Казахский язык
Главная
Существительные
Послелоги
Прилагательные
Числительные
Местоимения
Наречия, Союзы
Личные окончания
Глаголы
Вспомогательные глаголы
Причастия
 Деепричастия
Конструкции
Предложения
  Проверь себя!
  Упражнения
   Грамматика детям
  Удивительный мир
Видеокурс
   Разговорник
Фразеологизмы
   Книга для чтения
С казахским не шутят?
Рассказы
Сказки
Песни
Полезное
Словарь
Ссылки
Автор
Суперлёг. чтение
  1. 1  
  2. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  1. 4  
  1. 5  

Каталог тем
Лёг.истор.
  1. 1  
  1. 2  
  1. 3  
  1. 4  
  1. 5  
  1. 6  
  1. 7  
 Истории о детях
  1. 1  
  2. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  2. 6  
  2. 7  
 Занимательное чтение
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  3. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  3. 5  
 Казахский по уровням
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  4. 1  
  5. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  4. 2  
  5. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  4. 3  
  5. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  3. 4  
  4. 4  
  5. 4  
  1. 5  
  2. 5  
  3. 5  
  4. 5  
  5. 5  
  2. 6  
  3. 6  
 Лёгкое чтение
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
 Короткие истории
  1. 1  
  2. 1  
  3. 1  
  1. 2  
  2. 2  
  3. 2  
  1. 3  
  2. 3  
  3. 3  
  1. 4  
  2. 4  
  1. 5  
  2. 5  
 Кирил/Latyn 

Истории о детях

Том 2, страница 7
Грамматика казахского языка. Просто о сложном

Автор идеи, составитель и переводчик текстов
с английского языка на русский: Андрей Краснов

      115. Раушангүлдер – қызыл
      Раушангүлдер – қызыл, ал шегіргүлдер – көгілдір. Мен үйдемін, ал жолбарыс-хайуанаттар бағында. Раушангүлдер – қызыл, ал мұхит көгілдір. Маған салқын тиген, ал саған тұмау тиген. Раушангүлдер – қызыл, ал қарындаштар көк. Мен қалпағымды жоғалттым, ал сен бәтеңкеңді жоғалттың. Раушангүлдер – қызыл, ал аспан – көк. Шошқалар қорсылдайды, ал сиырлар мөңірейді. Раушангүлдер – қызыл, ал киттер- көгілдір. Маған кіші дәретке отыру керек емес, ал саған үлкен дәретке отыру керек емес. Раушангүлдер – қызыл, құстар – көк. Сен мені сүйесің, ал мен сені сүйемін. Раушангүлдер – қызыл, ал сия – көк. Адамдар түшкірген кезде : «Ап-чхи!» дейді. Раушангүлдер – қызыл, ауыз қуысын шаятын сұйықтық – көгілдір. Мен сорпаны жақсы көремін, ал сен қуырдақты жақсы көресің. Раушангүлдер – қызыл, ал бояу – көгілдір. Иттер қапқанды жақсы көреді, иттер кеміргенді жақсы көреді. Раушангүлдер – қызыл, ал пошта маркалары – көгілдір. Сен шегені қағасың, бұрандалы шегені бұрайсың. Раушангүлдер - қызыл, свитерлер – көк. Мен өзімнің әкемді, анамды да жақсы көремін. Раушангүлдер – қызыл, ал борлар – көгілдір. Раушангүлдер – қызыл, ал қағаз – көгілдір. Менің көлігім ескі, ал сенің көлігің – жаңа.

      115. Rauşangülder – qyzyl
      Rauşangülder – qyzyl, al şegırgülder – kögıldır. Men üidemın, al jolbarys-haiuanattar bağynda. Rauşangülder – qyzyl, al mūhit kögıldır. Mağan salqyn tigen, al sağan tūmau tigen. Rauşangülder – qyzyl, al qaryndaştar kök. Men qalpağymdy joğalttym, al sen bäteñkeñdı joğalttyñ. Rauşangülder – qyzyl, al aspan – kök. Şoşqalar qorsyldaidy, al siyrlar möñıreidı. Rauşangülder – qyzyl, al kitter- kögıldır. Mağan kışı däretke otyru kerek emes, al sağan ülken däretke otyru kerek emes. Rauşangülder – qyzyl, qūstar – kök. Sen menı süiesıñ, al men senı süiemın. Rauşangülder – qyzyl, al sia – kök. Adamdar tüşkırgen kezde : «Ap-şhi!» deidı. Rauşangülder – qyzyl, auyz quysyn şaiatyn sūiyqtyq – kögıldır. Men sorpany jaqsy köremın, al sen quyrdaqty jaqsy köresıñ. Rauşangülder – qyzyl, al boiau – kögıldır. İtter qapqandy jaqsy köredı, itter kemırgendı jaqsy köredı. Rauşangülder – qyzyl, al poşta markalary – kögıldır. Sen şegenı qağasyñ, būrandaly şegenı būraisyñ. Rauşangülder - qyzyl, sviterler – kök. Men özımnıñ äkemdı, anamdy da jaqsy köremın. Rauşangülder – qyzyl, al borlar – kögıldır. Rauşangülder – qyzyl, al qağaz – kögıldır. Menıñ kölıgım eskı, al senıñ kölıgıñ – jaña.
Скрыть текст
      116. Жаңа туған марғаулар
      Мысық-ана алты марғау туды. Үш марғау қара, ал екеуі ақ болды. Бір марғау қара, аяғы ақ және тұмсығы ақ болды. Нэнси сұрады: "Анашым, барлық марғауларды қалдыруға болады ма?" Анасы жоқ деп айтты. "Біз өзімізге алты марғауды қалдыра алмаймыз", - деп айтты. "Марғауларға үш ай болған соң, біз оларды беріп жібереміз". Нэнси бір марғауды қалдыруға болатыны жайлы сұрады. Анасы оған айтты: "Жақсы". Нэнси аяғы ақ марғауды қалдыруды ұйғарды. Ол оны Етікше деп атады. Басқа бес марғауға үш ай болғанда, Нэнсидың анасы оларды фотоға түсіріп алды. Нэнси фотографияларды өзімен мектепке алды. Ол фотографияларды достарына көрсетті. Оның барлық достары марғауларды алғысы келді. Келесі күні олар Нэнсидің үйіне келді. Олар етікшеден басқа барлық марғауларды алып кетті. Нэнси өз достарына айтты: " Етікше - менің марғауым". Сосын анасы айтты: "Бізге мысық-ананы мысық дәрігеріне апару керек". Нэнси неге деп сұрады. "Бізге оны зарарсыздандыру керек", - деді анасы. "Біз оның тағы марғаулары болғанын қаламаймыз. Дәрігер оны зарарсыздандырады".

      116. Jaña tuğan marğaular
      Mysyq-ana alty marğau tudy. Üş marğau qara, al ekeuı aq boldy. Bır marğau qara, aiağy aq jäne tūmsyğy aq boldy. Nensi sūrady: "Anaşym, barlyq marğaulardy qaldyruğa bolady ma?" Anasy joq dep aitty. "Bız özımızge alty marğaudy qaldyra almaimyz", - dep aitty. "Marğaularğa üş ai bolğan soñ, bız olardy berıp jıberemız". Nensi bır marğaudy qaldyruğa bolatyny jaily sūrady. Anasy oğan aitty: "Jaqsy". Nensi aiağy aq marğaudy qaldyrudy ūiğardy. Ol ony Etıkşe dep atady. Basqa bes marğauğa üş ai bolğanda, Nensidyñ anasy olardy fotoğa tüsırıp aldy. Nensi fotografialardy özımen mektepke aldy. Ol fotografialardy dostaryna körsettı. Onyñ barlyq dostary marğaulardy alğysy keldı. Kelesı künı olar Nensidıñ üiıne keldı. Olar etıkşeden basqa barlyq marğaulardy alyp kettı. Nensi öz dostaryna aitty: " Etıkşe - menıñ marğauym". Sosyn anasy aitty: "Bızge mysyq-anany mysyq därıgerıne aparu kerek". Nensi nege dep sūrady. "Bızge ony zararsyzdandyru kerek", - dedı anasy. "Bız onyñ tağy marğaulary bolğanyn qalamaimyz. Därıger ony zararsyzdandyrady".
Скрыть текст
      117. Ол аттың үстінде жүргісі келеді
      Қыз атқа отырды. Бұл ақ-торы ат болатын. Бұл үлкен ат еді. Ол аттың үстінде отырған еді. Ол әкесіне қарағанда биік еді. Ол өзінің әкесіне төбеден қарады. "Әке, сен менен кішісің", - деді ол. Әкесі оған "Ия, сен менен биіксің. Сен анаңнан биіксің. Сен аттан биіксің", - деді. Ат айнала бастады. Қыз жүгенді ұстанды. Оның әкесі атты ұстады. Қыз шаттанып тұрды. Оған атпен айналып жүру ұнады. Уақыты келгенде ол атпен тез шабатын болады. Уақыты келгенде ол атпен тура, алыс және тез шабатын болады. Әкесі оған сабырлы бол деді. "Сен жүруден бұрын еңбектеп жүруді үйрену керексің. Сен жүгіруден бұрын жүруді үйрену керексің. Әуелі атпен ақырын жүруді үйрену керексің. Кейін атпен тез жүруді үйрену керексің". Ол өзінің әкесінің әңгімесімен келісті. "Дұрыс айтасың, әке", - деді ол. " Мен шыдамды боламын. Бүгін мен атта ақырын жүріп келемін. Бірақ уақыты келгенде мен атпен тез жүретін боламын. Мен атпен күні бойы және әр күні тез шабатын боламын".

      117. Ol attyñ üstınde jürgısı keledı
      Qyz atqa otyrdy. Būl aq-tory at bolatyn. Būl ülken at edı. Ol attyñ üstınde otyrğan edı. Ol äkesıne qarağanda biık edı. Ol özınıñ äkesıne töbeden qarady. "Äke, sen menen kışısıñ", - dedı ol. Äkesı oğan "İa, sen menen biıksıñ. Sen anañnan biıksıñ. Sen attan biıksıñ", - dedı. At ainala bastady. Qyz jügendı ūstandy. Onyñ äkesı atty ūstady. Qyz şattanyp tūrdy. Oğan atpen ainalyp jüru ūnady. Uaqyty kelgende ol atpen tez şabatyn bolady. Uaqyty kelgende ol atpen tura, alys jäne tez şabatyn bolady. Äkesı oğan sabyrly bol dedı. "Sen jüruden būryn eñbektep jürudı üirenu kereksıñ. Sen jügıruden būryn jürudı üirenu kereksıñ. Äuelı atpen aqyryn jürudı üirenu kereksıñ. Keiın atpen tez jürudı üirenu kereksıñ". Ol özınıñ äkesınıñ äñgımesımen kelıstı. "Dūrys aitasyñ, äke", - dedı ol. " Men şydamdy bolamyn. Bügın men atta aqyryn jürıp kelemın. Bıraq uaqyty kelgende men atpen tez jüretın bolamyn. Men atpen künı boiy jäne är künı tez şabatyn bolamyn".
Скрыть текст
      118. Жаман бала
      Ол жаман бала болатын. Ол анасын тыңдамайтын. Бір ретте ол анасын салып кеп жіберді. Тағы бір ретінде ол анасының қолын қайырып жіберді. Тағы да бір ретінде ол анасын итеріп жіберді. Анасы еденге құлап түсті. Ол жаман бала болатын. Ол мектепке баруды қойды. Ол компьютерде ойындар ойнайтын. Ол күні-түні ойындар ойнайтын. Ол ойынды ұтқан кезде айқайлап қуанатын. Ұтылған кезде дауыстап боқтайтын. Анасының ұйықтай алмай жатқанында оның шаруасы болмайтын. Анасы одан тынышырақ болуды өтінетін. Ол анасына кетші ары деп айтатын. Бірақ оған анасының тағамдары ұнайтын. Ол өте дәмді пісіретін. "Ана, менің қарным ашты", - дей беретін ол күнде. Анасы апта сайын оған тамақ істеуге көп уақытын жұмсайтын. Ол анасына ешқашан раxмет айтпайтын. Ол ешқашан тамақ дәмді болды деп айтпайтын. Тамақ жеп болып, қайтадан компьютеріне баратын. Оның анасы ыдысты қолмен жуатын. Қоқысты шығаратын. Барлық сатып алымдарды жасайтын. Ол ойнап отырған кезде, анасы жұмыс істеп жататын. Бір күні анасы осымен жетер енді деп шешті. Жақсы нәрседен аздап болуы керек. Баласы 19 жасқа толғанда, ол оны тастап кетті. Ол машинасына отырды да, аулақ кетіп қалды.

      118. Jaman bala
      Ol jaman bala bolatyn. Ol anasyn tyñdamaityn. Bır rette ol anasyn salyp kep jıberdı. Tağy bır retınde ol anasynyñ qolyn qaiyryp jıberdı. Tağy da bır retınde ol anasyn iterıp jıberdı. Anasy edenge qūlap tüstı. Ol jaman bala bolatyn. Ol mektepke barudy qoidy. Ol kompüterde oiyndar oinaityn. Ol künı-tünı oiyndar oinaityn. Ol oiyndy ūtqan kezde aiqailap quanatyn. Ūtylğan kezde dauystap boqtaityn. Anasynyñ ūiyqtai almai jatqanynda onyñ şaruasy bolmaityn. Anasy odan tynyşyraq boludy ötınetın. Ol anasyna ketşı ary dep aitatyn. Bıraq oğan anasynyñ tağamdary ūnaityn. Ol öte dämdı pısıretın. "Ana, menıñ qarnym aşty", - dei beretın ol künde. Anasy apta saiyn oğan tamaq ısteuge köp uaqytyn jūmsaityn. Ol anasyna eşqaşan rahmet aitpaityn. Ol eşqaşan tamaq dämdı boldy dep aitpaityn. Tamaq jep bolyp, qaitadan kompüterıne baratyn. Onyñ anasy ydysty qolmen juatyn. Qoqysty şyğaratyn. Barlyq satyp alymdardy jasaityn. Ol oinap otyrğan kezde, anasy jūmys ıstep jatatyn. Bır künı anasy osymen jeter endı dep şeştı. Jaqsy närseden azdap boluy kerek. Balasy 19 jasqa tolğanda, ol ony tastap kettı. Ol maşinasyna otyrdy da, aulaq ketıp qaldy.
Скрыть текст
      119. Менің жан құрбым
      Лора - менің жан құрбым. Біз үшінші сыныпта оқимыз. Барлығын бірге жасаймыз. Біз мектепке бірге барамыз. Мектепте түскі асты бірге ішеміз. Лораның анасы оған түске тунец салынған сэндвич салып береді. Менің анам жержаңғақтан жасалған паста жағылған сэндвич береді.Біз бір-бірімізбен тамағымызбен бөлісеміз. Кейде Лора түске алма әкеледі. Мен шабдалы әкелемін. жемістерді де бөлісіп жейміз. Біз бір-бірімізге үй тапсырмасын жасауға көмектесеміз. Ол маған тарихтан, мен оған арифметикадан көмектесемін. Біз демалыс күндерін де бірге өткіземіз. Оның ата-анасы мені үйлеріне шақырады, ал менің ата-анам оны шақырады. Кейде түнге де қаламыз. Біздің айтпайтын нәрселеріміз жоқ. Біз ағаларымызды әңгіме етеміз. Олар сондай ақымақ. Біз мұғалімдеріміз бен ата-анамыз жайлы сөйлесеміз. Біз оларды жақсы көреміз. Сондай-ақ сыныбымыздағы ұлдар жайлы сөйлесеміз. Біз оларды ұнатпаймыз. Олар сондай ақымақ. Неге кейбір қыздарға ұлдар үнайды? Ұлдар ешқашан бізге тең келмейді. Біз ешқашан ұлдарды жақсы көрмейміз.

      119. Menıñ jan qūrbym
      Lora - menıñ jan qūrbym. Bız üşınşı synypta oqimyz. Barlyğyn bırge jasaimyz. Bız mektepke bırge baramyz. Mektepte tüskı asty bırge ışemız. Loranyñ anasy oğan tüske tunes salynğan sendviş salyp beredı. Menıñ anam jerjañğaqtan jasalğan pasta jağylğan sendviş beredı.Bız bır-bırımızben tamağymyzben bölısemız. Keide Lora tüske alma äkeledı. Men şabdaly äkelemın. jemısterdı de bölısıp jeimız. Bız bır-bırımızge üi tapsyrmasyn jasauğa kömektesemız. Ol mağan tarihtan, men oğan arifmetikadan kömektesemın. Bız demalys künderın de bırge ötkızemız. Onyñ ata-anasy menı üilerıne şaqyrady, al menıñ ata-anam ony şaqyrady. Keide tünge de qalamyz. Bızdıñ aitpaityn närselerımız joq. Bız ağalarymyzdy äñgıme etemız. Olar sondai aqymaq. Bız mūğalımderımız ben ata-anamyz jaily söilesemız. Bız olardy jaqsy köremız. Sondai-aq synybymyzdağy ūldar jaily söilesemız. Bız olardy ūnatpaimyz. Olar sondai aqymaq. Nege keibır qyzdarğa ūldar ünaidy? Ūldar eşqaşan bızge teñ kelmeidı. Bız eşqaşan ūldardy jaqsy körmeimız.
Скрыть текст
      120. Әртүрлі көз
      Ол үлкен қой көзді. Оның сіңлісiнiң көздері үлкен және көк. Оның ағасының көзі үлкен және жасыл. Оның мамасының бір көзі сұр, екінші көзі жасыл. Оның папасының көзі қара. Ол мамасынан «Олардың көздері неге әртүрлі?» -деп сұрады. «Кім біледі?» - деді мамасы. «Өмір – қызық. Ол құпияларға толы. Бұл бәріміз үшін жұмбақ». Ол мұны өзінің мұғалімінен сұрады. Ол дәрігерден сұрады. Ол мейірбикеден сұрады. Ол почтальоннан сұрады. Ешкім оның жанұясындағы адамдардың көздерінің түстері неліктен әртүрлі екенін білмеді. Ең соңында ол кітапханашыдан сұрады. Кітапханашылар көп оқиды. Кітапханашылар кітапханада жұмыс істейді. Кітапханашылар кітаптардың арасында жүреді. Кітаптарда ақпараттар қамтылады. Көп ақпарат. Кітапханашы өзіндегі кітаптардың барлығынан қарады. Ол өзге кітапханашыларға қоңырау шалды. Олар өздеріндегі кітаптардың барлығынан қарады. Алайда ешкім бұл сұрақтың жауабын білмеді. «Балақай, кешір», - деді кітапханашы. «Бір күні біреу компьютер ойлап табатын шығар. Сол кезде мен саған жауабын айтамын. Бірақ қазір сенің үлкен қой көзің мен сенің әпкеңнің үлкен көк көзі – үлкен жұмбақ».

      120. Ärtürlı köz
      Ol ülken qoi közdı. Onyñ sıñlısınıñ közderı ülken jäne kök. Onyñ ağasynyñ közı ülken jäne jasyl. Onyñ mamasynyñ bır közı sūr, ekınşı közı jasyl. Onyñ papasynyñ közı qara. Ol mamasynan «Olardyñ közderı nege ärtürlı?» -dep sūrady. «Kım bıledı?» - dedı mamasy. «Ömır – qyzyq. Ol qūpialarğa toly. Būl bärımız üşın jūmbaq». Ol mūny özınıñ mūğalımınen sūrady. Ol därıgerden sūrady. Ol meiırbikeden sūrady. Ol poştalonnan sūrady. Eşkım onyñ janūiasyndağy adamdardyñ közderınıñ tüsterı nelıkten ärtürlı ekenın bılmedı. Eñ soñynda ol kıtaphanaşydan sūrady. Kıtaphanaşylar köp oqidy. Kıtaphanaşylar kıtaphanada jūmys ısteidı. Kıtaphanaşylar kıtaptardyñ arasynda jüredı. Kıtaptarda aqparattar qamtylady. Köp aqparat. Kıtaphanaşy özındegı kıtaptardyñ barlyğynan qarady. Ol özge kıtaphanaşylarğa qoñyrau şaldy. Olar özderındegı kıtaptardyñ barlyğynan qarady. Alaida eşkım būl sūraqtyñ jauabyn bılmedı. «Balaqai, keşır», - dedı kıtaphanaşy. «Bır künı bıreu kompüter oilap tabatyn şyğar. Sol kezde men sağan jauabyn aitamyn. Bıraq qazır senıñ ülken qoi közıñ men senıñ äpkeñnıñ ülken kök közı – ülken jūmbaq».
Скрыть текст
      121. Менің әкем
      Мен өз әкемді жақсы көремін. Ол жақсы адам болатын. Ол маған аянбай жұмыс істеуді үйретті. Ол маған алға қойған мақсатқа жету үшін қайта-қайта тырысуды үйретті. Ол маған барлығын қажетінше жасауды немесе ештеңе жасамауды үйретті. Ол Нью-йорк көшелерінде өсті. Оның ата-анасы ағылшын тілінде сөйлемеді. Оның үш ағасы және бір әпкесі болды. Оның ағасы түрмеге түсіп тынды. Оның әпкесі көлік апатында қайтыс болды. Менің әкем мен анама екеуі де 19 жаста болған кезінде үйленді. Менің әкем әскерге қызмет етуге кетті. Ол парашютпен ұшақтардан секірді. Сосын ол әскери полиция қызметкері болды. Ол бұл іспен 20 жыл шұғылданды. Ол өз жұмысын жақсы көрді. Ол күшін аямай жұмыс істеді. Ол әскерде болған кезінде колледжге түсті. Ол колледждің екі дипломын алды. Бір колледж дипломы - жақсы. Екі колледж дипломы - өте жақсы. Ол отставкаға кеткен соң ұстаз болды. Ол орта мектепте балаларды оқытты. Ол орта мектепте балаларды жиырма жылға жуық оқытты. Ол үлкен шыдамдылығымен ерекшеленді. Ұстаздарға үлкен шыдамдылық қажет. Сосын менің әкем зейнетке шықты. Ол менің анаммен бірге әлем аралап саяхатқа шықты. Олар екеуі де авиациялық апаттан қайтыс болды. Бұл мұңды болды. Бірақ, олар бірге көз жұмды. Бұл жақсы болды.

      121. Menıñ äkem
      Men öz äkemdı jaqsy köremın. Ol jaqsy adam bolatyn. Ol mağan aianbai jūmys ısteudı üirettı. Ol mağan alğa qoiğan maqsatqa jetu üşın qaita-qaita tyrysudy üirettı. Ol mağan barlyğyn qajetınşe jasaudy nemese eşteñe jasamaudy üirettı. Ol Nü-iork köşelerınde östı. Onyñ ata-anasy ağylşyn tılınde söilemedı. Onyñ üş ağasy jäne bır äpkesı boldy. Onyñ ağasy türmege tüsıp tyndy. Onyñ äpkesı kölık apatynda qaitys boldy. Menıñ äkem men anama ekeuı de 19 jasta bolğan kezınde üilendı. Menıñ äkem äskerge qyzmet etuge kettı. Ol paraşütpen ūşaqtardan sekırdı. Sosyn ol äskeri polisia qyzmetkerı boldy. Ol būl ıspen 20 jyl şūğyldandy. Ol öz jūmysyn jaqsy kördı. Ol küşın aiamai jūmys ıstedı. Ol äskerde bolğan kezınde kolejge tüstı. Ol kolejdıñ ekı diplomyn aldy. Bır kolej diplomy - jaqsy. Ekı kolej diplomy - öte jaqsy. Ol otstavkağa ketken soñ ūstaz boldy. Ol orta mektepte balalardy oqytty. Ol orta mektepte balalardy jiyrma jylğa juyq oqytty. Ol ülken şydamdylyğymen erekşelendı. Ūstazdarğa ülken şydamdylyq qajet. Sosyn menıñ äkem zeinetke şyqty. Ol menıñ anammen bırge älem aralap saiahatqa şyqty. Olar ekeuı de aviasialyq apattan qaitys boldy. Būl mūñdy boldy. Bıraq, olar bırge köz jūmdy. Būl jaqsy boldy.
Скрыть текст
      122. Ол хат жазады
      Ол әжесіне хат жазады. Ол оның мектептегі күні туралы жазады. Ол сыныптастары туралы жазады. Ол мұғалімі туралы жазады. Ол сынып туралы жазады. Ол мектеп автобусының жүргізушісі туралы жазады. Ол өзінің үй жануарлары туралы жазбайды. Ол семіз қара мысығы туралы жазбайды. Ол кішкентай қызыл иті туралы жазбайды. Ол үлпілдек ақ қояны туралы жазбайды. Ол өзінің күрең жылқысы туралы жазбайды. Өйткені, оның күрең жылқысы жоқ. Әзірге. Ол туған күніне күрең жылқы алғысы келеді. Ол өзінің әкесіне жылқы туралы хат жазады. Ол әкесінен күрең жылқы сұрап хат жазады. Күрең жылқы оның туған күніне тамаша сыйлық болады. Ол туған күніне басқа сыйлық алғысы келмейді. Жылқы оны мәңгілікке бақытты етеді. Ол өзінің әкесіне жазған хатында әкесінен жылқы сұрайды. Мүмкін әкесі оған жылқы сыйлайтын шығар. Содан кейін ол өзінің әжесіне жаңадан хат жазады. Ол әжесіне жаңа күрең жылқысы туралы айтып береді.

      122. Ol hat jazady
      Ol äjesıne hat jazady. Ol onyñ mekteptegı künı turaly jazady. Ol synyptastary turaly jazady. Ol mūğalımı turaly jazady. Ol synyp turaly jazady. Ol mektep avtobusynyñ jürgızuşısı turaly jazady. Ol özınıñ üi januarlary turaly jazbaidy. Ol semız qara mysyğy turaly jazbaidy. Ol kışkentai qyzyl itı turaly jazbaidy. Ol ülpıldek aq qoiany turaly jazbaidy. Ol özınıñ küreñ jylqysy turaly jazbaidy. Öitkenı, onyñ küreñ jylqysy joq. Äzırge. Ol tuğan künıne küreñ jylqy alğysy keledı. Ol özınıñ äkesıne jylqy turaly hat jazady. Ol äkesınen küreñ jylqy sūrap hat jazady. Küreñ jylqy onyñ tuğan künıne tamaşa syilyq bolady. Ol tuğan künıne basqa syilyq alğysy kelmeidı. Jylqy ony mäñgılıkke baqytty etedı. Ol özınıñ äkesıne jazğan hatynda äkesınen jylqy sūraidy. Mümkın äkesı oğan jylqy syilaityn şyğar. Sodan keiın ol özınıñ äjesıne jañadan hat jazady. Ol äjesıne jaña küreñ jylqysy turaly aityp beredı.
Скрыть текст
      123. Қатты бас
      Тоқылдақ - бұл құс. Ол қызыл-ақ-қара түсті. Ол ұзын үшкір тұмсықты болып келеді. Бұл ерекше тұмсық. Ол ағаштың діңінен де қатты болып келеді. Ол ағаштың діңдерінде тесік жасайды. Ол өзінің үшкір тұмсығымен ағашты қайта-қайта ұрады.Тук-тук-тук. Ол ағашта қуыс жасайды. Кейін ол қуысты үлкейтеді. Кейін ол қуысты отыратындай етіп үлкейтеді. Сосын ол қуысты екі құс сиятындай ғып үлкейтеді. Ол қуыста ұя жасайды. Ол екі балапанға арнап ұя жасайды. Тоқылдақтың анасы- ұяға екі жұмыртқа туады. Ол жұмырқаның үстінде отырады. Ал әке тоқылдақ оларға тамақ тасиды. Жұмыртқалар тесіледі. Сол кезде анасы мен әкесі балапандарын тамақтандырады. Балапандар өскен соң, ұясынан ұшып кетеді. Содан соң олар өздері басқа ағаш тауып алады. Кейін одан қуыс жасап, өз балапандары үшін ұя жасайды. Олар қуысты әртүрлі ағаштарға жасайды. тук-тук-тук. Неге тоқылдақтардың басы ауырмайды. Олар күні бойы бір ағашты тұмсығымен ұрумен болады. Бірақ сендер аспирин ішкен тоқылдақты көрдіңдер ме? Олардың тұмсықтары қатты болуы керек. Олардың бастары да қатты болуы керек.

      123. Qatty bas
      Toqyldaq - būl qūs. Ol qyzyl-aq-qara tüstı. Ol ūzyn üşkır tūmsyqty bolyp keledı. Būl erekşe tūmsyq. Ol ağaştyñ dıñınen de qatty bolyp keledı. Ol ağaştyñ dıñderınde tesık jasaidy. Ol özınıñ üşkır tūmsyğymen ağaşty qaita-qaita ūrady.Tuk-tuk-tuk. Ol ağaşta quys jasaidy. Keiın ol quysty ülkeitedı. Keiın ol quysty otyratyndai etıp ülkeitedı. Sosyn ol quysty ekı qūs siatyndai ğyp ülkeitedı. Ol quysta ūia jasaidy. Ol ekı balapanğa arnap ūia jasaidy. Toqyldaqtyñ anasy- ūiağa ekı jūmyrtqa tuady. Ol jūmyrqanyñ üstınde otyrady. Al äke toqyldaq olarğa tamaq tasidy. Jūmyrtqalar tesıledı. Sol kezde anasy men äkesı balapandaryn tamaqtandyrady. Balapandar ösken soñ, ūiasynan ūşyp ketedı. Sodan soñ olar özderı basqa ağaş tauyp alady. Keiın odan quys jasap, öz balapandary üşın ūia jasaidy. Olar quysty ärtürlı ağaştarğa jasaidy. tuk-tuk-tuk. Nege toqyldaqtardyñ basy auyrmaidy. Olar künı boiy bır ağaşty tūmsyğymen ūrumen bolady. Bıraq sender aspirin ışken toqyldaqty kördıñder me? Olardyñ tūmsyqtary qatty boluy kerek. Olardyñ bastary da qatty boluy kerek.
Скрыть текст
      124. Ұлдың аты ұл
      Екі ағасы мен інісі бірін-бірі жақсы көреді. Кей кезде олар байланысып қалатын. Кейде олар біріне-бірі айқайлайтын. Кейде олар бірін- бірі итеретін. Кейде олар бірін-бірі ұратын. Кейде олар төбелесіп те қалатын. Бобби үлкені болатын. Билли кішісі болатын. Бобби Биллиге қарағанда үлкен болатын. Билли Боббиге қарағанда кішкентай болатын. Боби талға шығып кетті. Талда оның батпырауығы ілініп қалды. Ол талдан өзінің батпырауығын ала алмай тұрды. Ол талдан құлап қалды. Билли күліп жіберді. Ол Боббидің құлап бара жатқанын көріп тұрып күлді. Боббиға ештеңе болған жоқ. Бірақ ол ашулы еді. "Неге күлесің?" - деді ол Биллиге. «Күлкілі», - дедіБилли. Бобби "Күлетін дәнемесі жоқ", - деді. Бобби Биллиді итеріп жіберді. Билли де Боббиді итеріп жіберді. Бобби Биллиді іштен итеріп жіберді. Билли жұдырықпен Боббидің ішінен ұрып жіберді. Олар бір-бірін қаусырып ұстап алды. Олар жерде жатып төбелесті. Олар жерде аунай берді. Олардың анасы үйден шықты. «Сендер не істеп жатырсыңдар?» - деп сұрады. Оларды анасы ажыратып алды. «Сендер біріңді-бірің ұрмауларың керек», - деді анасы. «Бұл жақсы емес. Әкелерің келсін, тұра тұрыңдар». Анасы оларды өз бөлмелеріне жіберді.

      124. Ūldyñ aty ūl
      Ekı ağasy men ınısı bırın-bırı jaqsy köredı. Kei kezde olar bailanysyp qalatyn. Keide olar bırıne-bırı aiqailaityn. Keide olar bırın- bırı iteretın. Keide olar bırın-bırı ūratyn. Keide olar töbelesıp te qalatyn. Bobbi ülkenı bolatyn. Billi kışısı bolatyn. Bobbi Billige qarağanda ülken bolatyn. Billi Bobbige qarağanda kışkentai bolatyn. Bobi talğa şyğyp kettı. Talda onyñ batpyrauyğy ılınıp qaldy. Ol taldan özınıñ batpyrauyğyn ala almai tūrdy. Ol taldan qūlap qaldy. Billi külıp jıberdı. Ol Bobbidıñ qūlap bara jatqanyn körıp tūryp küldı. Bobbiğa eşteñe bolğan joq. Bıraq ol aşuly edı. "Nege külesıñ?" - dedı ol Billige. «Külkılı», - dedıBilli. Bobbi "Kületın dänemesı joq", - dedı. Bobbi Billidı iterıp jıberdı. Billi de Bobbidı iterıp jıberdı. Bobbi Billidı ışten iterıp jıberdı. Billi jūdyryqpen Bobbidıñ ışınen ūryp jıberdı. Olar bır-bırın qausyryp ūstap aldy. Olar jerde jatyp töbelestı. Olar jerde aunai berdı. Olardyñ anasy üiden şyqty. «Sender ne ıstep jatyrsyñdar?» - dep sūrady. Olardy anasy ajyratyp aldy. «Sender bırıñdı-bırıñ ūrmaularyñ kerek», - dedı anasy. «Būl jaqsy emes. Äkelerıñ kelsın, tūra tūryñdar». Anasy olardy öz bölmelerıne jıberdı.
Скрыть текст
      125. Шегіргүл көгілдір болады
      Шегіргүл көгілдір, ал раушан гүлі қызыл. Мен диванда ұйықтаймын, ал сен кереуетте ұйықтайсың. Шегіргүл көгілдір, ал алмалар қызыл. Егіздердің біреуінің есімі Тед, ал екіншісінікі Фред. Шегіргүл көгілдір, ал тасбақалар жасыл. Менің әжем жақсы, ал ағам жаман. Шегіргүл көгілдір, ал бейсбол доптары ақ. Кейбір адамдар дөрекі, бірақ көбісі сыпайы. Шегіргүл көгілдір, ал унитаздар ақ. Сәбилердің тістері жоқ, бірақ олар бәрібір де тістеуге тырысады. Шегіргүл көгілдір, ал күн сары. Қыздар бай, сұлу жігіттерге күйеуге шыққылары келеді. Шегіргүл көгілдір, ал гүлдер қызғылт. Машина сынады, ал қайық батады. Шегіргүл көгілдір, ал шнна қара. Сенің үлкен үйің бар, ал менде лашық үй. Шегіргүл көгілдір, ал шөп жасыл. Менің бөлмем лас, ал сенің бөлмең таза. Шегіргүл көгілдір, ал жұмыртқалар ақ. Мен «Қайырлы таң» деймін, ал сен «Қайырлы түн» дейсің. Шегіргүл көгілдір, ал тоқтау белгілері қызыл. Аяқ киім аяқтарымда, ал кепке басымда. Шегіргүл көгілдір, ал шаш ақ. Маған жұмыс істеген ұнайды, ал саған ойнаған ұнайды. Шегіргүл көгілдір, ал пижама қызғылт. Мен не білемін? Сен не ойлайсың? Шегіргүл көгілдір, гүлдер сары. Мен «Сау бол» деймін, ал сен «Сәлеметсің бе?» дейсің.

      125. Şegırgül kögıldır bolady
      Şegırgül kögıldır, al rauşan gülı qyzyl. Men divanda ūiyqtaimyn, al sen kereuette ūiyqtaisyñ. Şegırgül kögıldır, al almalar qyzyl. Egızderdıñ bıreuınıñ esımı Ted, al ekınşısınıkı Fred. Şegırgül kögıldır, al tasbaqalar jasyl. Menıñ äjem jaqsy, al ağam jaman. Şegırgül kögıldır, al beisbol doptary aq. Keibır adamdar dörekı, bıraq köbısı sypaiy. Şegırgül kögıldır, al unitazdar aq. Säbilerdıñ tısterı joq, bıraq olar bärıbır de tısteuge tyrysady. Şegırgül kögıldır, al kün sary. Qyzdar bai, sūlu jıgıtterge küieuge şyqqylary keledı. Şegırgül kögıldır, al gülder qyzğylt. Maşina synady, al qaiyq batady. Şegırgül kögıldır, al şnna qara. Senıñ ülken üiıñ bar, al mende laşyq üi. Şegırgül kögıldır, al şöp jasyl. Menıñ bölmem las, al senıñ bölmeñ taza. Şegırgül kögıldır, al jūmyrtqalar aq. Men «Qaiyrly tañ» deimın, al sen «Qaiyrly tün» deisıñ. Şegırgül kögıldır, al toqtau belgılerı qyzyl. Aiaq kiım aiaqtarymda, al kepke basymda. Şegırgül kögıldır, al şaş aq. Mağan jūmys ıstegen ūnaidy, al sağan oinağan ūnaidy. Şegırgül kögıldır, al pijama qyzğylt. Men ne bılemın? Sen ne oilaisyñ? Şegırgül kögıldır, gülder sary. Men «Sau bol» deimın, al sen «Sälemetsıñ be?» deisıñ.
Скрыть текст


В подготовке текстов на казахском языке участвовали пользователи сайта sozdik.kz:
Еркежан Каймоллаева, Роза Алиева, Айгерим Турсынбекова, Алтынгуль Кептербаева, Аяулым Орынгали, Бахытжан Ертай, Дастан Ахметдин,
Асель Серикбаева, Аслан Бисенов, Майра Фазыл, Маргулан Канат, Раушан Муталипова, Рахат Уйсымбаев, Акжайык Сабырбаева, Диас Жунистаев, Елімай Шынатай, Максат Маликов, Anar Bekmyrza, Nazima Tokabayeva, Айжан Даукишева, Арайлан Атканова, Гульзайнаб Сисенова и другие.
Корректор текстов на казахском языке: Атлас Кудайбергенова



© Татьяна Валяева,  2007–2023
 <<  Истории о детях. Том 2, стр.6 Вернуться к началу Занимательное чтение. Том 1, стр.1  >> 

Главная             Цвета текста на сайте             Телеграм-канал «Сөйлесейік»             kaz-tili@yandex.kz             Гостевая книга