | Сытый голодного не разумеет. | |
Ит жүрсе, сүйек табады. | Букв.: Если собака побежит, то она найдёт косточку. Под лежачий камень вода не течёт. | |
Жақсы әйел жаман еркекті адам етеді. | Хорошая жена помогает плохому мужчине стать уважаемым человеком. | |
Ел аузына қақпақ бола алмайсың. | На всякий роток не накинешь платок. | |
Жаман үйдің қонағы билейді. | В плохом доме гости хозяйничают. | |
Өмір дегеніміз күрес. Түске дейін ашпен күрес. Түске кейін ұйқымен күрес. | Жизнь – это борьба. До обеда с голодом. После обеда – со сном. | |
Адам жоспарлайды, Алла шешеді. | Человек предполагает, а Бог располагает. | |
Не жоқ болса, сол қат. | Ценится дороже то, чего нет. | |
Өзіңді-өзің сыйламасаң, өзгеден сый дәметпе. | Если сам себя не уважаешь, не жди уважения от других. | |
Қу өмір мәңгі жолдас болмас. | Обманчивая жизнь вечно не продлится (букв. не вечный спутник).
|
Ц03-09
|
Аз болса да мәз болсын. | Лучше меньше да лучше. | |
Тоқ адамды ұйқы басады, аш адамнан ұйқы қашады. | Сытого сон одолевает, а от голодного сон бежит. | |
Махаббат құрбандықсыз болмайды. | Любовь не бывает без жертв. | |
Аюды өлтірмей жатып терісін бөліске салып жатырсың. | Делишь шкуру не убитого медведя. | |
Жұмыстың жұмыс аты. | Работа есть работа. | |
Уақыт бәріне емші. | Время всё лечит. | |
Кемшіліксіз пенде болмайды. | Идеального человека нет (без недостатков человека не бывает). | |
Өмірдің ащы шындығы. | Горькая правда жизни. | |
Сіз тамақ жеу үшін өмір сүресіз бе, немесе өмір сүру үшін тамақ жейсіз бе? | Вы едите, чтобы жить, или живёте, чтобы есть? | |
Бел көтермегенді ел көтереді. | Чего нельзя поднять на спине одному, может поднять народ.
|
Ц03-10
|
Жек көрумен жақсы көрудың арасы таяқ тастап жер. | От ненависти до любви один шаг. | |
Сұлулықты суға езіп ішпейсің. | С лица не воду пить. | |
Жақсы ат пен тату жолдас. — бір ғанибет. | Иметь хорошего коня и верного друга — большое удовольствие. | |
Ə десең мə дейді. | Ему пальца в рот не клади. | |
Сенбе, қорықпа, сұрама. | Не верь, не бойся, не проси. | |
Армансыз адам алысқа бармас. | Человек без мечты далеко не пойдёт. | |
Адамда ниет болса бәрін де жасайды. | Если у человека есть намерение, он все сделает. | |
Қазіргі заманда ешкімге сенуге болмайды. | В наше время никому верить нельзя. | |
Көп білсең, ерте қартаясың. | Много будешь знать рано состаришься. | |
Бір нәтижеге жету үшін дұрыстап істеуі керек. | Нужно хорошо поработать, чтобы добиться какого-то результата.
|
Ц03-11
|
Қазақ тек ауызашарға кешікпей келеді. | Казахи только на «аузашар» приходят вовремя. | |
Бір қумалақ бір қарын майды шірітеді. | Один катышек портит кутырь масла. | |
Бала – көңiлдiң гүлi, көздiң нұры. | Дети – цветы души и свет для глаз. | |
Бұл бүкіл жұртқа белгілі. | Это всему свету известно. | |
Қыз жоқ жерде қызық жоқ. | Где нет девушек, нет веселья. | |
Сабырыңызды ешқашан жоғалтпаңыз. Себебі, барлық есікті ашатын ең соңғы кілт – сабыр. | Никогда не теряйте терпения, потому что самый последний ключ, который открывает все двери – терпение. | |
Көп жетістікке жету үшін көп нәрседен бас тарту қажет. | Чтобы многого достичь, нужно от многого отказаться. | |
Мен үшін әр күн – ұлы күн. | Для меня каждый день – это великий день. | |
Дәулет келсе, бейнет кетеді. | Когда придёт счастье, исчезнет мучение. | |
Өз армандарыңызға қатты ұстасыңыздар. Армандар өлсе - өмір тоқталады. | Держитесь крепко за свои мечты. Умрут мечты – остановится жизнь.
|
Ц03-12
|
Ашу келсе, ақыл қашар. | Гнев если придёт, разум убежит. | |
Досыңды жақын, ал дұшпандарыңды одан да жақын ұста. | Друга держи рядом, а врага ещё ближе. | |
Бұл өмір сіріңке сияқты - жарқырайсың, баяулайсың, өшесің. | Это жизнь, как спички: воспламеняшься, медленно горишь и тухнешь. | |
Күйеуіңіз үшін "ханшайым" болғыңыз келсе, оны "хан" деп қабылдаңыз... | Если хочешь быть королевой для мужа, относись к нему, как королю. | |
Жаман айтпай, жақсы жоқ. | Нет худа без добра. | |
Қалам қарудан да күшті. | Перо сильнее меча. | |
Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады. | Сильный побеждает одного, образованный тысячи. | |
Адамның айтқаны болмайды, Алланың дегені болады. | Человек предполагает, Бог располагает. | |
Достықтың жолы бір басқа, қызметтің жөні бір басқа. | Дружба дружбой, а служба службой. | |
Уақыт біздің пайдамызға қызмет етеді. Гладстон. | Время работает на нас. Гладстон.
|
Ц03-13
|
Сонда мен мейірімді боламын деп шештім, себебі барлықтарды атуға оқ жетпегенің ұқтым. | И тогда я решил стать добрым, потому что понял - патронов на всех не хватить. | |
Ет те емес, балық та емес. | Ни рыба, ни мясо. | |
Цезарь айтқандай: "Келдім. Көрдім. Жеңдім". | Как сказал Цезарь: "Пришел. Увидел. Победил". | |
Байлар да жылайды. | Богатые тоже плачут. | |
Қосағыңмен қоса ағар. | Жениху да невесте жить сто лет вместе. досл. Состарься вместе со своей супругой. | |
Кез келген қиыншылықтар – бұл тек қана сені жақсырақ істейтің сабақтар. | Любые трудности — лишь уроки, которые сделают тебя лучше. | |
Ешкім төсекте жатқанда сүрініп кетпейді. | Никто не спотыкается лежа в постели. | |
Ортақ өгізден, оңаша бұзау жақсы. | Лучше свой телёнок, чем общий вол. | |
Ағылшын философы Френсис Бэкон «Кітап оқу адамды — білімді, әңгімелеу — тапқыр, ал жазып отыру әдеті — дәлшіл етеді» дейді. | Английский философ Френсис Бэкон говорит: «Чтение делает человека образованным, разговор — находчивым, а письмо — точным. | |
Кеңеспен пішкен тон келте болмас. | Шуба, скроенная по совету, короткой не бывает.
|
Ц03-14
|
Сараңның үш салғанда тұзы татымас. | Скупой хоть трижды посолит – и то недосолит. | |
Ақымақтың сөзі үлкен, қорқақтың көзі үлкен. | У страха глаза велики. | |
Әуел баста Сөз болатын, Сөз Құдайда болатын, Сөз Құдай еді. | В начале было Слово, и Слово было у Бога, и Слово было Бог. | |
Шатырда тұратын Карлсон. | Карлсон, который живёт на крыше. | |
Жүрегім қан жылап тұр. | Сердце кровью обливается. | |
Тез келген бақ тез кетеді. | Легко пришло, легко ушло. | |
Жаным, зергерлік дүкен жабық болғандықтан саған йогурт алдым. | Дорогая, ювелирный был закрыт, поэтому я купил тебе йогурт. | |
Отбасы деген - кішкене мемлекет. | Семья - это маленькое государство. | |
Сары түбі – сары алтын. | Терпение - золото. | |
Еркек - бас, әйел-мойын! Мойын қайда бұрылса бас сонда қарайды. | Мужчина – голова, женщина – шея! Куда шея повернет, туда голова и смотрит.
|
Ц03-15
|
Бас қалай қараса, мойын солай бұрылады емес пе? | Голова куда смотрит, туда и шея поворачивается, не так ли?). | |
Бірінші түймесін дұрыс тақпаған басқаларын да енді дұрыс таға алмайды. Гёте. | Кто неправильно застегнул одну пуговицу, уже не застегнется правильно. Гёте. | |
Білу ғана аз, сол білгеніңді істе қолдана білу керек. Гёте. | Мало знать, надо и применять. Мало хотеть, надо и делать. Гёте. | |
Бәрі өтеді де кетеді... Бұл өмір бір сәттік. | Всё проходит... Эта жизнь – одно мгновенье. | |
Итке ит өлімі. | Собаке собачья смерть. | |
Талтаңдасаң, талтаңда, ақшаң болса қалтаңда. | Можешь вышагивать важно, если в кармане полно денег. | |
Саңырауға сәлем берсең, «атаңның басы» дейді. | Если поздороваешься с глухим, то он скажет «иди к черту». | |
Аз сөйлесең де саз сөйле. | Говори редко, но метко. | |
Сабыр мен еңбек бәрін жеңбек. | Терпение и труд всё перетрут. | |
Бір күн жолға шықсаң, үш күндік азық сайла. | Отправляясь в путь на один день, бери запасов еды на три дня.
|
Ц03-16
|
Балапан ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі. | Птенец, оперившись, повторяет то, чему научился в гнезде. | |
Судың қадірің оразада білесің. | Ценность воды узнаешь во время оразы. | |
Дүниеде ешбір пенде қалынбайды. | Никто не вечен в этом мире. | |
Көп ішіп-жейтін және көп ұйықтайтын адамды Алла Тағала жек көреді. Газали. | Всевышний не любит тех, кто много ест и пьёт. Газали. | |
«Армансыз адам, қанатсыз кұспен тең» дейді қалық. | Народ говорит: "Человек без мечты, словно птица без крыльев". Дословно: Человек без мечты равен птице без крыльев. | |
Ұзақтар ұшып келді. | Грачи прилетели. | |
Сұлулық - әлемі сақтайды! | Красота спасёт мир! | |
Ақиқат - Құран, қалғаны – ұран. | Коран – Истина, остальное - лозунги. | |
Қазақ халқы қыз балаға ешқашан қатты сөйлемеген. | Казахский народ никогда не говорил грубых слов девочкам. | |
Ит үреді, керуен көшеді. | Собака лает, караван идёт.
|
Ц03-17
|
Шын жүрек қайта толқымас. | Верное сердце не изменит. | |
Үлкенге дау айтпа. | Со старшим по возрасту не спорь. | |
Көп сөзден пайда жоқ, іске көшетін кез келді. | В многословии нет пользы, пришло время переходить к делу. | |
Ешқашан ешкімнен кек алма, жәй ғана кешіре сал. Өмір оған өзі-ақ жазасын береді. | Никогда никому не мсти, просто прости. Жизнь сама накажет его. | |
Жүз сомың болғанша, жүз досың болсын! | Не имей 100 рублей, а имей 100 друзей. | |
Әйелдің сырын әйел білер. | Женские секреты знают только женщины. | |
Ескі әзіл. Қасқыр жылына сегіз жүз елу келі ет жемесе тiсi қышиды. Қасқырдан кейiнгi екiншi орынды қазақтар алады. | Старая шутка. Если волк в год не съест 850 килограмм мяса, то у него будут чесаться зубы. Второе место, после волков, занимают казахи. | |
Қазақ халқын ет жеу жағынан әлемде қасқырдан кейінгі екінші орынды алады деп әзілдеп жатады. | «Казахи по поеданию мяса занимают второе место в мире после волков» - шутят люди. | |
Бірақ, өкінішке қарай, бұған дейін тісімізге кіріп келген сол ет жақын болашақта тек түсімізге кіреді. | Но, к сожаленью, в ближайшем будущем нам будет только сниться, как мясо застревает в зубах. | |
Қазақта: «Мысықпен жолға шықпайды» - деген ырым бар. | У казахов есть поверье: "В дорогу вместе с кошкой не выезжают".
|
Ц03-18
|
Баламен ойнасаң – күлесің, итпен ойнасаң – үресің. | С кем поведешься, от того наберёшься. | |
Басы қатты болса, аяғы тәтті болады. | Всё хорошо, что хорошо кончается. | |
Қарны ашқанға қара нан да май татыр, шөлдегенге қара су да бал татыр. | Голодному чёрный хлеб покажется маслом, жаждущему сырая вода покажется мёдом. | |
Ақымақ бас екі аяқтың соры. | Дурная голова ногам покоя не даёт. | |
Әлсіз әр уақытта айыпты. | У сильного всегда бессильный виноват. | |
Алма алма ағашынан алысқа құламайды. | Яблоко от яблони недалеко падает. | |
Жұрттан ұят болмасын. | Чтобы не было стыдно перед людьми. | |
Зорлап сүйгізе алмайсың. | Насильно мил не будешь. | |
Көз қорқақ, қолың - батыр. | Глаза боятся, руки делают. | |
Станиславский дегендей "Сенбеймін!" | Как говорил Станиславский: "Не верю!"
|
Ц03-19
|
Базар алдаусыз болмайды. | Без обмана нет базара. | |
Олар Отан үшін шайқасты. | Они сражались за Родину. | |
Лай судан балық аулау. | Ловить рыбу в мутной воде. | |
Жоқ болғанша, жаман жоспардың болғаны жақсы. | Лучше плохой план, чем никакого. | |
Жақын көрші алыстағы туыстан қымбат. | Близкий сосед дороже родственника, живущего вдали. | |
Неліктен дәл мен? | Почему именно я? | |
Қуанышты оқиға. | Счастливый случай. | |
Тату үйдің тамағы тәтті. | В дружном доме еда всегда вкусная. | |
Ананың көңілі балада, баланың көңілі далада. | Все мысли матери о детях, все мысли детей об играх. | |
Мысықпен жолға шығуға болмайды. | С кошкой в дорогу выезжать нельзя.
|
Ц03-20
|
Бұл әлемдегі аты шыққан нәрселердің барлығы салауатты өмір салтынан шығады. Дэвид Старр Джордан. | Всё, что есть в этом мире выдающегося, непременно проистекает от правильного образа жизни. Дэвид Старр Джордан. | |
Ешқашан берілме! | Никогда не сдавайся! | |
Жыланның уы тісінде, адамның уы тілінде. | Яд змеи - в зубах, яд людей – в словах. | |
Уақыт өзгереді, біз де уақытпен бірге өзгереміз. | Времена меняются, и мы меняемся вместе с ними. | |
Жаңа өмір. Жаңа бағыт. Жаңа жұмыс. Жаңа белес. Аллаға сансыз шүкіршілік! | Новая жизнь. Новое направление. Новая работа. Новый этап. Бесчисленные благодарности Богу. | |
Менің ханымым, менің жебеушім. | Моя госпожа, моя богиня. | |
Еңбек түбі - қуаныш. | Конец - делу венец. | |
Дос боп қалайық! | Давай останемся друзьями! | |
Біз немене, тоқалдан туыппыз ба? | А что, мы лысые что ли? | |
Берсе - ал, ұрса - қаш. | Дают - бери, бьют - беги.
|
© Татьяна Валяева, 2007–2025
|
